گوناگون

سندرم پیش از قاعدگی یا PMS چیست؟

پارسینه: بسیاری از خانم‌ها اختلالاتی را در دوران سیکل پریودشان تجربه می‌کنند که در علم پزشکی به آن سندرم قاعدگی یا PMS می‌گویند. این سندرم در برخی موارد خفیف است و مشکلی جدی ایجاد نمی‌کند، درحالی‌که در موارد شدید می‌تواند زندگی روزمرۀ خانم‌ها و حتی اطرافیان آنها را سخت کند.

بسیاری از خانم‌ها اختلالاتی را در دوران سیکل پریود شان تجربه می‌کنند که در علم پزشکی به آن سندرم قاعدگی یا PMS می‌گویند. این سندرم در برخی موارد خفیف است و مشکلی جدی ایجاد نمی‌کند، درحالی‌که در موارد شدید می‌تواند زندگی روزمرۀ خانم‌ها و حتی اطرافیان آن‌ها را سخت کند. در مطلب زیر سعی داریم شما را با سندرم PMS آشنا کنیم.

سندرم پیش از قاعدگی چیست؟

به اختلالات پیش از قاعدگی که معمولاً هر ماه اتفاق می‌افتد، سندرم پیش از قاعدگی یا PMS می‌گویند. سندرم پیش از قاعدگی یا PMS بعد از روز تخمک‌گذاری شروع می‌شود و تا شروع دورۀ بعدی ادامه دارد. طول این دوره معمولاً در بین زنان مختلف بین ۱۳ تا ۱۵ روز است، اما برای هر زن معمولاً طول این دوره ثابت خواهد بود.

بد نیست این را هم بدانید که بعد از تخمک‌گذاری، اگر تخمک توسط اسپرم بارور شود و سپس به دیوارۀ رحم بچسبد، بارداری آغاز می‌شود. در این حالت، سن بارداری از روز اول این چرخۀ قاعدگی محاسبه خواهد شد.

علل و عوامل ایجاد سندرم پیش از قاعدگی چیست؟

با این وجود که علم هنوز علت دقیق بروز PMS را نمی‌داند، اما می‌داند که برخی از عوامل در بروز آن نقش دارد. به‌طورکلی در جواب به این پرسش که چه عواملی باعث بروز سندرم پیش از قاعدگی می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد سندرم پیش از قاعدگی شود. سندرم سندرم پیش از قاعدگی در این افراد در بارداری یا پس از رسیدن به دوران یائسگی از بین می‌رود.

افسردگی: برخی زنان که نوع شدیدی از سندرم پیش از قاعدگی را دارند، به افسردگی هم مبتلا هستند. البته افسردگی تمام علائم سندرم PMS را شامل نمی‌شود. همچنین ممکن است برخی از افراد دچار افسردگی خفیف باشند، اما بدون تشخیص درست مانده باشند، به همین دلیل، این افراد در زمان پیش از قاعدگی خود افسردگی را بیشتر بروز می‌دهند.

تغییرات شیمیایی مغز: تغییر در سطح سروتونین که یک مادهٔ شیمیایی در مغز است که نقشی اساسی در حالات روحی فرد را ایفا می‌کند، می‌تواند منجر به بروز علائم سندرم پیش از قاعدگی شود. سروتونین ناکافی می‌تواند باعث بروز افسردگی پیش از قاعدگی، خستگی، هوس کردن غذا‌های خاص و اختلال در خواب شود.

علائم و نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی یا PMS کدامند؟

معمولاً یک هفته قبل از این‌که سیکل پریود شروع شود، ممکن است حالت‌هایی به صورت ورم بدن، تغییرات خلق‌و‌خو، نفخ سراسری یا حتی گوارشی، خستگی، بی‌حوصلگی، سنگینی و کرختی بدن برای خانم‌ها اتفاق بیفتد که این‌ها علائم سندرم پیش از قاعدگی است. این سندرم بین زنان خیلی شایع است. علائم PMS در یک الگوی قابل پیش‌بینی ظاهر و تکرار می‌شوند. اما شدت تغییرات جسمی و احساسی که با سندرم پیش از قاعدگی تجربه می‌کنید، ممکن است از کم تا شدید متفاوت باشد. فهرست علائم سندرم PMS طولانی است، اما بیشتر زنان چند مورد از موارد زیر را تجربه می‌کنند:

