پس از سلطان قابوس چه کسی سلطنت عمان را در اختیار خواهد گرفت؟

به گزارش «پارسینه» به نقل از الوقت، بحث‌های مفصلی در دیوان عمان در مورد جانشین احتمالی سلطان قابوس بن سعید در حال انجام است؛ او نزدیک به ۵۰ سال بر این کشور حاکم بوده، اما بیماری طولانی مدتش وخیم‌تر شده است.

گاردین گزارش داد اگر این دیوان نتواند درون خود به اجماع برسد، روند جانشینی شامل باز کردن نامه‌های مهر و موم شده در این دادگاه مسقط است که می‌تواند گزینه جانشین قابوس بن سعید، سلطان عمان را مشخص کند.

سلطان قابوس، از اصلی‌ترین چهره‌های سیاست خاورمیانه در چهار دهه گذشته، یک هفته پیش از بلژیک بازگشت. او در آنجا به دلیل عود مجدد سرطان روده بزرگ که به مدت چهار سال است از آن رنج می‌برد، تحت معالجه قرار گرفت، اما سفر او کوتاه شد در حالی که انتظار می‌رفت تا پایان ژانویه در آنجا بماند.

سلطان قابوس هیچ فرزندی ندارد و به طور علنی هم جانشینی منصوب نکرده است، اما به طور خصوصی در نامه مهر و موم شده خطاب به شورای خاندان سلطنتی عمان انتخاب خودش را اعلام کرده است. خاندان آل سعید از اواسط قرن ۱۸ میلادی بر عمان حکومت داشته است.

ماده ۶ قانون اساسی عمان تاکید دارد، خاندان سلطنتی باید ظرف سه روز از خالی ماندن این جایگاه، سلطان جدید را انتخاب کند. اگر آن‌ها نتوانند به توافق برسند، شورای دفاع ملت، رئیس دیوان عالی و روسای دو اتاق شورای مشورتی می‌توانند اولین پاکت حاوی انتخاب سلطان قابوس را باز کنند و سپس شخص مورد نظر او را بر تخت سلطنت بنشانند.

هدف از پنهان نگه داشتن نام جانشین ترجیحی او تضمین اقتدار این سلطان در طول حیاتش است.

گفته می‌شود دو پاکت مهر و موم شده وجود دارد؛ دومین پاکت در یک کاخ سلطنتی متفاوت در شهر بندری سلاله در جنوب عمان نگهداری می‌شود. گزارش‌های منتشر شده حاکی از آن است که نامه دوم المثنی، در حال آماده سازی است تا به مسقط منتقل شود و دلیل آن وخامت شرایط جسمانی سلطان قابوس و اختلافات حل نشده درون این شوراست.

اکثر گزارش‌ها حاکی از آن است که محتویات این نامه هم دقیقا مانند نامه اول است و دلیل وجود آن این است که در صورت پیدا نشدن پاکت اول یا در صورت نیاز به تأیید صحت نامه، از آن استفاده کرد.

در دوران سلطان قابوس که تحصیل کرده بریتانیاست، عمان نقش بی‌طرفی را پیش گرفت و به عنوان یک واسطه در منطقه عمل کرده است؛ خصوصاً بین ایران و آمریکا در مورد توافق هسته‌ای پیشنهادی که سرانجام در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید. عمان همچنین محل مذاکرات بین عربستان و حوثی‌های یمن بوده است. سیاست عمان موسوم به "دوست همه و دشمن هیچکس" به این کشور اجازه داده است تا از نظر اقتصادی توسعه یابد. عمان در مناقشه دوساله درون شورای همکاری خلیج فارس بین امارات متحده عربی، بحرین و عربستان از یک طرف و قطر از طرف دیگر جانبداری نداشت.

سلطان نشین عمان درست با به روی کار آمدن سلطان قابوس بود که به جامعه جهانی پیوست و به انزوای خودساخته خود پایان داد.

دوران زمام‌داری قابوس‌بن‌سعید را دوران رنسانس عمان می‌دانند، چراکه عمان در این دوره از یک کشور واقعاً توسعه نیافته، به یک کشور با سطح توسعه و رفاه مناسب تبدیل شد که توانست احترام جهانی و منطقه‌ای خاصی برای خود رقم بزند.

