.svg)
استاد البشر،خواجه نصیر الدین طوسی
پارسینه: خـواجه نصیر الدیـن طوسى، روز شنبه یازدهـم جمادى الاول سال 597 هـ.ق در شهر طوس خراسان چشـم به جهان گشـود...
پارسینه: خـواجه نصیر الدیـن طوسى، روز شنبه یازدهـم جمادى الاول سال 597 هـ.ق در شهر طوس خراسان چشـم به جهان گشـود. و در كاظمين پاي قبر امام موسي‌الكاظم(ع) دفن شد .
نام او محمد، کنیه اش (ابو جعفر ) لقبش (محقق طوسى) (استاد البشر) و شهرتـش (خـواجه) است.
قاضي نورالله شوشتري و برخي ديگر از همان گروه نقل كرده‌اند كه: وقتي ديد بيماري ديگر علاج ندارد، درباره دفن و كفن خويش با ياران و نزديكانش مذاكره كرد، گفتند: مناسب آن است كه در جوار حضرت علي دفنش كنند.
او گفت مرا شرم آيد كه در جوار اين امام بميرم و از آستان او به جاي ديگر برده شوم.
پس از مرگ بر وصيت او رفتند و در كاظمين دفنش كردند و در جلوي لوح مزارش اين آيه را نقش كردند كه: «و كلبهم باسط ذراعيه بالوصيد = و سگشان دو دست خويش بر درگاه گشاده است.
اصل خواجه از جهرود [چاه رود] قم بوده و چون نياكانش به طوس رفته و در آنجا توطن اختيار كرده بودند، خواجه هم آنجا از مادر بزاد و از اين رو «طوسي» مشهور گشت.
پدر خواجه محمدبن حسن خود از فقيهان فرقه اماميه و از محدثان معروف طوس بود و او بود كه مبادي صرف و نحو و اشتقاق و اقسام علوم ادبي و قرآن مجيد را به پسر هوشمند خويش تعليم كرد، پس از چندي خواجه پيش خال خويش به اكتساب منطق و مباني علوم عقلي پرداخت
.
خواجه پس از آنكه در طوس پيش خالوي خويش مقدمات حكمت و حساب و هندسه و جبر را تعليم گرفت، براي تكميل معلومات در اوايل جواني رهسپار نيشابور شد.
نيشابور تا روزگار خواجه با وجودي كه چندين بار مورد تهاجم و تاخت و تاز قرارگرفته بود به ويژه در حمله غزان خرابي بسيار بدان راه يافته بود، باز هم از مهم‌ترين مراكز علم و حكمت به شمار مي‌رفت. خواجه تازه كسب علم و دانش در نيشابور آغاز كرده بود كه مغولان بسان بلايي آسماني سررسيدند و مدتي شهر در محاصره مغولان ماند و اهالي نيشابور مقاومت كردند و در اين واقعه داماد چنگيز تغاجار نويان در اثر تير يكي از محصوران به قتل رسيد.
سرانجام در دهم صفر 618 هجري مغولان نيشابور را فتح كردند و وارد آن شهر شدند. دختر چنگيز كه زن همين تغاجار بود از فرط خشم دستور داد هر كس كه در آن شهر بازمانده بكشند و نيز حكم شد آن شهر را چنان ويران كنند كه در آنجا بتوان زراعت كرد و حتي سگ و گربه آن شهر را هم زنده نگذارند، مغول چنين كردند و هفت شبانه روز بر نيشابور ويران آب بستند و در سراسر آن جو كاشتند و كار بدانجا رسيد كه به تعبير يكي از دانايان «ديواري از آن شهر برپاي نماند.
.
در نيشابور خواجه به محضر فريدالدين داماد نيشابوري رسيد و كتاب اشارات ابن‌سينا را از او استماع كرد.
اين فريدالدين شاگرد صدرالدين سرخسي است و او از شاگردان افضل الدين غيلاني و او شاگرد ابوالعباس لوكري صاحب كتاب بيان الحق است و همو بود كه علوم حكمي را در خراسان انتشار داد، اين لوكري هم از شاگردانِ بهمنيار مرزبان آذربايجاني بوده كه از شاگردان برجسته ابن‌سينا بوده است، بدين ترتيب خواجه به پنج واسطه شاگرد ابن‌سينا مي‌شود.
هـم استفاده مـى کنند و نهایت تـواضع و فروتنـى را براى کسب علـم از خود نشان مى دهند.
خـواجه سپـس در موصل نجـوم و ریاضـى را می آموزد به ایـن ترتیب خـواجه نصیر دوران تحصیل خـود را پشت سر مـى گذارد و بعد از مـدتها دورى از وطـن و خـانـواده قصـد عزیمت به خـراسـان مـى کنـد.
شاگردان
شاگردان بسیاری از محضر خواجه کسب علم نموده اند که معروف ترین آنان را می توان : علامه حلی و ابـن فـوطـى یکـى از شـاگـردان حنبلى مـذهب را نام برد.
خصوصیات اخلاقی
در باره خصوصیات اخلاقى استادش مى گوید: خـواجه بزرگوار در علوم عقلى و نقلـى تصنیفات بسیار دارد و در علـوم اسلامـى بر طریقه مذهب شیعه کتابها نوشت او شریف تریـن دانشمندى بود که مـن در عمرم دیـدم.
فاضل و کریـم الاخلاق و نیکـو سیرت و فـروتـن بـود و هیچگاه از درخـواست کسـى دل تنگ نمى شد و حاجتمندى را رد نمى کرد و بـرخورد او با همه با خوش رویـى بـود.
ابـن شاکر یکى دیگر از مـورخان اهل بیت است که اخلاق خـواجه را چنین توصیف مى کند: خواجه بسیار نیکـو صـورت، خوش رو، کـریـم، سخـى، بـردبار، خـوش معاشـرت، زیـرک و با فـراست بـود و یکـى از سیاستمـداران روزگار به شمار مـى رفت.
جـرجـى زیـدان دربـاره خـواجه چنیـن مـى نـویسـد : علـم و حکمت به دست این ایرانـى در دورتـریـن نقطه هاى بلاد مغول رفت گویى نور تابان بـود در تیره شامى.
برو کلمـن آلمانـى در کتاب تاریخ ادبیات راجع به قرن هفتـم مى نویسد : مشهورترین علما و مؤلفین ایـن عصر مطلقا و بدون شک نصیر الدیـن طوسى است.
رحمت الله علیه رحمتا واسعه