درباره کپسول آتش نشانی و انواع آن

هیچگاه برای مبارزه با یک حریق هر چند جزئی و کوچک، یک خاموش کننده را به محل حریق نبرید. همیشه به محض شروع آتش سوزی کمک بخواهید و حداقل ۲ تا ۳ دستگاه اطفایی را در محل داشته باشید. لازم نیست تمام آن‌ها را آماده کار نمایید، بلکه با یکی شروع به عمل نمایید در صورتی که موفق به اطفاء نشدید یا دستگاه به هر علتی عمل نکرد می‌توانید از دستگاه‌های دیگر استفاده کنید و جهت آوردن آن وقت هدر نداده اید تا حریق گسترش زیادی پیدا کند.


در صورتی که به علتی احتمال اطفای حریق با یک خاموش کننده ممکن نیست دو یا سه نفر با هم و در یک زمان با دو یا سه خاموش کننده به حریق حمله کنید.


قبلاً با طرز کار دستگاه خاموش کننده کاملاً آشنا شوید و در صورت امکان هرچند وقت یک بار در یک حریق تمرینی با آن کار کنید.


پس از مصرف دستگاه را بلافاصله شارژ و آماده نمایید.


در آتش سوزی‌هایی که در فضای باز اتفاق می‌افتد سعی کنید در صورت امکان پشت به باد با حریق مبارزه کنید و در فضا‌های بسته هیچگاه اجازه ندهید که آتش بین شما و راه خروج قرار گیرد، بلکه شما باید همیشه بین آتش و راه خروج مستقر شوید، زیرا در صورت عدم موفقیت بتوانید از محل خارج شوید.


هنگام استفاده از خاموش کننده‌ها احتیاج نیست کاملاً به حریق نزدیک شوید، زیرا قدرت پرتاب مواد اکثر دستگاه‌ها به استثنای دی اکسید کربن حداقل بین ۴ الی ۶ متر است که می‌توانید از این فاصله شروع و پیشروی نمایید.


در آتش سوزی‌های روی سطح زمین، خاموش کردن را از جلو شروع کرده و با به عقب راندن آتش پیشروی کنید و در حریق‌های روی دیوار یا مکان‌های همانند آن، آتش را از پایین به بالا اطفاء نمایید.


در حریق‌های جامدات با استفاده از آب، مواد را کاملاً خیس کنید.

حفظ خونسردی یکی ازمهمترین عوامل موفقیت در امر اطفای حریق و استفاده از وسایل خاموش کننده است.


ب. ـ. طرز عمل دستگاه‌های خاموش کننده:

بطور کلی در خاموش کننده‌ها به دو طریق مواد اطفایی به خارج هدایت می‌شوند:


۱ ـ. طریقه واژگونی:

در این حالت برای خارج شدن ماده اطفایی از خاموش کننده، باید دستگاه را به صورت واژگونی (سر و ته) گرفت، در غیراینصورت ماده اطفایی خارج نمی‌شود و فقط عامل فشار (گاز) آن تخلیه می‌گردد. این نوع عملکرد بیشتر در انواع قدیمی به چشم می‌خورد.


۲ ـ. طریقه مستقیم:

در این نوع عملکرد احتیاج به واژگون کردن دستگاه خاموش کننده نمی‌باشد و از آن بصورت عادی استفاده می‌شود.

باید توجه نمود که درصورتی که خاموش کننده‌ای را که عملکرد آن مستقیم است، بصورت واژگون یا حتی افقی بکار بگیریم عامل فشار (گاز) آن از سرلوله خارج شده و ماده اطفایی در داخل بدنه باقی خواهد ماند و بالعکس اگر دستگاه با عملکرد واژگونی را به صورت مستقیم استفاده نماییم، همین عمل صورت خواهد گرفت.

