تکذیب پشت تکذیب!

تحریریه پارسینه: تناقض در اظهارات مسوولان بررسی حادثه برخورد دو قطار و تکذیب اظهارات یکدیگر تنها نتیجه ای است که تا کنون از پیگیری این پرونده نصیب داغ دیدگان شده است اما یک چیز به هیچ عنوان مورد تکذیب قرار نمی‌گیرد و آن هم اینکه این مساله ناشی از خطای انسانی است و مسوولان دولتی در آن مقصر نیستند، بنابراین از هم اکنون نتیجه بررسی ها مشخص است که وزارت راه و شهرسازی تبرئه است!

اکبرترکان که مسوول مستقیم پیگیری این حادثه شده، می‌گوید براساس بررسی ها هیچ یک از ماموران قطار سمنان - مشهد مقصر شناخته نشدنداما ثانیه ای از این اظهارات نگذشته که عاشوری رئیس کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن تاکید می‌کند هنوز هیچ چیز مشخص نیست و ماموران این قطار همچنان تبرئه نشده اند!

به هرحال آنچه که مشخص است، هنوز هیچ کس تبرئه نشده و پرونده همچنان در حال بررسی است اما همچنان شایعات پابرجاست؛ از مقصر بودن لوکوموتیوران و مامور ایستگاه شاهرود گرفته تا بی کیفیت بودن پارچه های صندلی های قطار که باعث افزایش حریق شده ولی یک چیز کاملا مشخص است، انسان هایی که در این حادثه جان باخته اند، زنده نمی‌شوند.

آخر هفته جاری قرار است نتایج بررسی‌های مسوولان منتشر و در نهایت مشخص شود که چه کسی مقصر اصلی حادثه ای است که جان ده ها تن از زائران امام رضا(ع) را گرفته است. در این بین اکبر ترکان که رسما به عنوان مسوول بررسی این واقعه انتخاب شده، از مقصر بودن مامور ایستگاه شاهرود خبرداده است.

براساس اظهارات مسوول کمیته ویژه بررسی حادثه برخورد دو قطار در استان سمنان و براساس بررسی های انجام شده مقصر اصلی حادثه سمنان مامور و متصدی «سی تی سی» ایستگاه شاهرود است.

به گفته این مقام مسوول، بررسی جوانب این حادثه نشان می‌دهد که علت وقوع حادثه خارج کردن قطار از حالت کنترل خودکار بوده است.

وی که در جمع خبرنگاران سخن می‌گفت، ادامه داد: قطار تبریز -مشهد به دلیل خرابی ترمز هشت کیلومتر جلوتر متوقف می‌شود و زمانی که قطار سمنان - مشهد با اجازه مامور در ایستگاه شاهرود حرکت داده می شود، این حادثه دلخراش به وقوع می‌پیوندند.

ترکان یادآور شد: عمدی در این کار وجود نداشته است و خطای حرفه‌ای صورت گرفته است.

مسئول بررسی حادثه قطار سمنان همچنین گفت: در رسیدگی به این حادثه به منظور مشخص شدن مقصران چهار گروه ماموران قطار تبریز - مشهد، ماموران قطار سمنان - مشهد، ماموران کنترل ترافیک شاهرود و ماموران سی تی سی مورد بررسی قرار گرفتند.

وی افزود: ماموران قطار تبریز - مشهد به موقع نسبت به وقوع حادثه اطلاع رسانی کرده بودند و خرابی ترمز و توقف قطار را اطلاع داده و مشغول رفع اشکال ها بودند.

ترکان با بیان این که قطار سمنان - مشهد به صورت اتوماتیک در هشت کیلومتری قطار تبریز - مشهد متوقف شده بود، یادآور شد: ماموران قطار سمنان - مشهد پس از استعلام مرکز سی تی سی و صدور مجوز، سیستم خود را به حال دستی تبدیل و حرکت می کند که به دلیل شیب تند مسیر، سرعت قطار سمنان به ۱۳۲ کیلومتر می‌رسد.

