یادداشت یک استاد ارتباطات درباره پدیده "دیوارنویسی"

در هرجامعه معمولا به هنگام بروز مسائل حساس و بحرانی نظیر انقلاب ها، شورش ها و مسائلی نظیر پیکارهای انتخاباتی، رسانه های قدرتمند و مهمترین وسایل ارتباط جمعی در اختیار گروه‌‌های خاص قرارمی گیرد و اندیشه ها و باورهای عده خاصی ممکن است‌در هاله ای از ابهام باقی بماند. در همین زمان است که گرایش این عده به استفاده از رسانه های سنتی، سمبل ها، نشانه ها و بطورکلی انتقال مفاهیم با ساده ترین و در دسترس ترین وسایل بیشتر می شود.

دیوار نوشته ها نیز معمولا بیان دل مشغولی ها و اندیشه گروهی از مردم هر جامعه است که تمایل به ابراز و اظهار عقاید خود دارند اما دسترسی آنها به هیچ یک از وسایل ارتباط جمعی مقدور نیست.

البته اکنون با رشد رسانه هایی نظیر اینترنت، امکان ابراز عقاید برای این افراد نیز وجود دارد. اما با این حال دیوارنویسی، تنها روش انتقال پیام است که بدون باقی‌ماندن نام و نشان از نویسنده، باقی می‌ماند.

با این اوصاف نمی‌توان گفت که دیوارنویسی تنها مختص مواقع حساس و سرنوشت‌ساز سیاسی است و در دوران آرامش و به دلایلی غیر از این، درجامعه شهری به چشم نمی‌آید. زیرا دیوارنویسی در مقاطع مختلف زمانی با انگیزه‌های مختلفی انجام می‌شود.

به همین دلیل است که از دوران پیروزی انقلاب اسلامی تا انتخابات امسال، علی‌رغم اینکه با مسئله چالش برانگیزی برای روی آوردن به دیوارنویسی مواجه نبوده‌ایم، هیچ زمانی هم دیوارهای شهرمان را کاملا خالی از چنین پدیده‌ای نیافته‌ایم.

دلیل ادامه یافتن این فعالیت را می‌توان در این نکته دانست که دیوارنویسی معمولا برای رساندن پیام به اشخاص نامعلوم انجام می‌شود. در میان کارکردهاى گوناگونى که دیوارنویسى در دوره معاصر در ایران داشته، در روزهای آرامش، بیشتر مطالبى که بر دیوار نوشته مى‌شوند کارکرد شعارى، شعرى، پیام‌هاى عاشقانه، تهدید و طنز دارند. مانند جملاتی از قبیل "آشغال نریزید"، "پارک = پنچر"، "استقلال شیره" و ... که افرادی با قصد آشغال ریختن یا پارک‌کردن و یا تیم رقیب را مخاطب قرارمی‌دهد.

در واقع شاید بتوان مضمون دیوارنوشته‌های سیاسی را از طریق وسایل ارتباط جمعی نیزمنتقل کرد. اما دیوارنوشته‌های روزگار ما که بیشتر ماهیت شخصی و خصوصی دارند، اهم سعی‌شان بر، مخاطب قراردادن افرادی محدود و حاضر در یک مکان معین است،‌ افرادی که راه دیگری برای برقراری ارتباط با آنها وجود ندارد.

دکتر مهدی محسنیان راد

استاد علوم ارتباطات