تپه طرب آباد، آثار به جا مانده از نیشابور کهن

قسمت اعظم نیشابور کهن امروزه در دل خاک نهفته است و آثار آن محدود به چند تپه اصلی است. این منطقه در جنوب نیشابور فعلی با وسعت ۳۵۰۰ هکتار قرار دارد که به استناد متون و شواهد زیستگاهی از صدر اسلام تا ابتدای دوره ایلخانی بوده است. این محوطه در سال‌های ۱۳۱۵ و ۱۳۱۸ ش. توسط هیئت باستان شناسی موزه متروپولتین و شهر کهن نیشابور در سال ۱۳۸۴ به دست هیئتی ایرانی - فرانسوی مورد کاوش قرار گرفت.

تپه‌ی طرب آباد

تپه‌ی طرب آباد که به تپه‌ی آلب ارسلان یا کهن دژ و یا قهندز هم مشهور است یکی از تپه‌های باستانی و محوطه‌های تاریخی نیشابور است که در حدود ۳۰۰ متری روستای طرب آباد و ۵۰۰ متری شمال روستای لک لک آشیان واقع و دور تا دور تپه‌ی یاد شده را زمین‌های کشاورزی، در بر گرفته است.

قدمت تپه‌ی طرب آباد

دیرینگی تپه‌ی طرب آباد که بر پایه‌ی نظرات کارشناسان باستانشناسی، دربرگیرنده‌ی کهندژ شهر نیشابور قدیم است، به قرون نخست‌ی اسلام تا قرن هفتم هجری میرسد و بعضی صاحب نظران، بر مبنای بعضی جستجو‌ها و یافته‌های باستانشناسی این اثر را یک سایت ساسانی معرفی کرده اند. کهندژ، بخش حاکم نشین کهن شهر نیشابور بوده است و اینک، بقایای کهندژ شرق، در کالبد تپه‌ی طرب آباد، در حدود ۴ کیلومتری شرق شهر نیشابور، خودنمایی می‌نماید. این تپه‌ی باستانی، در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

معماری

امروزه، تپه‌ی طرب آباد بصورت مجموعه بنا‌هایی دیده میشود که به صورت پراکنده و در داخل حصار بیضی شکل شکل محدود شده اند. ارتفاع دیوار‌ها در بخش‌هایی به ویژه در جنوب شرقی مجموعه، به هفت متر میرسد. در قسمت غرب و جنوب غربی تپه، فضا‌های معماری، بصورت فشرده و مستمر قرار گرفته در صورتی که در شرق و شمال شرقی آن، فضا‌های معماری بصورت منفرد و تک، دیده میشود.

عوامل و عناصر تشکیل دهنده‌ی بنا شامل خشت، گل و آجر میباشد. اکثر خشت‌های به کار رفته به ابعاد ۱۰* ۴۵* ۴۵ سانتیمتر و آجر‌ها ۵* ۲۰* ۲۰ سانتیمتر میباشند. بطور کلی، وجود تنوع در بخش‌هایی از دیوار‌های بنا، من جمله مصالح استفاده شده، نشانگر این است که این مجموعه در دوره‌های گوناگون، ساخته و طی سال ها، دخل و تصرفاتی در آن صورت گرفته است.

نشانی:

استان خراسان رضوی، نیشابور، طرب آباد، تپه‌های باستانی طرب آباد

منبع:بیتوته