دست خالی میانجی‌ها در مناقشه آمریکا و ایران

آبه در اندیشه ریش سفیدی

در هفته‌های اخیر که موضوع سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران داغ شده بود، رسانه‌های مختلف از نقش میانجیگرانه این کشور برای حل‌وفصل تنش‌های بین تهران و واشنگتن تحلیل‌های بسیاری عرضه کردند. البته، چنین تحلیل‌های را برخی رسانه‌های کشور ژاپن رد کردند.

در آن گزارش اشاره شد ترس از به‌خطرافتادن میدان‌های انرژی غرب آسیا به دلیل شیوع بی‌ثباتی‌های سیاسی، انگیزه اصلی آبه برای سفر به ایران و رایزنی با مقام‌های کشورمان بوده است. افزون براین، اهداف بلندپروازانه آبه به‌عنوان سکاندار یکی از سه اقتصاد برتر دنیا به‌منظور بیرون‌آوردن ژاپن از لاک انزوا و افزایش حوزه نفوذ این کشور در ژئوپلتیک‌های مختلف ازجمله حوزه حیاتی خاورمیانه، دلیل دیگر عزیمت تاریخی آبه به ایران ارزیابی شد.

این در حالی است که مقام‌های کشورمان از وزیر خارجه گرفته تا دیگر چهره‌ها نیز بارهاوبار‌ها تصریح کردند رابطه میان تهران و واشنگتن به عنصر میانجی نیازی ندارد. آبه روز چهارشنبه هفته گذشته برای دیدار با مقام‌های کشورمان پای به تهران گذاشت. او بسیار امیدوار بود آنچه در ذهن به‌عنوان ایفای نقش واسطه و ریش‌سفید دارد، بتواند قدم‌به‌قدم اجرایی کند. نخست‌وزیر ژاپن حتی در کنفرانس مشترک مطبوعاتی خود با دکترروحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان، از لزوم جلوگیری از بروز جنگ و تنش در منطقه غرب آسیا سخن گفت. او اظهار کرد: «توسعه صلح و ثبات در منطقه، نه‌تن‌ها به‌نفع رونق آن، بلکه به‌نفع رونق جهان خواهد بود. برای استقرار صلح و ثبات در خاورمیانه باید ایران نقش سازنده خود را ایفا کند. در مذاکرات امروز به‌منظور چگونگی کاهش تنش‌ها و برقراری صلح و ثبات در منطقه، با رئیس‌جمهوری و مسؤولان ایرانی گفت: وگو کردیم».

نامه وانشده، پس فرستاده شد

آبه پس از دیدارش با رئیس جمهوری، به دیدار آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب رفت. آبه در این دیدار قصد داشت ضمن تأکید مجدد بر پیام‌های پیشین ترامپ که خواستار مذاکره با ایران شده بود، رسماً از رهبری برای مخابره به رئیس‌جمهوری آمریکا پیامی بگیرد. بااین‌حال، آیت‌الله خامنه‌ای در اظهاراتی، هرگونه مذاکره میان ایران و آمریکا را مردود دانستند و حتی به صراحت اعلام کردند: «من شخص ترامپ را شایسته مبادله هیچ پیامی نمی‌دانم». ایشان خطاب به آبه تصریح کردند: «ما در حسن‌نیت و جدی بودن شما تردیدی نداریم؛ اما درباره آنچه از رئیس‌جمهوری آمریکا نقل کردید، من شخص ترامپ را شایسته مبادله هیچ پیامی نمی‌دانم و هیچ پاسخی هم به او ندارم و نخواهم داد».

دست خالی میانجی‌ها

یکی از موضوعات مهمی که در مسأله میانجی‌ها باید مدنظر قرار گیرد، این است که عناصر واسطه گر در یک ماه گذشته، از عمان و قطر گرفته تا عراق، هیچ‌یک طرح و ایده خاص و مَطمَح نظری برای ارائه به ایران نداشتند. این امر به ویژه در عملکرد ژاپن، چشمگیرتر و عیان‌تر بوده است؛ به گونه‌ای که تنها قصد آبه از سفر به ایران، در مأموریتِ گرفتن پیام از رهبری انقلاب برای ترامپ خلاصه شد. این در حالی است که دست مقام‌های این کشور برای تقدیم طرح دندان گیر به‌منظور جلب توجه ایرانی‌ها خالی بود. در این باره آقای حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس جمهوری، پس از پایان سفر آبه به ایران، در توییتی نوشت: «کسی که با دست پر می‌آید، با دست خالی بازنمی‌گردد. کسی که با دست خالی می‌آید، با دست پر بازنمی‌گردد. نیت خوب لازم است، ولی کافی نیست».

سفری با یک مأموریت

آبه که فقط برای گرفتنِ پیام مثبت از مقام‌های ایرانی، به‌ویژه رهبری انقلاب، به کشورمان سفر کرده بود، مشخصاً در رسیدن به این هدف ناکام ماند. آبه حتی در دیدارهایش با دکترروحانی و دکترظریف نیز به هیچ توافقی دست نیافت. برهمین‌اساس، سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران به‌قدری با کارویژه‌ای تک‌سویه تعریف شده بود که در جنب و حاشیه این سفر، هیچ معاهده دوجانبه همکاری میان ایران و ژاپن امضا نشد.

آماده مذاکره نیستیم

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که در هفته‌های گذشته آمادگی و علاقه کاملش برای مذاکره با ایران را اعلام کرده بود، پس از شکست مأموریت ویژه آبه در تهران، در توییتی تأکید کرد نه او و نه ایران، هیچ‌یک برای گفتگو و مذاکره آماده نیستند. او نوشت: «از شینزو آبه برای سفر به تهران و دیدار با آیت الله علی خامنه‌ای تشکر می‌کنم؛ اما شخصاً احساس می‌کنم هنوز حتی فکرکردن به رسیدن به توافق خیلی زود است. آن‌ها (ایران) آماده نیستند، ما هم نیستیم».

توپ در زمین آمریکا

آب پاکی‌ای که مقام‌های کشورمان روی دست آبه ریختند، توپ سیاست‌ورزی را بیش از پیش در زمین آمریکا قرار داده است. آمریکا باید تصمیم عاجلی بگیرد. آن‌ها یا باید همان طور که مسؤولان بلندپایه کشورمان همیشه اعلام کرده‌اند، به تعهدات برجامی خود بازگردند یا آن طور که خواسته و میل «تیم B» می‌خواهد، آتش جنگ دیگری را در منطقه شعله ور کنند. هرچند روز گذشته اِرل براون، سخنگوی نیرو‌های ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا در غرب آسیا (سنتکام)، در اظهاراتی اعلام کرد جنگ علیه ایران به نفع این کشور نیست. او تأکید کرد: «جنگ با ایران در جهت منافع استراتژیک آمریکا یا جامعه بین المللی نیست».

منبع:روزنامه صبح نو