داستان دامنه دار «برجام» در مجلس

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز پنجشنبه 16 مهر1394 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

*** روزهای داغ برجام

بحث های مربوط به گزارش کمیسیون ویژه ی برجام در روز یکشنبه را باید مهم ترین خبر رسانه ها در هفته ی جاری دانست که حواشی فراوانی را هم با خود به همراه داشت. یکی از مهم ترین حواشی به وجود آمده، کناره گیری برخی از اعضای کمیسیون ویژه و صدور بیانیه علیه گزارش کمیسیون بود. این در حالی است که قرار است روز یکشنبه مجلس درباره ی توافق هسته یی رای دهد.

این رویدادها سوژه ی مطالب و یادداشت های بسیاری از روزنامه های امروز بود. روزنامه ها با نگاه های مختلف به این موضوع و حواشی آن پرداختند.

«روزهای داغ برجام» یکی از عنوان های مهم در صفحه ی نخست روزنامه ی «ایران» است که در آن آمده است: روز یکشنبه وقتی گزارش یاد شده در صحن علنی خوانده شد، 5 نفر از 15 عضو این کمیسیون با صدور بیانیه ای، اعلام کردند گزارش نهایی ارائه شده به نام کمیسیون را قبول ندارند.

ایران همچنین در یادداشتی در صفحه ی «اول دفتر» خود با عنوان «کمیسیون برجام و لطمه به سرمایه اجتماعی مجلس» نوشت: بالاخره بعد از 40 روز بررسی نتایج عملکرد خود را ارائه کرد. در متن گزارشی که در مجلس قرائت شده، آمده است که کمیسیون کوشیده «درکی دقیق از متن به دست آورد، بی طرفانه، دقیق و همه جانبه به بررسی آن بپردازد، دیدگاه های موافق و مخالف را بشنود، اسناد و اظهارات مرتبط را بررسی کند و در نهایت به یک داوری کلان و قابل اتکا از برجام دست یابد.» انتظار می رفت که چنین اصلی مبنا قرار گیرد و در نهایت اصل بی طرفی رعایت شود. اما به محض قرائت گزارش کمیسیون برجام، نامه ای با امضای پنج نماینده مجلس منتشر شد که اتفاقاً به جناح های مختلف سیاسی تعلق دارند و یکی از آنها به صراحت می گوید «گزارش کمیته های کمیسیون ویژه بررسی برجام کنار گذاشته شد و گزارشی که از خارج از کمیسیون ویژه تنظیم شده بود، تصویب و در جلسه علنی امروز مجلس قرائت شد.»

در ادامه می خوانیم: نامه پنج نماینده در درجه اول نشان داد که کمیسیون برجام به اجماعی در درون خود درباره پیامدها و نتایج آن دست نیافته است. لحن منفی گزارش کمیسیون و برشمردن 165 دستاورد در نامه اعتراض آمیز پنج نماینده عضو کمیسیون برجام، نشان می دهد که گزارش کمیسیون ابداً بی طرفانه نبوده است. البته ممکن است گفته شود جانبداری مدیریت و اکثریت اعضای کمیسیون از قبل نیز مشخص بوده و جدید نیست. اما انتشار سندی رسمی که به سرعت اعتبار آن زیر سؤال رفته، معنای اجتماعی و سیاسی متفاوتی دارد. همه گمانه زنی های قبلی درباره جانبداری کمیسیون می توانست با ارائه گزارشی دقیق که اجماع اعضای کمیسیون را داشته باشد، کمرنگ شود.

به نوشته ی این روزنامه، تعدد و تنوع میهمانان کمیسیون برجام می توانست تضمینی برای غنای کارشناسانه و کمک به شفافیت دموکراتیک باشد. گزارش کمیسیون برجام اکنون بیش از آن که روشنگر باشد، متنی سیاسی است که اعتبار آن مخدوش است. عجیب تر آن که برخی پنج نماینده ای را تقبیح می کنند که اعتبار گزارش کمیسیون برجام را زیر سؤال برده اند و از یاد می برند باید کسانی را سرزنش کرد که بر سرمایه اعتماد به مجلس چوب حراج زدند.

