اختلال کم توجهی – بیش‌فعالی (ADHD)

حدود شش میلیون کودک و ده میلیون فرد بزرگسال در آمریکا از این اختلال رنج می‌برند. با توجه به اهمیت شناخت زودهنگام این بیماری در سنین کودکی و فرارسیدن اکتبر (ماه ملی اطلاع رسانی درباره ADHD) در این مقاله به معرفی این بیماری می‌پردازیم.

تعریف ADHD: اختلال کم توجهی - بیش فعالی یا ADHD به همراه سه نوع از اختلالات رفتاری بروز می‌نماید: کم توجهی (Inattention)، بیش فعالی (Hyperactivity) و عمل بدون تفکر (Impulsivity). این اختلال معمولا در کودکی و سنین پیش دبستانی تشخیص داده می‌شود، ولی اغلب تا سنین بزرگسالی ادامه می‌یابد.

علائم و نشانه‌های ADHD: علائم این اختلال در سه گروه دسته بندی می‌شوند:

کم توجهی (Inattention):

پرت شدن حواس به آسانی، ناتمام گذاشتن یک فعالیت و به سرعت رفتن به سوی یک فعالیت دیگر.
به سرعت خسته شدن از انجام یک عمل و بی حوصله شدن.
مشکل داشتن در تمرکز بر یک فعالیت و یا تمام کردن آن و مشکل در تمام کردن تکالیف مدرسه.
گم کردن وسایل شخصی مربوط به خود و سایر اشیاء.
گوش نکردن یا بی توجهی به حرف‌های دیگران در هنگام صحبت با آنها.
خیال پردازی در طول روز (Daydreaming) و یا سرگردانی (Wandering) بدون داشتن انگیزه برای انجام فعالیتی خاص.
مشکل داشتن در انجام دستورات و درخواست ها.

بیش فعالی (Hyperactivity):

بی قراری، پیچ و تاب دادن بدن و مشکل در نشستن در یک جا.
صحبت کردن زیاد و بدون وقفه.
لمس کردن و بازی کردن با هر وسیله در دسترس.
انجام وظایف و فعالیت‌ها به همراه ایجاد سر وصدای فراوان.

عمل بدون تفکر (Impulsivity):

انجام اعمال بدون توجه به نتایج و عواقب آن‌ها و به زبان آوردن صحبت‌های نسنجیده.
نداشتن صبر در کلیه فعالیت ها، عدم رعایت نوبت و عدم علاقه به تقسیم چیز‌ها و یا شریک شدن با دیگران.
پریدن به وسط صحبت دیگران.
علائم و نشانه‌های فوق می‌تواند در هر دو گروه کودکان و بزرگسالان بروز نمایند، ولی برخی از آن‌ها معمولا فقط در کودکان دیده می‌شوند. از سوی دیگر باید توجه داشت که کودکان مبتلا به ADHD معمولا بیشتر علائم فوق را با هم بروز می‌دهند و نشان دادن تعداد کمی از این علائم نشانه وجود ADHD نمی‌باشد.

علل ایجاد ADHD: علت ایجاد این اختلال به درستی شناخته نشده است، ولی پژوهشگران تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی را در بروز این بیماری موثر می‌دانند. تحقیقات نشان داده اند که اختلال
ADHD در بعضی خانواده‌ها شایع‌تر است و ممکن است این بیماری به صورت ژنتیکی به فرد به ارث برسد. در مورد عوامل محیطی، کشیدن سیگار و نوشیدن الکل توسط مادر در دوران حاملگی می‌تواند باعث بروز ADHD در کودکان این مادران گردد. تماس بیش از حد مجاز و یا مسمومیت با ماده سرب در زمان کودکی نیز می‌تواند به بروز ADHD در کودکان منجر گردد.
تشخیص: تشخیص ADHD ساده نمی‌باشد، زیرا اختلالات دیگری مانند اضطراب (Anxiety)، افسردگی (Depression)، اختلالات خواب (Sleep Problems) و برخی از انواع ناتوانی در یادگیری (Learning Disabilities) هم می‌توانند علائم مشابهی را نشان دهند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) یک چک لیست اولیه را برای والدین و معلمان فراهم کرده تا اگر در مورد کودکی به وجود ADHD شک کنند، فرم مزبور را پر کرده و آن را به مسئول بهداشتی مدرسه ارائه نمایند. این فرم در آدرس اینترنتی زیر قابل دسترسی می‌باشد: https://www.cdc.gov/ncbddd/adhd/documents/ADHD-symptom-checklist.pdf
به هرحال تشخیص نهایی ADHD به عهده پزشک یا روانشناس (Psychologist) می‌باشد.
درمان: متخصصانی نظیر Child Psychologist یا Developmental Pediatrician بهتر می‌توانند به درمان کودکان مبتلا به ADHD کمک نمایند، زیرا هر کودک نیاز به طرح درمانی مخصوص به خود دارد. هرچه درمان زودتر شروع گردد، نتایج بهتری را نشان خواهد داد. علاوه بر درمان‌های دارویی، سایر طرح‌های درمانی نظیر آموزش مهارت‌های یادگیری، تمرکز و مهارت‌های اجتماعی نیز توسط درمانگر به اجرا گذاشته می‌شود. در مورد بزرگسالان هم یک روش درمانی متشکل از دارو درمانی، رفتاردرمانی، رژیم تغذیه‌ای و ورزش می‌تواند به افراد مبتلا کمک نماید.

منبع:مجله سیب