روش‌های حمل:

روش‌های حمل این دستگاه‌ها بسیار ساده می‌باشدو بطور معمول تمامی خاموش کننده‌های دستی دارای دستگیره حمل ونقل می‌باشند که آن توسط شخص استفاده کننده گرفته شده و به محل حریق حمل می‌گردد. در صورتی که بخواهیم دو دستگاه را حمل نماییم با هر دست یک خاموش کننده را حمل می‌کنیم. به هنگام حمل دستگاه‌ها بایدسعی شود که بدن بصورت مستقیم باشد تا به ستون مهره‌ها آسیبی وارد نشود.


- نحوه استفاده از خاموش کننده‌های مختلف

- نحوه استفاده از خاموش کننده‌های محتوی آب:

الف. ـ. خاموش کننده سود اسید:

احتمال کمی وجود دارد که هنوز این نوع خاموش کننده مورد استفاده قرار گیرد، زیرا در این دستگاه‌ها، ماده شیمیایی موجود در آب به هنگام اطفاء و ریختن روی مواد باعث صدمه دیدن مواد در محل می‌گردد. امروزه خاموش کنده‌های محتوی آب جایگزین آن‌ها شده اند؛ لذا در این جزوه از بحث درباره آن‌ها خودداری شده است.

ب. ـ. طرز کار با خاموش کننده آب و هوا:

با قرار دادن در موقعیت مناسب نسبت به حریق باید ضامن را کشیده و با یکدست خاموش کننده و با دست دیگر سرلوله گرفته شود. با فشار بررومی اهرم، مایع جریان پیدا می‌کند که آن را به محل دلخواه هدایت می‌کنیم.

ج. ـ. طرز کار با خاموش کننده آب و گاز:

با آزاد کردن ضامن به وسیله فشار یا وارد کردن ضربه (با توجه به مکانیزم باز کننده گاز)، گاز را به داخل بدنه فرستاده، سپس مایع را با حرکت دادن سر لوله خاموش کننده به روی آتش می‌پاشیم.

توجه:

۱ ـ. نوع دیگری از خاموش کننده‌های آب و هوا که در حال حاضر ساخته نمی‌شود به صورت دستی یا کوله پشتی است که در داخل یا خارج آن تلمبه‌ای وجود دارد که قبل از عمل با تلمبه فوق هوا به داخل بدنه کمپرس می‌شود. سپس با باز کردن شیری که در سرلوله نصب شده، مایع را به طرف حریق می‌پاشند. در روی درپوش این نوع خاموش کننده‌ها فشار سنجی نصب شده که از آن فشارداخلی مشخص می‌گردد. دستگاه‌های فوق شباهت زیادی به دستگاه‌های سمپاش دارد. ظرفیت نوع دستی ۲ گالنی و نوع کوله پشتی بین ۴ الی ۶ گالن می‌باشد.

۲ ـ. نوع دیگری از خاموش کننده آب و گاز دارای سرلوله دوش مانندی است که آب از آن به صورت پودری خارج می‌گردد. در داخل خاموش کننده محفظه پلاستیکی وجود دارد. این محفظه در مسیر لوله ورودی گاز قراردارد و دارای مایعی است که در اثر عبور گاز و سوراخ شدن محظفه پلاستیکی، با آب مخلوط و باعث زیاد شدن قدرت نفوذ آب می‌شود. سرلوله این خاموش کننده طوری طرح گردیده که قابل کنترل است و با جداکردن قسمت دوش مانند آن، شباهت زیادی به سرلوله‌های پودرپاش دارد و آب را به صورت جت پرتاب می‌کند.


نحوه استفاده از کف:

برای استفاده از کف نباید آن را مستقیم به داخل مایع در حال اشتعال پاشید زیرا با این عمل امکان پاشیدن مایع به خارج ظرف و مخلوط شدن کف با مایع در حال اشتعال و همچنین هدر رفتن مقداری از کف وجود دارد. بهتر است جریان کف را به بدنه ظروف مایع در حال اشتعال یا دیواره اطراف آن بپاشیم.

با این عمل کف روی سطح مایع حرکت کرده و مانند یک پتو سطح مایع را می‌پوشاند و از رسیدن اکسیژن هوا به سطح مایع و برخاستن بخارات قابل اشتعال از روی مایع در حال اشتعال جلوگیری می‌کند. برای اطفای حریق در این موارد تمام سطح مایع را باید با لایه‌ای از کف پوشاند و برای رسیدن به این منظور، فاصله از حریق، مکان حریق و طرز عمل تاثیر فراوانی خواهد داشت. شکل زیر نحوه کاربرد خاموش کننده‌های واژگونی و مستقیم رانشان می‌دهد.

