هشدار رشد تلفات مسمومیت با گاز مونوکسید کربن؛ بیش از ۷۰ درصد تلفات در نیمه دوم سال + نمودار

همه ساله با سرد شدن هوا و شروع فصل پاییز و به دنبال آن استفاده نادرست از وسایل گرمایشی و بی‌توجهی به نکات ایمنی در به‌کارگیری این وسایل، با رشد آمار تلفات ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن مواجه هستیم؛ به نحوی که آمار تلفات گازگرفتگی در این بازه زمانی به بیش از دو برابر تعداد تلفات در نیمه نخست سال می‌رسد.

دقت در به‌کارگیری و استفاده درست از وسایل گرمایشی و تهویه مناسب محیط‌های سرپوشیده تا حد زیادی از مرگ و میر ناشی از مسمومیت با این گاز می‌کاهد.

بر اساس این گزارش در سال گذشته ۷۸۴ نفر بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن در کشور جان باختند که از این تعداد ۲۲۲ نفر در نیمه نخست و ۵۶۲ نفر در نیمه دوم سال جان باختند، چنین نسبتی در آمار سال‌های گذشته نیز قابل مشاهده بوده و همواره در نیمه دوم سال با افزایش قابل توجه قربانیان مسمومیت با گاز مونوکسید کربن مواجه هستیم.

در سال گذشته بیشترین تلفات مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در ماه‌های بهمن با ۱۳۱، دی با ۱۲۶ و آذر با ۱۲۳ نفر ثبت شده است.

​آمار‌های سازمان پزشکی قانونی کشور نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد تلفات مسمومیت با گاز مونوکسید مربوط به نیمه دوم هر سال است، به نحویکه از ۷۸۴ فوتی مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در سال گذشته، ۷۱.۷ درصد در نیمه دوم سال جان خود را از دست داده‌اند.

مطابق آمار‌های موجود در نیمه نخست امسال آمار تلفات مسمومیت با گاز مونوکسید کربن رشد ۱۴.۴ درصدی داشته، در این مدت ۲۵۴ نفر براثر گازگرفتگی جان خود را از دست داده‌اند که از این تعداد ۱۹۷ نفر مرد و ۵۷ نفر زن بوده‌اند. این آمار در مدت مشابه سال گذشته ۲۲۲ نفر بوده است.

در این مدت استان‌های تهران با ۴۴، فارس با ۱۹ و مرکزی با ۱۸ فوتی بیشترین آمار تلفات مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن را داشته‌اند.

در پنج سال گذشته و نیمه نخست امسال (از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸)، بیشترین تلفات نیمه اول سال در سال جاری با ۲۵۴ فوتی و کمترین آن با ۱۵۶ فوتی در نیمه نخست سال ۱۳۹۴ گزارش شده است.

نمودار تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در پنج سال گذشته به تفکیک نیمه اول و دوم سال

سازمان پزشکی قانونی کشور به استناد آمار‌های موجود ضمن هشدار نسبت به افزایش تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در نیمه دوم سال بر رعایت نکات ایمنی در نصب و به کارگیری وسایل گرمایشی در فصل پاییز و زمستان تأکید و به هموطنان توصیه می‌کند در فصل پاییز و زمستان در استفاده از وسایل گرمازا که عمدتاً به سیستم گاز شهری متصل است، نهایت دقت را داشته باشند.

هموطنان ضمن استفاده بهینه از وسایل گرمازا، به توصیه‌های ایمنی درباره سالم بودن و استفاده صحیح از وسایل گرمایشی و بررسی و اطمینان از عدم نقص مسیر خروجی گاز مونوکسید کربن از دودکش این وسایل توجه کنند.

گاز مونوکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده‌ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است، اما اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی مخصوصاً در محیط‌های در بسته و فاقد اکسیژن ممکن است، تولید شود.

استفاده از آب‌گرمکن یا بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می‌دهند.

از آنجا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن است لذا با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می‌کند که به علت بی‌رنگ و بی‌بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علائم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.

علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما است، در بیماران مبتلا به ناراحتی‌های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشداردهنده باشد.

از سایر علائم مسمومیت می‌توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک‌ها اشاره کرد، باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز می‌شود، مسمومیت شدید با این گاز می‌تواند کشنده باشد.

۱. آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت‌های فسیلی (نفت، گاز، ذغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می‌تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.

۲. از بخاری‌های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.

۳. توجه داشته باشید، استفاده از بخاری‌های بدون دودکش به هیچ‌وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی‌کند.

۴. هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، گاراژ و ...) آتش روشن نکنید.

۵. هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید.

۶. قبل از راه‌اندازی وسایل گرمایشی، از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترَک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل کرده و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آب‌گرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل کنید.

۷. تمام دودکش‌ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.

۸. در محیط‌های شغلی و منازل که در آن‌ها از کوره و مشعل استفاده می‌شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید.

۹. هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا به کارگیری آب‌گرمکن‌های دیواری در فضا‌های بسته یا مکان‌های فاقد جریان هوا مجاز نیست.

۱۰. شیب لوله‌های افقی داخل واحد‌ها باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.

۱۱. توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد، اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گاز‌های سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد کنید.

۱۲. ضمن ایجاد تهویه مناسب برای آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آب‌گرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگه داشتن محیط داخل خانه جداً خودداری کنید.

۱۳. اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می‌کنید، درزبندی و بستن منافذ در‌ها و پنجره‌ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است، اما درصورت استفاده از بخاری گازسوز به منظور گرمایش محیط، حتماً مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.

۱۴. در صورت احساس علائم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد فوراً آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

۱۵. در صورت تداوم علایم فوق برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

۱۶- رانندگان وسایل‌نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک‌نیک در اتاق وسیله‌نقلیه خود برای استراحت و خواب جداً خودداری کنند.

در برخورد با موارد مسمومیت با گاز مونوکسید کربن چه باید کرد؟

۱. در صورت مواجهه با مصدومان، سریعاً آن‌ها را از محیط خارج کنید.

۲. پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

علائم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه‌هایی هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید.

منبع: سازمان پزشکی قانونی کشور