مسوول کمیته ویژه بررسی حادثه برخورد دو قطار ادامه داد: لکوموتیوران هشت ثانیه مانده به برخورد قطار تبریز - مشهد متوجه این قطار می‌شود و ترمز می‌کند ولی قطار با سرعت ۱۱۸ کیلومتر به قطار تبریز - مشهد برخورد می‌کند.

وی افزود: همه کشته شدگان متعلق به قطار تبریز- مشهد هستند چرا که در آن هنگام خواب بودند و قطار سمنان - مشهد تازه حرکت کرده بود و دو واگن جلویی آن نیز خالی بودند و همین باعث ضربه گیری شده بود و فوتی نداشتند.

ترکان تصریح کرد: قطار سمنان -مشهد ۱۰۴ مصدوم داشت که همگی پس از حادثه سوار قطار تبریز - مشهد شدند.

مسوول کمیته ویژه بررسی حادثه قطار در سمنان یادآور شد: براساس بررسی ها هیچ یک از ماموران قطار سمنان - مشهد مقصر شناخته نشدند.

ترکان یادآورشد: ماموران کنترل شاهرود - مشهد هم مقصر اصلی سانحه نیستند ولی تقصیر در مرتبه دوم برای آنان قابل بررسی است. به گفته وی مقصر اصلی مامور و متصدی سی تی سی تهران - مشهد در ایستگاه شاهرود است که در شیفت جدید (نوبت کاری) وارد محل کار خود می‌شود و به ماموران ایستگاه قطار سمنان - مشهد می‌گوید که سیستم را از حالت اتوماتیک به حالت دستی بگذارد و حرکت کند.

تکذیب اظهارات ترکان

این درحالی است که رئیس کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن با تکذیب شایعه تبرئه شدن لکوموتیوران قطار سمنان-مشهد، گفت:بررسی های کمیسیون کامل نشده وهنوز نمی‌توانیم در مورد محکومیت یا تبرئه هیچیک از افراد نظر قطعی بدهیم.

به گفته حسین عاشوری، کمیسیون در حال بررسی مستندات پرونده است و همانگونه که در اطلاعیه این کمیسیون نیز عنوان شده بود، گزارش نهایی تا پایان هفته پیش رو تهیه و منتشر خواهد شد.

براساس اظهارات وی، زمانی که صورتجلسه نهایی کمیسیون تهیه و به امضای تمام اعضا رسید، براساس مندرجات صورتجلسه می‌توان در مورد مقصر اصلی حادثه و میزان قصور هریک از متهمین اظهارنظر قطعی کرد.

عاشوری در عین حال گفت: با توجه به سیر بررسی مستندات، این احتمال وجود دارد که نتیجه نهایی کمیسیون زودتر از پایان هفته پیش رو اعلام شود.

این مقام مسئول در مورد اینکه آیا نقص سیستم ATC بعنوان یکی از عوامل موثر در بروز حادثه در کمیسیون مورد بررسی قرار گرفته است، گفت: اتفاقا نقص ATC جزو موضوعاتی بود که طی روزهای اول در کمیسیون مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی های کمیسیون موید آن است که سیستم ATC در بروز این حادثه نقشی نداشته است.

وی توضیح داد: برای این سیستم بعنوان یک سیستم جدید، یک دوره راه اندازی آزمایشی و یک دوره عملیاتی تعریف شده بود. برهمین اساس، دوره آزمایشی آن در سال ۱۳۹۲ کلید خورد و در سال ۱۳۹۴ به پایان رسید و دوره بکارگیری عملیاتی آن آغاز شد. بررسی مستندات موجود نشان می‌دهد که این سیستم در دوره آزمایشی ایرادات و خطاهایی داشته اما در طول دوره بکارگیری آزمایشی، به تدریج از میزان خطاها و اشتباهات آن کاسته شده است به طوری که در دوره عملیاتی، میزان خطاهای آن بسیار کم بوده است.