علائم جسمی PMS

سردرد
درد مفاصل
درد عضلانی
خستگی
افزایش وزن در نتیجهٔ ورم بدن
حساسیت پستان‌ها
جوش و آکنه
یبوست
نفخ
اسهال

علائم روحی و رفتاری PMS

نشانه‌های روحی و روانی سندرم پیش از قاعدگی در افراد متفاوت است. اما برخی از علائم شایع PMS شامل موارد زیر است:

حالت‌های افسردگی
گریه کردن
تنش یا اضطراب
خشم
نوسانات خلقی
تحریک‌پذیری
مشکل در تمرکز
تغییرات میل جنسی
تغییرات اشتهایی
هوس‌های غذایی، به خصوص میل به شیرینی‌ها
اختلالات خواب مثل بی‌خوابی
گوشه‌گیری و دوری از جمع

درد‌های جسمانی و استرس و اضطراب روحی و روانی در برخی زنان آن‌قدر زیاد و شدید است که روی زندگی روزانهٔ آن‌ها اثر بدی می‌گذارد و آن را مختل می‌کند. جدا از شدت علائم، نشانه‌های سندرم PMS به‌طورکلی بعد از چهار روز پس از آغاز دورهٔ قاعدگی برای بسیاری از زنان ناپدید می‌شود، اما تعداد کمی از زنان دارای به سندرم قبل از قاعدگی هر ماه دچار علائم ناتوان‌کننده‌ای می‌شوند که این فرم PMS به نام اختلال بی‌قراری قبل از قاعدگی یا PMDD نامیده می‌شود. علائم PMDD شامل افسردگی، نوسانات خلقی، خشم، اضطراب، احساس درهم شکستگی، مشکل در تمرکز، تحریک‌پذیری و تنش است.

روش‌های درمان سندرم پیش از قاعدگی چیست؟

بیشتر عوارض این دوره با اقدامات خیلی راحت قابل کنترل است. به عنوان مثال، رعایت کردن یک رژیم غذایی سالم بهتر و راحت‌تر از درمان‌های دارویی است، اما درصد کم باقی‌مانده را شاید لازم باشد با با راهنمایی‌ها و حمایت‌های دارویی پزشکتان کنترل کنید. به عنوان مثال، گاهی درمان این اختلالات ممکن است با دارو‌های مختلفی انجام شود که حالت افسردگی زنان را از بین می‌برد، ولی اگر این درد‌ها به صورت مختصر است، می‌توانید با همراهی اطرافیانتان و درک متقابل این دوره را پشت سر بگذارید. برخی از گزینه‌های درمانی برای سندرم PMS به شکل زیر است:

راهکار‌های خانگی برای درمان سندرم پیش از قاعدگی

راه‌ها و نکاتی برای کنترل و بهبود علائم PMS وجود دارد که برای کمتر شدن عوارض این دوره می‌توانید توصیه‌های زیر را امتحان کنید:

رژیم غذایی سالمی داشته باشید که در آن انواع میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل گنجانده شده باشد.
مصرف شکر، نمک، کافئین و الکل را به حداقل برسانید.
مصرف مکمل‌هایی مانند اسید فولیک، ویتامین B۶، کلسیم و منیزیم باعث بهبود گرفتگی عضلات می‌شود.
سعی کنید ویتامین D بیشتری را از مکمل‌ها و غذا‌ها دریافت کنید.

حداقل روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشید.
برای کاهش نفخ شکم مصرف مایعات را افزایش دهید.
چای‌های گیاهی مانند بابونه گرفتگی عضلات را کاهش می‌دهد.
از مصرف سیگار و دخانیات خودداری کنید.
خواب کافی داشته باشید.
تا جایی که می‌توانید ورزش کنید.
برای آرامش دوش بگیرید.
مدیتیشن و یوگا و ماساژ انجام دهید.
ماساژ را امتحان کنید.
تمرینات تن‌آرامی و ریلکسیشن به کاهش سردرد، اضطراب یا مشکل بی‌خوابی کمک می‌کند.
مواد غذایی نفاخ را کمتر استفاده کنید.
از مصرف مقادیر بالای کافئین موجود در قهوه، کاکائو، شکلات‌ها و چای پرهیز کنید.
شرایط خود را برای اطرافیان توضیح دهید و از آن‌ها بخواهید تا در طول این دوره با شما همکاری کنند.
آقایان نیز بهتر است در طول این دوره همسرشان را بیشتر درک کنند، به ویژه خانم‌هایی که شاغل هستند و بیشتر در بیرون از خانه حضور دارند.