روزنامه ی «آفتاب یزد» نیز در صفحه ی نخست خود در مطلبی با عنوان «توهین تکراری به ظریف» با انتقاد از رفتار برخی مجلسی ها در برخورد با ظریف و تیم مذاکره کننده ی هسته یی نوشت: این روزها دلواپسان، پایداری ها و تندرو ها آنقدر در توهین ها و نطق های به دور از ادب و اخلاقشان شورش را درآورده اند که آوازه شان جهانی شده است. واکنش های عجیب و غریبشان به رئیس تیم مذاکره کننده هسته ای دولت تدبیر و امید به پای ثابت یکی از پرسش های رسانه های خارجی مبدل شده است.

آفتاب یزد افزود: با وجود آنکه سران نظام به کرات نظر مثبتشان نسبت به مذاکره با 6 قدرت جهانی را اعلام کرده بودند دلواپسان در بزنگاه های سرنوشت ساز و درست زمانی که جواد ظریف پشت میز مذاکره نشسته بود و برای احقاق حقوق حقه مردم ایران تلاش می نمود با برگزاری همایش هایی تحت عنوان ما دلواپسیم بر سر راه وزیر امور خارجه سنگ اندازی می کردند و ظریف در معرض آماج حملات و توهین های آنها قرار می گرفت.

روزنامه ی «آرمان» هم در یادداشتی با عنوان «تحلیل های تکراری» نوشت: پس از قرائت گزارش کمیسیون ویژه برجام در صحن مجلس، پنج تن از اعضای آن، بیانیه ای داده و در آن دیدگاه خودشان را برای افکار عمومی منعکس کردند. این پنج نماینده که از هر دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا هستند در بیانیه خود به 156 دستاورد «برنامه جامع مشترک» که در وین به امضای نمایندگان ایران و شش قدرت جهانی رسید، اشاره کرده و گزارش برجام را یکسویه و سیاسی دانستند.

آرمان افزود: با انتشار بیانیه پنج عضو کمیسیون ویژه منتقدان برجام سخت نگران شده و در رسانه های منسوب خود به آن عکس العمل نشان دادند. برای مثال روزنامه خاص به تصور اینکه سوژه مناسبی برای محکوم کردن حامیان دولت و دلسوزان ملک و ملت، به دست آورده، سخنان تکراری خود را با تیتر درشت و یادداشت روز به این موضوع اختصاص داده و تحلیلی مبهم ارائه داده که در آن اشتباهاتی را نیز مرتکب شده است از جمله: 1- بدون اینکه متن بیانیه پنج نماینده عضو کمیسیون بررسی برجام را برای آگاهی خوانندگان خود منتشر کند، به نقد بعضی از بند های آن پرداخته است.

به نوشته ی آرمان، این شیوه البته مسبوق به سابقه است که برخی در تحلیل نظر طرف مقابلشان به آن دست می یازند اما نمی گویند اصل موضوع چیست و نمی خواهند هوادارانشان بدانند که مثلا پنج نماینده چه گفته اند و فقط به تحلیل های یکجانبه علیه آن موضوع می پردازند.

در این میان روزنامه ی «جوان» در مطلبی با عنوان «گفتند تو خیلی برجام را جدی گرفته ای!» با انتشار سخنان «علیرضا زاکانی» نماینده ی اصولگرای مجلس و رییس کمیسیون «برجام» با خبرگزاری «تسنیم» به صورت تلویحی به حمایت از موضع وی در قبال برجام و توافق هسته یی پرداخت و نوشت: وقتی گزارش به صحن آمد، هیچ بازخورد منفی در صحن نداشت و هر کس آن را می خواند به قوام آن اذعان داشت. حرف ما این بود که در گزارش ما ابتدا با متن اسناد برجام و قطعنامه کار داریم، بعد از متن عقل جمعی و استنباط و رأی و سپس هر کجا ابهام داشتیم بین امریکایی ها و دولت وظیفه داریم حتماً باید به گفته دولتی ها نگاه کنیم و بپذیریم اما برخی دوستان کمیسیون می گفتند فقط با گفته دولتی ها قضاوت کنید و به متن برجام کاری نداشته باشیم که در این صورت اصلاً چرا کمیسیون تشکیل شد!

