واکنش وزارت بهداشت به ادعای تاثیر بطری آب معدنی بر عملکرد جنسی مردان

روز گذشته ویدئویی از یک برنامه تلویزیونی با موضوع سلامت در دست اهالی شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. در این برنامه یک کارشناس سلامت با بیان اینکه بطری‌های پلاستیکی آب معدنی، بر عملکرد جنسی مردان و همچنین به گفته او «دخترزایی» زوج‌ها تاثیر مخرب می‌گذارد موجب تعجب بینندگان برنامه شد.

این دست کارشناسان که اظهارت اینگونه دارند در سال‌های گذشته کم نبوده اند. کارشناسانی که نظراتشان در همان نگاه نخست بی پایه و اساس بنظر می‌رسد، ولی به دلیل جذابیتی که در شکل بیان آن‌ها وجود دارد با استقبال کاربران فضای مجازی روبرو شده و یک‌شبه به شهرت می‌رسند.

در این باره، کیانوش جهانپور سرپرست مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به متعدد بودن این دست مطالب شبه‌علمی و پراکنده در دنیای رسانه به خبرنگار برنا گفت: اینکه ما یک مقاله و خبر واحد را مستندی برای اظهار نظر در حوزه سلامت قرار دهیم و بر اساس آن حکم کلی صادر کنیم در هیچ محفل علمی جایگاه نظارتی بر حوزه سلامت و صنعت فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی پذیرفته نیست.

وی تصریح کرد: پذیرش یافته‌های پژوهشی مستلزم مشاهدات مکرر و مطالعات تحلیلی و فراتحلیلی بر روی مطالعات و تحقیقات و گزارش‌های صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه ارزش این گزارش‌ها یکسان نیست، افزود: برخی اوقات در رسانه‌های عمومی مقاله، یافته علمی یا مصاحبه کارشناسی عنوان می‌شود که با یافته‌های مشابه آن در تضاد است. قاعدتا این یافته‌های شبه‌علمی قابلیت پذیرش در محافل علمی را ندارد و به عنوان یک پژوهش علمی استاندارد قابل پذیرش نیستند.

جهانپور با اشاره به اینکه درباره خوراکی‌ها مطالب متعدد و متناقضی در سراسر دنیا وجود دارد اظهار کرد: بعضی از مطالب متاسفانه ممکن است سفارشی یا با انگیزه‌های مختلفی منتشر شده باشد. همه این مطالب قابل استناد نیستند یا لااقل بصورت تنهایی قابل استناد و پذیرش نیستند.

وی تاکید کرد: پذیرش نتایج تحقیقات و گزارش‌های منتشر شده مستقلا نیازمند یک روش علمی و یک تخصص علمی مشخص است.

سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت همچنین گفت: متاسفانه در تمام دنیا و به ویژه کشور‌های جهان سوم بعضا رسانه‌ها و برخی افراد که حتی ممکن است با عناوین علمی هم صحبت کنند از مطالب دست‌چندم و نتایج گزارش‌های متناقض که مورد استفاده محافل علمی نیستند استفاده می‌کنند.

وی تاکید کرد: این مطالب نه‌تن‌ها کمکی به حوزه سلامت نمی‌کند بلکه به نوعی سواد سلامت جامعه را نیز دچار سرگردانی می‌کند.

وی با رد نحوه بیان و انتشار نظر کارشناس برنامه صداوسیما درباره مضرات بطری آب معدنی، گفت: ما معتقدیم که مکانیسم تنظیم گزارش و مطالعات پراکنده در موضوعات مختلف باید متودولوژیک و ساختارمند انجام شود و نتایج آن‌ها به عنوان یافته‌هایی استاندارد، به عنوان معیار و ملاک در نظارت و ارزیابی فناوری‌ها مورد بهره برداری قرار گیرد.

وی ادامه داد: اینگونه ورود به موضوعات علمی هیچ کمکی به ارتقا سلامت عمومی جامعه و ارتقا سواد سلامت جامعه نخواهد کرد.

ضرورت توجه به علم رسانه و سلامت در کشور

کارشناسی‌های بدون مبنای دقیق علمی در رسانه ملی متعدد بوده اند. از این رو می‌توان قضاوتی از عملکرد رسانه ملی در حوزه سلامت ارائه داد و به نتیجه‌ای دقیق در این باره رسید. کیانوش جهانپور، در ادامه با بیان این نکته که امروزه سلامت و رسانه یک رشته مستقل است، افزود: این رشته در بسیاری از کشور‌های دمیا تا مقاطع تحصیلی تکمیلی مثل phd و دکترای تخصصی تدریس و ارائه می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت: ضعف رسانه‌های ما در حوزه سلامت ریشه در عدم به بلوغ رسیدن آن‌ها در علم ارتباطات حوزه سلامت است.

وی با اشاره به اینکه این دست یافته‌ها بیشتر در کشور‌های در حال توسعه ارائه می‌شوند، افزود: در کشور‌های توسعه یافته هم البته این موارد مشاهده می‌شود؛ بنابراین لزوما با جا افتادن علم ارتباطات در حوزه سلامت نمی‌توان از ابراز این دست گزارش‌ها جلوگیری کرد؛ چرا که ممکن است انگیزه‌های دیگری در پس بیان آن‌ها وجود داشته باشد.

جهانپور ادامه داد: به هرحال من بدون اینکه رسانه خاصی مدنظرم باشد تاکید می‌کنم که ما باید بپذیریم حوزه سلامت شاخه‌های علم ارتباطات و علم رسانه و فناواری رسانه در کشور ما آنگونه که باید ارتقا پیدا نکرده است.

وی افزود: یکی از دشواری‌های متولیان سلامت مثل وزارت بهداشت همین انتشار بی محابای اطلاعات فراوان ارزش یابی نشده است.

سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت در پایان تاکید کرد: اولین وظیفه ما در اطلاع رسانی در حوزه سلامت، پرهیز از ایجاد سرگردانی در افکار عمومی است.