مردم عمان به‌طور مشهودی به سلطان قابوس علاقه‌دارند و او را ناجی و حامی کشور خود می‌دانند. سلطان فعلی عمان از درایت و کیاست خوبی برخودار است و این مساله را هم در تنظیم سیاست داخلی این کشور و هم در روابط خارجی عمان به خوبی نشان می‌دهد. سنن حکومت‌داری در سرزمین فعلی عمان و فقه اباضی باعث شده که سلطان که در واقع در جایگاه امامت موردنظر اباضیان نشسته است، از اختیارات و مسئولیت‌های زیادی برخودار باشد و حیات و ممات مادی و معنوی دولت و ملت را کنترل کند.

شانس چه کسی برای جانشینی سلطان قابوس بیشتر است؟

طبق قانون اساسی دانستیم که سلطان عمان باید از سلاله ذکور ترکی‌بن‌سعید بوده و والدینش حتماً باید عمانی باشند و مسلمان عاقل و رشید شناخته شود، لذا افرادی که واجد این صلاحیت‌ها هستند، معدودند. چرا که آل‌سعید با خارجیان زیادی وصلت نموده‌اند. اینجا گزینه‌های محتمل برای جانشینی سلطان قابوس را بررسی می‌کنیم. گزینه‌های زیر در محافل سیاسی، رسانه‌ها، دپارتمان‌ها و گمانه‌زنی‌های سفرای مقیم در عمان بیشترین شانس را برای جانشینی سلطان قابوس دارند.

۱. اسعد بن‌ طارق‌ بن‌ تیمور آل‌ سعید : اسعد در سال ۱۹۵۴ میلادی به دنیا آمد. پدرش طارق سه زن داشت و اسعد پسر بزرگ‌تر طارق و از زن اول اوست. مادر او زن مشهور و از خاندان آل‌سعید بود. او بزرگ‌ترین پسر عموی سلطان قابوس است و خواهر تنی او در دهه هفتاد، به عقد سلطان قابوس درآمد که پس از مدتی به طلاق منتهی شد.

او در همان آکادمی نظامی تحصیل کرد که سلطان قابوس از آن فارغ‌التحصیل شد. اسعدبن طارق، نماینده شخصی سلطان قابوس بوده و مناصب مهم زیادی را تاکنون در اختیار داشته است. به نظر ناظران عمان او پشتیبانی نیرو‌های مسلح را نیز با خود دارد. چون چندین سال فرماندهی بخش‌هایی مانند تیپ زرهی را بر عهده داشت و درجه سرتیپی دارد.

او در چندین نوبت سفیر شخصی سلطان قابوس برای تسلیم پیام‌های وی برای سران کشور‌های دیگر بوده است و همچنین در جلسات سران کشور‌های عربی و شورای همکاری خلیج فارس، به نمایندگی از سلطان شرکت می‌کند. اسعد پروژه‌های اقتصادی زیادی در عمان را کنترل می‌کند و با رهبران نسل دوم کشور‌های حاشیه خلیج فارس شراکت اقتصادی و روابط دوستانه دارد. از اسعدبن‌طارق به‌عنوان گزینه اصلی سلطنت عمان یاد می‌شود. اسناد ویکی‌لیکس نیز بر روی این مساله صحه می‌گذارد.

۲. هیثم‌ بن‌ طارق‌ بن‌ تیمور آل‌سعید : هیثم نیز در سال ۱۹۵۴ دیده به جهان گشود. مادر او زن دوم طارق‌بن‌تیمور بود. او به مدت بیش از یک دهه، وزیر فرهنگ و میراث ملی است. بعضاً به‌عنوان فرستاده خاص سلطان در برخی از نشست‌ها و مراسم‌ها مانند عروسی سلطنتی بریتانیا در سال ۲۰۱۱ بوده است. او روحیات خاص خود را دارد و از او به‌عنوان شخصی متمرد یاد می‌شود. او نیز منافع اقتصادی زیادی در عمان دارد.

۳. شهاب‌ بن‌ طارق‌ بن‌ تیمور آل‌ سعید : شهاب در ۱۹۵۶ میلادی قدم در این دنیا نهاد. مادر او زن سوم طارق است. او مشاور سلطان قابوس و رییس شورای تحقیقات علمی عمان است. سمت قبلی او فرماندهی نیروی دریایی سلطنتی عمان تا سال ۲۰۰۴ بود. او در عمان فعالیت‌های اقتصادی زیادی دارد و فردی جاه‌طلب است. گفته می‌شود در گذشته در پاره‌ای از امور با سلطان قابوس اختلاف نظر داشته‌اند.