جوان به نقل از زاکانی افزود: حال این دوستان رفته اند بیانیه دادند و 165 مورد دستاورد ـ بدون ذکر حتی یک ایراد به برجام ـ ارائه کرده اند که نگاه کنید اینها همه کلیات است و راجع به انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام نوشته اند. کنار این اتفاق چیزی که رخ داد این بود که از مدت ها قبل آقای لاریجانی طرحی را تنظیم کرده بود، این طرح را به محضر حضرت آقا ارائه کرده بودند. ایشان هم این طرح را گرفته بودند ولی پاسخی نداده بودند. مجدد آقای لاریجانی ویرایش جدید طرح را خدمت حضرت آقا ارائه کرده بودند و مجدداً آقا جواب نداده بودند (دو ماه بود آقا جواب نداده بودند) به نظرم حضرت آقا بنا نداشتند دخالت کنند و بنا بر این دارند که مجلس مستقلاً تصمیم بگیرد.

*** بازتاب متفاوت سخنان رهبری در روزنامه ها

آیت الله «علی خامنه ای» رهبر انقلاب، صبح دیروز 15 مهر 1394، در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جمعی از خانواده های آنان و همچنین خانواده های شهیدان این نیرو، با تاکید بر نقش جوانان انقلابی نیروی دریایی سپاه و جوانان شجاع جنوب در تامین امنیت دریا و ایجاد رعب در دشمنان توسط آنها، بیاناتی را در خصوص مناسبات ایران و آمریکا ابراز کردند که بازتاب های متفاوتی در روزنامه ها داشت. برخی روزنامه ها نیز یادداشت هایی در این ارتباط منتشر کردند.

«مذاکره با آمریکا ممنوع است» بخشی از بیانات رهبری بود که در عنوان خبری بسیاری از روزنامه های امروز از جمله ایران، آرمان، آفتاب یزد، «اعتماد»، «تجارت»، «افکار»، «جام جم»، جوان، «جمهوری اسلامی»، «بهار»، «روزان» و «سیاست روز» برجسته شد.

«هیچ گاه شروع کننده جنگ نخواهیم بود» هم عنوان متفاوتی است که در بازتاب خبری برخی روزنامه های امروز مانند روزنامه های «شهروند» و «ابتکار» به چشم خورد.

«مذاکره با آمریکا یعنی باز کردن راه نفوذ و تحمیل» هم عنوان خبری روزنامه های «حمایت» و «خراسان» بود.

بیانات رهبر معظم انقلاب همچنین محور سرمقاله ی امروز روزنامه ی «رسالت» نیز بود.

رسالت در این سرمقاله که با عنوان «مذاکرات با آمریکا ممنوع!» منتشر کرد، نوشت: هرکس که در نیم قرن اخیر رفتار آمریکایی ها را علیه ملت ایران رصد کرده باشد می فهمد که این رفتار به شدت خصمانه است. ذره ای در رفتار آمریکایی ها دوستی و مودت و همزیستی مسالمت آمیز بر اساس قواعد و مقررات بین المللی در ارتباط با دولت های نیم قرن اخیر در ایران و نیز با ملت دیده نمی شود. موقعیت سوق الجیشی ایران و نیز منابع و معادن عظیم در این کشور و نقش ایران در معادلات منطقه ای و جهانی طوری است که آمریکایی ها به حکومتی صد درصد وابسته به خود در تهران رضایت می دهند و اندکی نافرمانی از راهبردهای خود را برنمی تابند.

به نوشته ی رسالت، ما بر اساس تعهد اسلامی و انسانی مقید به اجرای تعهدات هستیم و به آن عمل می کنیم اما چون طرف هیچ تعهدی ندارد بنابراین مذاکرات یکسویه، یک طرفه و صد در صد به زیان ماست و اگر هم گاهی به تعهد خود عمل می کنند صرفا برای طراحی یک دام برای اجرای نقشه های ظالمانه و فریبنده است.

روزنامه ی «جام جم» هم در مطلبی با عنوان «چرایی ممنوعیت مذاکره با آمریکا» به تحلیل بیانات دیروز رهبری پرداخت و نوشت: رهبر معظم انقلاب که پیش از این بارها تاکید کرده بودند جمهوری اسلامی ایران فقط در قضیه هسته ای و آن هم با دلایل مشخص و اعلام شده، با آمریکا مذاکره کرده است در سخنرانی دیروز بار دیگر، ممنوعیت مذاکره با آمریکا را مورد تاکید قرار دادند.

جام جم افزود: یکی از دلایل مخالفت با این مذاکره به اعتقاد نگارنده این است که شرایط «مذاکره برابر» با آمریکا هنوز فراهم نشده است و چون این شرایط، هنوز فراهم نیست هرگونه مذاکره در شرایط فعلی به ضرر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است و در راستای آرمان های کشور ارزیابی نمی شود. دلیل آن هم این است که آمریکایی ها مذاکره را برای مذاکره می خواهند نه برای کسب نتیجه و این واقعیتی است که تجربه نشان می دهد.