طریقه کاربرد خاموش کننده‌های محتوی پودر

الف. ـ. خاموش کننده‌های پودر و گاز فشنگ خارج:

در نزدیکی محل آتش سوزی، خاموش کننده را روی زمین قرار داده و لوله لاستیکی را از گیره خارج و آن را با دستگیره با هم نگهدارید. (وقتی گاز وارد بدنه شود و لوله لاستیکی فوق تحت فشار قرار گیرد، در صورتی که رها باشد حرکت می‌کند و احتمال برخورد آن به سر و صورت وجود دارد).

بدون آنکه بدن یا سر و صورت خود را در مسیر سوپاپ ایمنی خاموش کننده قرار دهید شیر گاز را با چرخانیدن فلکه شیر، فشار و کشیدن اهرم (بستگی به مکانیزم شیرفشنگ دارد) باز کنید.

پس از آماده کردن خاموش کننده در فاصله‌ای دورتر از آتش سوزی، به آتش سوزی نزدیک می‌شویم (با توجه به مطالبی که در قسمت قبلی موارد کلی شناخت روش‌های بکارگیری شرح داده شد) و سعی می‌کنیم موارد زیر را به ترتیب و با دقت اجرا نماییم:

ـ. تا حد امکان سعی می‌کنیم در فاصلة حدود سه متری از آتش سوزی، عملیات اطفایی را شروع نماییم.

ـ. در صورتی که آتش سوزی بر روی سطح زمین یانزدیک به سطح زمین واقع شده است، پودر را با زاویه‌ای مناسب به صورت مایل و با زاویه‌ای در حدود ۳۰ درجه بر روی آتش سوزی هدایت نمایید. بصورتی که پودر تقریباً به سطح مایع در حال سوختن برسد، در صورتی که پودر با زاویه‌ای تند، مستقیم به داخل مایع زده شود، علاوه بر آنکه به زیر مایع رفته و اثری ندارد، بلکه در اثر فشار و برخورد به سطح مایع، باعث بیرون ریختن آن و در نتیجه گسترش آتش سوزی می‌شود. همچنین اگر پودر با زاویه‌ای کم یعنی بطور مستقیم به شعله‌ها برخورد کند نیز اثر اطفایی چندانی نخواهد داشت.

ـ. همیشه سعی کنید ابتدا قسمت جلو و نزدیک آتش سوزی با خود را اطفاء نمایید.

ـ. هنگام خروج پودر، سرلوله پودر پاش را بصورت مرتب و سریع به سمت چپ و راست حرکت دهید.

ـ. پس از اینکه قسمت جلوی حریق را اطفاء کردید، به همان نسبت پیشروی نمایید، بنحوی که این پیشرفت تا انتها متناسب بوده و حریق بطور کامل با فاصله مناسب خاموش شود.

ـ. پس از اطفاء کامل آتش سوزی، برای چند ثانیه به عملیات ادامه دهید و در صورتی که کوچکترین شعله‌ای در اطراف یا قسمت زیر وجود داشته باشد، با رسیدن بخارات قابل اشتعال به آن، مجدداً آتش سوزی ادامه و گسترش می‌یابد. اگر این حالت در اماکن سربسته و بخصوص زیر زمین‌ها ایجاد شود، شعله وری همراه با انفجار خواهد بود که می‌تواند خطرناک باشد.

ب. ـ. خاموش کننده‌های پودر و گاز فشنگ داخل:

در این نوع خاموش کننده، فشنگ گاز CO۲ در داخل بدنه و زیردرپوش قرار می‌گیرد که هنگام عمل با زدن ضربه (مانند آب و گاز) یا فشار بر روی اهرم راه خروج گاز از داخل فشنگ باز و گاز وارد بدنه می‌شود که چند نمونه ا. زآن را در اینجا می‌آوریم.

