گسترش بی پایان حاشیه نشینی

به گزارش «پارسینه» ، در حال حاضر براساس آمارهای موجود و مطالعات میدانی درصد قابل ملاحظه ای (از نظر بحث کمیتی) مشمول حاشیه نشینان کشور هستند که این افزونی جمعیت در کلان شهرها خصوصا تهران کاملا ملموس بوده و متاسفانه روز به روز بر تعداد آنها افزوده می شود.

موضوعی که از لحاظ جامعه شناختی و اصول شهرسازی بسیار حائز اهمیت است پیشروی همسان شدن کمیت و کیفیت شهرهای ایران خصوصا کلان شهر تهران با حاشیه های خود است. زیرا با استمرار روند فعلی جهت گیری و سمت و سوی این معضل به شکلی است که در حال حاضر یا از نگاه سیستمی مدیریت شهری در چند سال آینده جمعیت حاشیه نشینان کلان شهر تهران اختلا ف اندکی با جمعیت و شهروندان شهر تهران خواهند داشت.

عدم پویایی مدیریت شهری خصوصا در دو دهه گذشته در کلان شهر تهران به علت مشکلا ت خاص بعضی از مناطق مزید بر علت بوده و باعث گردیده که حاشیه های تهران نتوانند پابه پای متن شهر، ارتقای عمرانی پیدا کنند و از طرفی نیز به علت تاثیرگذاری حاشیه نشینی برمتن شهر و افزایش روزافزون جمعیت این گونه مناطق عاملی خواهد شد که در آینده ای نه چندان دور حاشیه و متن از هر لحاظ با هم برابر شوند.

همین موضوع و روند شتابان و بی وقفه آن تبعاتی به دنبال دارد که بایستی از حاشیه نشینی به علت نشو و نمای ناموزون و خارج از قاعده آن به عنوان یک معضل ملی نام برد و چنانچه این پدیده شوم به همین منوال ادامه پیدا نماید بدون شک دامنه تبعات و آسیب های اجتماعی و شهری آن نیز به گستره ملی خواهد رسید.

معضلاتی که حاشینی نشینی عامل پیدایش آنها شده است بسیار فراتر، حساس تر و قابل توجه تر از عدم هماهنگی در بافت فیزیکی شهر است. با توجه به اینکه سهم بسیار بالایی از وقوع جرایم در کشور به حاشیه نشینان اختصاص یافته است هرگونه کم توجهی و سهل انگاری در نگاه مدیریتی به حاشیه نشینان و نیز لحاظ نکردن تبعات حضور این همه مهمانان ناخواسته در کلا ن شهر تهران پیامدهای منفی بسیاری در بر خواهد داشت.

پایین بودن سطح زندگی و نازل بودن معیشت اقتصادی این طبقه باعث انحرافات نهادینه شده در زندگی حاشیه نشینان می شود که قاچاق مواد مخدر، بزه کاری های متنوع اجتماعی و همچنین جنایت های مبتنی بر هیچ انگاری جامعه توسعه یافته شهری از موارد قابل ذکردیگر است.

در برخورد های چکشی و روبنایی برای مواجهه با این پدیده شهر نشینی، به راحتی می توان با از بین بردن ساخت و ساز های غیر قانونی در نواحی مختلف شهر و بیرون راندن ساکنین یا متصرفین اراضی عمومی ، بصورت مرحله به مرحله با این مشکل مقابله کرد.

اما مسلما این راهکار حداکثر برای مدت محدودی پاسخ گو خواهد بود و نمی تواند برای زمان طولانی به عنوان یک راه حل اساسی مطرح شود. چون تجربه تاریخی نشان داده است که برخورد های چکشی در مواردی حتی نتایج عکس و بمراتب زیان بارتر در میان مدت و درازمدت برای جوامع مختلف داشته است.

اگر می خواهیم به راهکارهای اساسی و زیربنایی در زمینه ریشه کن کردن معضل حاشیه نشینی دست پیدا کنیم مسلما باید علت العلل این موضوع را یافته و پایه ها و اساس مشکل را ریشه یابی کنیم. بدون شک برای ریشه کن کردن مشکل حاشیه نشینی باید ابتدا به جنگ فقر رفت. زیرا یکی از مهم ترین دلایلی که موجب بروز پدیده حاشیه نشینی در جای جای کشور شده است فقر و نداری است.

بدون شک ریشه کن کردن فقر هدف بسیار بزرگی است که عزم جمعی مسئولین و نیز مردم در زمینه های مختلف را می طلبد. و نیز باید این را در نظر داشت که مسلما این مشکل گره ی نیست که بتوان با راهکاری ساده به رفع آن پرداخت بلکه باید در زمینه های مختلف و از زوایای گوناگون این پدیده شهری بررسی شود و برای هر زمینه و یا برای حل مشکل در هر منطقه ی جغرافیای راه حل جداگانه و مناسب تهیه و مطرح شود.

لذا حل مسئله حاشیه نشینی، تنها یک فوریت نیست، بلکه هم فوریت است و هم کار زیر بنایی و بلند مدت می خواهد و توقع به حق مردم از مدیران شهری و دغدغه مندان حاشیه شهر، اقدام در هر دو جهت است.