در این میان روزنامه ی «کیهان» در مطلبی که به گفت و گو با شماری از نمایندگان مجلس اختصاص داشت، به نقل از این نمایندگان نوشت: هشدار رهبر انقلاب باید اولین دغدغه مجلس در رسیدگی به برجام باشد.

کیهان افزود: نمایندگان هشدار رهبر معظم انقلاب درباره ممنوعیت مذاکره با آمریکا را جدی دانسته و گفتند: طبق بیانات صریح رهبری مذاکره با آمریکا ممنوع اعلام شد و دیگر بدون شک و تردید در رابطه با برجام، باید اولین دغدغه مجلس رسیدگی به آن باشد.

*** آخوندی نشد زنگنه!

جمع آوری امضا برای استیضاح وزیر نفت که از مدتی پیش کلید خورده بود به نوشته ی رسانه ها، تاکنون به عدد 40 رسیده است. نمایندگان مجلس در حالی به استیضاح «بیژن زنگنه» اصرار دارند که روز سه شنبه، 14 تیر 1394، استیضاح «عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی در مجلس رای کافی نیاورد.

برخی روزنامه ها به خبر مربوط به تلاش نمایندگان مجلس برای استیضاح زنگنه، بلافاصله پس از ناکامی استیضاح آخوندی در مجلس واکنش نشان دادند.

روزنامه ی آرمان در گزارش خبری خود با عنوان «آخوندی نشد زنگنه بشه!» نوشت: در حالی نمایندگان به استیضاح بیژن زنگنه اصرار دارند که روز سه شنبه تیر برخی از آنها که با اهداف سیاسی و گروهی درصدد استیضاح وزیر راه بودند به سنگ خورد و شاید هم برخی از آنها برای جبران آن ناکامی خود، دیروز نامه درخواست استیضاح وزیر نفت را امضا کرده باشند.

آرمان افزود: وقتی طرح اجرایی شدن برجام در صحن علنی به رأی گذاشته شد و یک فوریت آن با 168رأی موافق، 57 رأی مخالف و 9رأی ممتنع از مجموع 247 نماینده حاضر در مجلس به تصویب رسید، نخستین وزن کشی به سود دیپلماسی دولت به پایان رسید و در گام بعدی وقتی همه امید پایداری ها به استیضاح وزیر راه بود تا به نوعی خود را در میدان رقابت ثابت کنند؛ دومین شکست، اردوگاه دلواپسان را بر هم ریخت، چرا که استیضاحی که برای ضرب شست نشان دادن به دولت شکل گرفته بود نه تنها رای نیاورد بلکه میزان رای اعتماد دوباره به عباس آخوندی از مرحله اول بیشتر بود و مشخص شد تفکر پایداری تنها 72 حامی در میان 290نماینده دارد.

روزنامه ی «آفتاب یزد» هم در گزارشی با عنوان «باز هم استیضاح؛ این بار وزیر نفت!» نوشت: در حالی که تب و تاب استیضاح وزیر راه و شهرسازی هنوز فروکش نکرده، اخبار جدید حاکی از احتمال وارد شدن شوکی جدید به کابینه دولت یازدهم است.

آفتاب یزد افزود: از آنجا که طرح استیضاح آخوندی با مخالفت اکثریت نمایندگان مجلس مواجه شد، ظاهرا برخی نمایندگان بلافاصله استیضاح بیژن زنگنه ، وزیر نفت را با جمع آوری 40 امضا کلید زده اند و قرار است طرح مذکور به هیئت رئیسه مجلس تقدیم شود.

به نوشته ی این روزنامه، به نظر می رسد مطرح شدن موضوع جمع آوری امضا برای به جریان انداختن استیضاح وزیر نفت حاکی از آن باشد که برخی از نمایندگان مجلس تمام تمرکز و توان کاری خود را در این مسیر قرار داده اند و به دنبال آن هستند که به هر قیمتی وزرا را به مجلس بکشانند تا بالاخره یکی از اعضای هیئت وزیران را حذف کنند.

