یک شهر و هزاران نام

تنها در سال ۹۸، شورای شهر پنجم با ۱۴۹ مصوبه نام ۴۴ هنرمند و شهروند معاصر را در شهر حک کرده است، ۲۰ نویسنده و شاعر معاصر که قرار گرفتن نام هوشنگ ابتهاج، سیمین دانشور، اخوان ثالث و ... نگاه متفاوت شورای شهر تهران را به ارتقای فرهنگ شهر نمایان می کند.

اگر گذرتان به کوچه پس کوچه های شهرستان ها افتاده باشد و به نام کوچه ها و خیابان ها با دقت بیشتری نگاه کرده باشید یا حداقل یکی از اهالی شهر راهنمای سفرتان باشد که با افتخار اسم هر خیابان و کوچه ای را می گوید و قصه هایش را تعریف می کند، می بینید که انگار همه غرور شهر را روی کوچه هایش با یک نام حک کرده باشند.

این قصه تنها مختص شهرهای کوچک نیست که کلانشهرها نیز از این قاعده مستثنی نیستند اما با شکلی متفاوت. شاید همه مردم پایتخت قصه پشت همه نام های شهر را ندانند و شاید آنقدر دغدغه، ذهنشان را مشغول کرده باشد که دیگر نای قصه گویی از میدان های شهرشان را نداشته باشند اما هنوز اهالی قدیمی هر محل به نام کوچه هایشان افتخار می کنند. از یک شهید که فرزند یکی از اهالی بوده تا هنرمند، ورزشکار یا طبیبی که از همان محل به اوج رسیده.

ماجرا در پایتخت البته تنها به قصه افتخار نیست. نام میدان ها، بزرگراه ها و خیابان ها در ذهن مردم ماندگار شده و تغییر نامشان با نامدار تازه ممکن است آنطور که باید مورد استقبال قرار نگیرد. در نظرسنجی که مدتی پیش در تهران انجام شد ۵۵ درصد پاسخگویان به ندرت از اسامی جدید خیابان ها استفاده می کنند.

این تنها یک پیچیدگی برای نامگذاری در معابر تهران است، تنوع فرهنگی، سیاسی، مذهبی و بسیاری از عوامل دیگر نامگذاری در خیابان های کلانشهرها و بویژه پایتخت را کاری به مراتب دشوارتر از نامگذاری بر اساس قهرمان ها و افتخارات مردم در یک شهر کوچک می کند.

همین پیچیدگی ها روال قانونی نامگذاری در تهران را تعیین می کند. پیشنهادها برای نامگذاری هر خیابان از شورایاری ها به شهرداری هر منطقه می رسد، از آنجا راهی کمیسیون مربوط در شورای شهر می شود و در نهایت شورای شهر به لحاظ قانونی تصمیم گیرنده در این حوزه است، پس کمیسیون نامگذاری پس از بررسی هر نامی در صورت صلاحدید آن را راهی صحن می کند تا اعضای شورای شورای اسلامی شهر درباره اش تصمیم گیری کنند.

رد پای سیاست در نام گذاری معابر

همین مراحل پیچیدگی دیگری را خلق می کند؛ تغییر نگاه اعضای شورای شهر تهران در هر دوره. تفاوت دیدگاه در دو قطب سیاسی کشور که در هر دوره با نسبت های متفاوت راهی شورای شهر تهران می شوند به وضوح تغییر چشمگیر در نامگذاری ها را نشان می دهد.

برای نمونه در این راستا، تغییر شکل نامگذاری ها در شورای چهارم و پنجم است. تأکید بر انتخاب اسامی حماسی و حتی نامگذاری بر اساس افراد انقلابی و شهدای دیگر کشورها در شورای پنجم جای خود را به فضایی فرهنگی تر داد. انتخاب بر اساس میزان شهرت و افتخار آفرینی های بین المللی هنرمندان، نویسندگان، شاعران، وزرشکاران و عالمان معاصر در نامگذاری معابر در شورای پنجم به وضوح به چشم می خورد.

در آماری که تنها مربوط به سال ۱۳۹۸ است، شورای شهر ۱۴۹ مصوبه برای نامگذاری معابر تهران داشته است که از این میان ۴۴ نامگذاری مربوط به اشخاص بوده است. در این مدت نام ۲۰ نویسنده و شاعر معاصر، ۱۲ هنرمند (بازیگر، خوشنویس، موسیقیدان و کارگردان و ...)، ۱۰ دانشمند (پزشک، پروفسور، فقیه و وکیل) و ۶ ورزشکار در خیابان های تهران ماندگار شد.