آرامگاه سید غلام رسول چابهار اثری بر جای مانده از دوران تیموریان

چابهار یکی از مهم‌ترین بنادر ایران هم از نظر اقتصادی - سیاسی و هم از نظر وفور جاذبه‌های گردشگری است. این بندر، تنها بندر اقیانوسی ایران است که در انتهای جنوب شرقی آن قرار گرفته است. اگرچه بیشتر جاذبه‌های گردشگری این منطقه از کشور، از جمله جاذبه‌های طبیعی هستند، اما آثار تاریخی ارزشمندی را هم از ادوار مختلف تاریخی می‌توان در گوشه و کنار این شهر پیدا کرد. یکی از این آثار تاریخی که معمولا مورد توجه گردشگران چابهار قرار می‌گیرد، آرامگاه سید غلام رسول است. در سفر به چابهار، بندر همیشه بهار ایران ما را همراهی کنید.

همه می‌گویند چابهار، بندر همیشه بهار! بندر چابهار در حاشیه کمربند استوایی کره زمین واقع شده، به همین دلیل در اکثر ایام سال، تغییرات دمایی در این بندر بسیار اندک است. بدون شک بهترین خطوط ساحل کشور را می‌توان در این منطقه از کشور پیدا کرد. سواحلی بکر که متاسفانه یا خوشبختانه هنوز توجه زیادی به آن‌ها نشده است. گفتیم متاسفانه، به خاطر اینکه ارزش این سواحل از منظر گردشگری فراتر از تمامی سواحل دیگر کشور است و با کمی برنامه ریزی می‌توان آن‌ها را به یک قطب گردشگری نه تنها در کشور، بلکه در خاورمیانه تبدیل کرد. گفتیم خوشبختانه، چرا که متاسفانه شاهد آن هستیم که هر منطقه‌ای که سر زبان‌ها می‌افتد، دچار توسعه ناپایدار و نابودی محیط زیست می‌شود! از سواحل چابهار می‌گذریم و برای تماشای یک اثر تاریخی به نام آرامگاه سید غلام رسول خود را آماده می‌کنیم.

معرفی آرامگاه سید غلام رسول چابهار

بیشتر گردشگرانی که به شهر بندری چابهار سفر می‌کنند، سری هم به بنای تاریخی آرامگاه سید غلام رسول این شهر می‌زنند. این بنا که به سبک و سیاق هندی طراحی شده، اثری بر جای مانده از سال ۴۶۵ هجری قمری و دوران تیموریان است. از گذشته‌هایی دور، مسلمانان هندوستان و چابهار، به زیارت سید غلام رسول مشرف می‌شوند. این بنای سفید رنگ، در حدود ۵ کیلومتری شمال غربی خلیج چابهار واقع شده است. مقبره سید غلام در سال ۵۶ با شماره ۱۵۵۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مردم چابهار، اعتقاد خاصی به این شخص دارند. در ادامه ماجرای زندگی سید غلام رسول را خواهیم شنید.

سید غلام رسول که بود؟

پیرامون هویت سید غلام رسول دو دیدگاه مختلف وجود دارد. برخی از مردم معتقدند که این فرد، یک عارف نامدار شیعه بوده که مردم هندوستان و همچنین چابهار ارادت خاصی به او داشتند. برخی نیز اعتقاد دارند که سید غلام رسول یک فرد لوطی (مطرب دوره گرد) بوده که تمامی زندگی خود را وقف شادی و خوشحال کردن مردم کرده است. اما چیزی که گویا هر دو دسته به آن اعتقاد دارند، این است که سید غلام فردی هند تبار بود که برای ازدواج با یک زن چابهاری، به این بندر سفر می‌کند. او در شب عروسی خود دچار بیماری شد و از دنیا رفت. سید غلام قبل از مرگش، از مردم درخواست کرد که به جای گریه و زاری بر سر مزارش، رقص و پایکوبی به راه بیاندازند. به همین دلیل، ارادتمندان به این شخص، هر سال در سالگرد مرگش در آخر ماه ذی القعده، ده روز رقص و پایکوبی می‌کردند.

گویا در آن ایام، ابتدا زنان محلی مقبره را آب و جارو و مرد‌ها با لباس پاکیزه و آراسته خود را مهیای رقص و پایکوبی می‌کردند. به محض طلوع آفتاب، صدای ساز و دهل کل محوطه را بر می‌داشت و مردمانی از پاکستان، هندوستان و چابهار به همراه سیاه پوستانی از برخی کشور‌های آفریقایی جشن و پایکوبی خود را آغاز می‌کردند. همچنین زنانی که سن بیشتری داشتند، برای گرفتن شفای بیماران و گرفتن حاجات دیگران به داخل مقبره می‌رفتند.

البته متاسفانه امروز از این مراسم و پایکوبی‌ها خبری نیست. امروزه مردم شیعه مذهب بندر چابهار در ایام مختلف سال از جمله ایام محرم و صفر در آرامگاه سید غلام رسول چابهار عزاداری می‌کنند.

معماری آرامگاه سید غلام رسول

بنای آرامگاه سید غلام رسول چابهار، شباهت زیادی به معماری بنا‌های هندی دارد و می‌توان گفت که به سبک هندی احداث شده است. برخی از کارشناسان عقیده دارند که این آرامگاه، یک بنای سلجوقیست، ولی بسیاری از کارشناسان هم عقیده دارند که این بنا در دوره تیموریان ساخته شده و در سال‌های بعدی از جمله عهد صفوی دخل و تصرفاتی در آن صورت گرفته است. خود بنای آرامگاه در ضلع غربی حیاط آن و بر روی یک صفه به ارتفاع یک متر ساخته شده است. در هر چهار گوشه این مقبره کوچک، می‌توان مناره‌هایی کوتاه قامت را مشاهده کرد.

درب ورود به آرامگاه در ضلع غربی بنا قرار دارد. با ورود به فضای داخل این بنا، طاق نما‌هایی را خواهید دید که به زیبایی هر چه تمام مقرنس کاری شده اند. نقش و نگار‌هایی اسلیمی همچون طرح گل را در جای جای این مقبره می‌توان مشاهده کرد. همچنین در داخل طاق نماها، عبارات "لا اله الا الله"، "یا محمد" و "یا علی" را می‌توان مشاهده کرد.

با وجود اینکه امروزه مراسم سالگرد این شخص بزرگوار به همان سبک و سیاقی که خود او خواسته بود برگزار نمی‌شود، ولی هنوز هم ارادتمندان به او، برای زنده و نگه داشتن یاد و خاطرش در آن ایام به زیارت او می‌روند. آرامگاه سید غلام رسول چابهار، یکی از جاذبه‌های تاریخی این بندر معروف کشورمان است. گویا در گذشته در جای جای این بنا، نقاشی‌های زیادی هم وجود داشته که امروزه به جز تعداد محدودی، چیز از آن‌ها باقی نمانده است. اگر شما هم روزی قصد سفر به بندر زیبای چابهار را داشتید، به دیدار این مقبره بروید و یاد و خاطر سید غلام را زنده نگه دارید.

منبع:الی گشت