*** روز جهانی کودک و کودکانی که دیده نمی شوند

امروز 16 مهر برابر با 8 اکتبر روز جهانی کودک است. به همین مناسبت روزنامه ی «جهان صنعت» امروز در مطلبی با عنوان «کودکانی که دیده نمی شوند» به گفت و گو با «فرشید یزدانی»؛ دبیر شورای برنامه ریزی راهبردی سازمان تامین اجتماعی و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان که سال ها در حوزه حقوق کودکان فعالیت داشته است پرداخت.

در مقدمه ی این مطلب آمده است: کودکان سرزمینمان در معرض خشونت ها و آسیب های بسیارند و کم نیستند آنها که به اجبار فقر، به کار تکدی گری و اعتیاد روی می آورند و این میان جسم و جانشان تهدید می شود. از میان تمام روزهایی که باید خنده بر لب کودکان بنشاند اما امروز را به نام آنها ثبت کرده اند و با وجود مشکلات امروز جوامع مدرن، لبخند نشاندن بر لب کودکانمان با توجه کردن به آنها در تمام حوزه ها و تلاش برای هموار کردن مشکلات آنها ممکن خواهد بود.

به نوشته ی جهان صنعت، یزدانی در گفت و گو با این روزنامه، ابهام در مفهوم کودکی را از جمله مسایل اصلی می داند که به ایجاد خشونت و تحقیر علیه کودکان دامن زده و معتقد است که برای حل این آسیب ها وجود رویکرد اجتماعی در مدیریت دولت ضروری است.

یزدانی در خصوص چرایی چالش های کودکان در جامعه ی ایران به جهان صنعت گفت: یک نکته در این مساله، ابهام در مفهوم «کودکی» است؛ مفهومی که در عصر مدرن به آن پرداخته شد. اینکه کودک به عنوان یک انسان دارای هویت و نقش اجتماعی است و از حقوقی هم برخوردار. بعد از اواخر قرن هجدهم بود که در فرانسه به حقوق بشر پرداخته شد و اینجا به کودک نگاهی جدی تر شد. در ایران اما به مفهوم «کودک» و «جامعه شناسی کودک» کم پرداخته شده است و حتی در ادبیات رایج، فضای جامعه و قانون، مفهوم کودکی مبهم است. جایی 18 سالگی سن شرکت در انتخابات است، جایی در قانون ازدواج، دختر 13 و پسر 15 ساله اجازه ازدواج دارند و جایی دیگر کنوانسیون حقوق کودک هر فرد زیر 18 سال را «کودک» تعریف می کند. ابهام دیگر در روابط اجتماعی است. وقتی پسران گریه می کنند به آنها تشر می زنند «مرد که گریه نمی کند» و به دختران وقت پذیرایی از مهمان ها می گویند «چقدر خانم شدی» به هر روی از نظر مفهوم سازی به کودکی پرداخته نشده و این خلاء تا حدی پیش رفته که نمود آن در نبود ساختاری که حامی کودک باشد، پیداست و متعاقب آن کودک آسیب پذیر شده و بیشترین فشار را متحمل می شود. این ابهام با قرارگیری در کنار نگاه نامناسب حاکم بر جامعه تبعات بسیاری برای کودکان داشته است. نتیجه نگاه بزرگسال محوری و تسلط محور بر کودک - به عنوان عاملی که به راحتی تحت تاثیر قرار می گیرد- خشونت و تحقیر است.

یزدانی افزود: در واقع همین خشونت و تحقیر است که آسیب های کودکان را به دنبال دارد و این خشونت به شکل های مختلف آسیب های جسمی، جنسی و روانی را به دنبال خواهد داشت؛ آسیب هایی که از خانه تا مدرسه کودکان را نشانه رفته اند. بارها درباره آسیب هایی که در مدارس، کودکان را تحت تاثیر قرار داده، شنیده ایم. بسیاری از ما رفتار های تحقیرآمیز را تجربه کرده ایم. این میان معلم مقصر نیست چراکه او هم محصول همین جامعه بوده و آموزش ندیده است.

به گفته ی وی، 80 درصد تماس ها با صدای یارا گزارش خشونت کلامی، روانی، جسمی یا جنسی است. خشونت، دامنه وسیعی دارد و خشونتی که در خانواده اعمال می شود، در مدارس هم بازتولید می شود به طوری که شاهد نگاه تحقیرآمیز معلم و خشونت روانی در مدارس هستیم؛ خشونتی که معلم خود در جامعه به آن دچار شده. البته این به آن معنی نیست که همگان چنین روش و نگرشی دارند اما متاسفانه رویکرد غالب، روش تحقیرآمیز است.