در این نوع خاموش کننده به جای استفاده از لوله ورودی گاز، فشنگ گاز در داخل استوانه‌ای قرار داده شده است. روی بدنه استوانه فوق مجرا‌هایی تعبیه شده که با بازشدن، گاز برای ورود به داخل بدنه باید از مجرا‌های فوق عبور کند و وارد بدنه شود و با عبور از داخل پودر‌ها گاز به بالای سطح پودر می‌رسد و باعث می‌شود تا اگر پودر سفت شده باشد از آن حالت خارج گردد.

پس از آماده شدن خاموش کننده جهت عملیات، همانند موارد اشاره شده در قسمت قبلی، به عملیات اطفایی می‌پردازیم.

طریقه استفاده از خاموش کننده CO۲:

الف. ـ. انواع دستی آن به همان صورت خاموش کننده‌های دیگر حمل می‌شود.

ب. ـ. با توجه به فشار زیاد دستگاه و به علت طرح خاص سرلوله حداکثر فاصله پرتاب این خاموش کننده بین ۲ الی ۴ متر است؛ بنابراین برای استفاده باید بیشتر به حریق نزدیک شد.

ج. ـ. در فاصله دورتر از حریق ضامن را آزاد و سرلوله را در دست گرفته و با قراردادن در موقعیت مناسب با فشار روی اهرم یا باز کردن شیر گاز را با حرکت سرلوله قیفی به محل دلخواه هدایت می‌کنیم. (بهتر است CO۲ را به طرف سطح مواد در حال اشتعال هدایت کرد).

د. ـ. حداکثر زمان تخلیه این خاموش کننده‌ها بین ۶۰ الی ۱۶۰ ثانیه می‌باشد که در مدت فوق بایدحداکثر استفاده را در امر اطفاء نمود.

ه. ـ. این خاموش کننده‌ها قابل کنترل است و در صورتی که بیشتر از ۱۰ درصد آن مصرف نشود می‌توان از آن برای حریق‌های دیگر استفاده کرد؛ و ـ. در صورتی که از پربودن دستگاه اطمینان دارید ولی گاز خارج نمی‌شود احتمالاً ممکن است راه خروج آن به علت یخ زدن گاز مسدود شده باشد. برای چند لحظه شیر را ببندید و مجددا باز کنید.


یاد آوری ۱:

خروج گاز از سرلوله در این نوع خاموش کننده با صدای شدیدی صورت می‌گیرد و ممکن است برای کسانی که برای اولین بار با آن کار می‌کنند ایجاد دستپاچگی نماید.

یادآوری ۲:

در اثر انبساط سریع گاز از حالت مایع به بخار در سرلوله احتمال تولید الکتریسیته ساکن و انتقال آن به بدن شخص عمل کننده وجود دارد که در صورت استفاده آن برای وسایل برقی ممکن است توهم هدایت الکتریسیته از طریق گاز در شخص عمل کننده نماید.

طریقه استفاده از خاموش کننده‌های مواد هالوژنه:

الف. ـ. در صورت استفاده از مواد هالوژنه برای آتش سوزی‌های مواد نفتی نباید آن را مستقیماً وارد آتش مواد نفتی نمود، زیرا به علت پایین بودن نقطه جوش و انبساط سریع، تولید انفجار می‌کند.


ب. ـ. در صورت استفاده از خاموش کننده مواد هالوژنه که در شیشه‌هایی به شکل بولینگ قرا رداده شده که ظرفیت آن حدود ۱۲۰۰ گرم ماده هالوژنه می‌باشد، به هنگام آتش‌سوزی، آن را به میان آتش پرتاب می‌کنند که در اثر شکستن بطری مواد هالوژنه تبدیل به گاز شده و عمل اطفاء را انجام می‌دهد، یا آن را در محل‌های مناسب قرار می‌دهند تا در صورت آتش سوزی و رسیدن حرارت به بطری فشار گاز داخل باعث شکسته شدن شیشه (بطری) شده و مواد با بخار شدن باعث خاموش شدن آتش می‌شود.