سه گزینه اخیر بیش از ۶۰ سال سن دارند و به همین دلیل برخی معتقدند که تا مرگ سلطان قابوس آن‌ها نیز سال‌خورده می‌شوند و همین مساله موجب می‌شود که سلطان عمان سال‌خورده باشد و این مساله برای نخبگان سیاسی این کشور قابل قبول نیست.

۴. تیمور بن‌ اسعد بن‌ طارق‌ بن‌ تیمور آل‌ سعید : تیمور در سال ۱۹۸۱ به دنیا آمد و نوه عموی سلطان قابوس است. از او نیز به عنوان یکی گزینه‌های اصلی سلطنت عمان و حتی گزینه اصلی یاد می‌شود و اسناد ویکی‌لیکس نیز از او نام برده شده است. گفته می‌شود سلطان قابوس علاقه خاصی به او دارد. همسر تیمور را سلطان قابوس انتخاب کرد.

همسر او سلمی‌ بنت‌م ستهیل‌ بن‌ احمد المعشنی است. پدر بزرگ همسر تیمور برادر مادر سلطان قابوس بود. در واقع سلطان قابوس نوه دایی خود را به عقد نوه عموی خود در آورد. مراسم ازدواج آن‌ها در سال ۲۰۰۴ یکی از باشکوه‌ترین مراسم سال‌های اخیر عمان بود که مردم عمان برای آن افسانه‌هایی نیز ساخته‌اند. شخص سلطان در عروسی آن‌ها حضور داشت.

تیمور دبیر کل شورای تحقیقات علمی عمان است که ریاست آن را عمویش شهاب برعهده دارد. او چندین برنامه مهم در عمان را برگزار کرده و عضو هیات مدیره بانک ظفار، یکی از مهم‌ترین بانک‌های عمان است. او در رسانه‌ها حضور فعال دارد و شخصیت محبوبی بین عمانی‌ها دارد. او در اسکاتلند و انگلستان تحصیل کرده و دوره‌هایی را نیز در آمریکا گذرانده است. از آنجایی که تیمور جوان‌تر از پدر و عمو‌های خویش است و سلطان توجهات ویژه‌ای به او دارد، به احتمال زیاد نام او در پاکت‌های نامه نوشته شده و شاید مجلس خاندان سلطنتی او را به سلطنت انتخاب کنند.

۵. فهد بن‌ محمود بن‌ محمد بن‌ ترکی آل‌سعید : فهد در سال ۱۹۴۴ متولد شد. پدر بزرگ پدر او با پدر بزرگ سلطان قابوس یعنی سلطان تیمور برادر بوده‌اند. اون نایب‌رییس کابینه است و ریاست ستاد مبارزه با قاچاق را برعهده دارد. البته شانس او برای این منصب کم است، چون از شاخه دیگری از خاندان حاکم آل‌بوسعید بوده و همسر او فرانسوی است و با این اوصاف فرزندان او طبق قانون اساسی عمان نمی‌توانند حاکم عمان باشند.

گزینه‌های دیگر: فهد فرزند پنجم تیمور (عموی سلطان) که در قید حیات است. ترکی‌بن‌محمود و فرزندش مروان، و فرزندان شهاب و هیثم نیز از گزینه‌های محتمل می‌باشند. عده‌ای از فرمانده مورد وثوق سلطان قابوس به نام النعمانی، که گفته می‌شود او خود باید جلسه سه روزه و مراسم گشودن نامه‌ها را برعهده بگیرد، نام می‌برند. حتی افرادی از یوسف‌بن‌علوی که دستیار سلطان در وزارت خارجه است، یاد می‌کنند (البته طبق قانون اساسی این دو گزینه نمی‌توانند سلطان شوند، ولی به هر حال گمانه زنی می‌شود). هرچه که هست مکانیزم انتخاب سلطان آینده مشخص شده و ابهامات موجود در آن زمان مشخص می‌شود. هرچند که عده‌ای از جنگ قدرت خبر می‌دهند، ولی فعلاً اوضاع آرام است و نمود خارجی ندارد.