عاشوری ادامه داد: بررسی‌های کمیسیون نشان داد که در روز حادثه، سیستم ATC درست عمل کرده به طوری که قطار سمنان- مشهد را در پشت چراغ قرمز متوقف کرده است اما خطای انسانی موجب شده عملکرد درست سیستم جدی تلقی نگردد.

رئیس کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن گفت: براین اساس، خطای انسانی در بروز حادثه برخورد قطار محرز است، اما اینکه کدام افراد نقش بیشتری در بروز حادثه داشته اند و قصور کدامیک کمتر بوده، مساله ای است که کمیسیون در حال بررسی آن است.

وی اظهار کرد: کمیسیون با وسواس و دقت بسیار در حال بررسی مکالمات ضبط شده است و با تک تک افراد دخیل در حادثه نیز مصاحبه کرده است تا حقیقت موضوع مشخص شود.

عاشوری همچنین شایعات منتشر شده در مورد فرار لکوموتیوران قطار سمنان-مشهد را تکذیب کرد و گفت: لکوموتیوران قطار سمنان-مشهد به محض اینکه برای بازجویی به کمیسیون سوانح ناحیه دعوت شد، در محل حضور یافت و همانجا توسط نماینده دادستانی دستگیر شد.

بنابراین اخباری که در مورد متواری و پنهان شدن وی مطرح شده، کذب محض است و توصیه می‌کنم رسانه ها از انتشار چنین اخباری که حیثیت و آبروی افراد را خدشه‌دار می‌کند، خودداری کنند.

کارشناسان چه می‌گویند؟

ازسویی دیگر یکی از کارشناسان بااشاره به حادثه برخورد دو قطار در ایستگاه هفت خوان سمنان می‌گوید: گزارشات اولیه حادثه نشانگر آن است که خطای سیستمی به اندازه خطای انسانی در این حادثه موثر بوده است.

براساس اظهارات سعید قصابیان، کارشناس حوزه حمل و نقل ریلی، قطار تبریز-مشهد ۵ کیلومتر قبل از ایستگاه هفت خوان متوقف بوده و مسئول کنترل ترافیک خط با وجود مشاهده هشدار دستگاه درباره اشغال بودن بلوک(معیار سنجش فاصله) به صورت دستی اجازه حرکت قطار سمنان-مشهد را می دهد و لحظه ای که قطار سمنان به قطار تبریز می‌رسد، قطار سمنان-مشهد سرعتی حدود ۱۳۰ کیلومتر داشته است.

قصابیان ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه ایستگاه "سی تی سی"در شاهرود کنترل ترافیک خط را بر عهده دارد، با صدور مجوز از سوی مسئول کنترل "سی تی سی" لوکوموتیوران قطار سمنان- مشهد شروع به حرکت کرده است.

وی بیان می کند: حوزه وظایف لوکوموتیوران، مثل راننده خودرو نیست بلکه باید پشتیبانی های بسیاری از وی انجام شود و برای حرکت یا توقف مجوزهای بسیاری از مرکز کنترل ایستگاه، مرکز کنترل "سی تی سی" و ... دریافت کند.

به گفته این کارشناس حوزه حمل و نقل، لوکوموتیوران قطار سمنان-مشهد کوتاهی نکرده زیرا منتظر دستور از "سی تی سی" شاهرود بوده و براساس دستور مسئول کنترل اقدام به حرکت کرده است اما برخی اصرار دارند که لوکوموتیوران را مقصر اعلام کنند.

قصابیان اظهار می‌کند: به دلیل خطاهای بسیار سیستم اتوماتیک "ATC"، مسئولان کنترل ترافیک خط گاهی از سیستم سابق "جواز" استفاده می کردند و بلاک به بلاک با بی سیم از حضور یا توقف قطار اطلاع حاصل می کردند اما در روزحادثه مامور سی تی سی باوجود مشاهده چراغ هشدار، دستور حرکت به قطار داده است.