بدنتان را دوست داشته باشید و لبخند زدن را نیز فراموش نکنید. اگر درد‌ها و نوسانات خلقی شما قابل تحمل است و زیاد هم نیست، بهتر است با این اتفاق کنار بیایید و بی‌دلیل دارو مصرف نکنید، به ویژه اگر قصد بارداری دارید، چون این اتفاق هم بخشی از وجود زیبا و بارور شماست.

درمان سندرم پیش از قاعدگی با دارو‌ها

برای بسیاری از زنان، تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند به کاهش علائم PMS کمک کند. اما با توجه به شدت علائم، پزشک شما ممکن است یک یا چند دارو برای سندرم پیش از قاعدگی‌تان تجویز کند. انواع قرص‌های سندرم پیش از قاعدگی را بر اساس نوع اختلال تجویز می‌کنند که این دارو‌ها را فقط پزشک باید تجویز کند و از مصرف خودسرانهٔ آن‌ها خودداری شود. دارو‌های ضدافسردگی، دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی و دیورتیک‌ها (Diuretic)، یعنی دارو‌هایی برای دفع آب اضافی در بدن و دارو‌های هورمونی از انواع قرص‌ها برای رفع علائم سندرم پیش از قاعدگی هستند. اثر دارو‌ها در کاهش علائم PMS در میان زنان متفاوت است. برخی دارو‌های تجویزی برای سندرم پیش از قاعدگی عبارت است از:

دارو‌های ضدافسردگی مهارکنندهٔ بازجذب سروتونین (SSRI): شامل فلوکستین، پاروکستین، سرترالین و ... هستند که در کاهش علائم خلقی موفق بوده‌اند. SSRI‌ها در درمان PMS شدید یا PMDD موفق هستند و روزانه مصرف می‌شوند. اما برای بعضی از زنان مبتلا به PMS، مصرف دارو‌های ضدافسردگی ممکن است فقط به دو هفته قبل از شروع قاعدگی محدود شود.

دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID): مصرف NSAID‌ها مثل ایبوپروفن، یا ناپروکسن سدیم می‌تواند باعث کاهش درد و ناراحتی در پستان‌ها شود.

دیورتیک‌ها: وقتی ورزش و محدود کردن مصرف نمک برای کاهش وزن، ورم و باد کردن و نفخ PMS کافی نیست، مصرف قرص‌های ادرارآور یا دیورتیک‌ها می‌تواند به بدنتان کمک کند تا مایع اضافی را از طریق کلیه‌ها دفع کند.

قرص‌های هورمونی جلوگیری از بارداری: این دارو‌های تجویزی مانع تخمک‌گذاری می‌شود که ممکن است باعث تسکین علائم PMS شود و خونریزی‌های شدید پریود را کاهش دهد.

کپسول پی‌ام‌اس پوز: این نوع دارو برای درمان یا کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی تجویز می‌شود. استفادهٔ یک بار در روز از این کپسول برای درمان اغلب کافی است. این دارو حاوی عصارهٔ گیاه پنج انگشت است.

دارو‌های گیاهی: برخی از زنان با مصرف گیاهانی مثل زنجبیل، مخمر و روغن گل پامچال از علائم PMS رهایی می‌یابند. با این حال، تعداد کمی از مطالعات علمی نشان داده‌اند که گیاهان دارویی برای تسکین علائم PMS مؤثر هستند. همچنین دارو‌های گیاهی را CDC تأیید نکرده است، بنابراین هیچ مدرکی از ایمنی و اثربخشی این محصولات وجود ندارد. پس قبل از مصرف هر نوع محصول گیاهی، با پزشک خود صحبت کنید، زیرا ممکن است عوارض جانبی داشته باشند یا با سایر دارو‌هایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند.

یادتان باشد هیچ‌کدام از دارو‌های ذکرشده را بدون تأیید پزشکتان مصرف نکنید.