وی اهمیت وجود تجهیزات ایمنی خط و ناوگان ریلی را مهم می‌داند و می‌گوید: سیستم "سی تی سی" از دوبخش نرم افزاری و سخت افزاری تشکیل شده است که در بخش ابتدایی، سیستم نرم افزاری سی تی سی و دربخش ثانوی درست عمل کردن چراغ، سوزن و ... توسط ایستگاه مهم است.

این کارشناس حمل و نقل ریلی می‌افزاید: به عنوان نمونه برای تغییر مسیر قطار، نرم افزار باید به سوزن چنین دستوری دهد که دراین شرایط ممکن است خود سوزن با وجود دستور نرم افزاری حرکت نکند و مشکل سخت افزاری باشد یا نرم افزار دچار مشکل بوده و دستوری برای تغییر خط به سوزن داده نشود.خطای ATC بالا بود به همین دلیل مسئول کنترل ترافیک به هشدار توجه نکرد.

قصابیان بیان می‌کند: به گفته ماموران کنترل ترافیک خط شاهرود، خطای سیستم "سی تی سی" بالابوده و همین موضوع موجب بی اعتمادی مسئول کنترل ترافیک خط به چراغ هشدار شده و سیستم را از اتوماتیک به دستی تغییر داده است.

وی با اشاره به انتقاد برخی کارشناسان مبنی بر نبود محورشمار در سیستم "ای تی سی" مسیر تهران-مشهد می‌گوید: وجود محور شمار در این سیستم الزامی نیست این وسیله تعداد واگن های عبوری از بلاک را می شمارد که وجود آن جزو الزامات ایمنی سیستم نبوده اگرچه استفاده از آن ایمنی را افزایش می دهد.

این کارشناس حوزه حمل و نقل ادامه می‌دهد: علاوه بر خطای نرم افزاری یا سخت افزاری "سی تی سی" و وجود اشتباه انسانی بحث تاخیر در حضور نیروهای امدادی هم مطرح است که حدود سه ساعت طول کشیده است که اگر این زمان به یک ساعت کاهش می‌یافت تعداد جان باختگان و حادثه دیدگان کمتر می‌شد.

قصابیان می‌افزاید: آتش سوزی گسترده رخ داده در حادثه هم با اما و اگرهایی روبروست زیراپیش از این تجربه برخورد رو در روی دو لوکوموتیو هم اتفاق افتاده است یا خروج قطار با سرعت ۱۲۰ کیلومتر از ریل هم داشته ایم که درهیچ کدام از این حوادث، آتش سوزی رخ نداده است اما دراین حادثه شاهد آتش سوزی گسترده بودیم که بحث عدم رعایت نکات ایمنی در واگن ها را به میان می‌کشد.

به گفته وی، به دلیل وجود گازوییل در قطار امکان آتش سوزی وجود دارد برهمین اساس باید بدنه صندلی های قطار نسوز یا دیرسوز باشند که براساس شواهد میدانی در بازسازی واگن ها، برای هزینه کمتر از پارچه های ارزانتر و فاقد این ویژگی استفاده می شود مه همین موضوع از ایمنی قطارها می‌کاهد.

هنوز مشخص نیست بالاخره مقصر اصلی این حادثه دلخراش چه کسی و یا چه کسانی بوده اند اما یک چیز مشخص است مثل همیشه مسوولان باردیگر برسر یک مساله به اختلاف نظر برخورده کرده اند و تنها کاری که انجام می شود، نقض اظهارات یکدیگر در خصوص این حادثه است.

شاید بد نباشد در تمام این اظهارنظرهای مختلف که ثانیه ای تکذیب میشود یاد داغدیده هایی بود که چشم به این اخبار دوخته اند تا شاید با معرفی مقصر اصلی و پاسخ وی به اشتباه اش کمی آرام شوند! اما همچنان تکذیب ها ادامه دارد و مشخص نیست مقصر کیست؟