گوناگون

تغيير جنسيت از نظر فقهي

در ميان فقهاي شيعه اول بار امام خميني(ره) اين مسئله را از نظر فقهي مورد بررسي و به جواز آن فتوا داد. اما اختلاف نظر در زمينه جواز و عدم جواز تغيير جنسيت هم چنان ادامه دارد و هر يك از موافقان و مخالفان، براي درستي ديدگاه خود استدلال هايي ارائه مي كنند. موافقان تغيير جنسيت به اصل جواز يا اصالة الاباحه تمسك مي كنند كه بر اساس آن هر موضوعي جايز است مگر آن كه منعي از سوي شرع نسبت به آن صادر شده باشد.مخالفان نيز تغيير جنسيت را تغيير در آفرينش و خلقت انسان تلقي مي كنند و به اصل عدم جواز تغيير در خلق ا... كه تقريبا مورد توافق اديان و مذاهب است تمسك مي كنند.مذمت تشبه به جنس مخالف كه در روايات آمده است، دومين دليلي است كه مخالفان تغيير جنسيت به آن استدلال مي كنند، هم چنين مخالفان، تغيير جنسيت را اخلال در تعداد مذكرها و مونث ها و اخلال در نظم الهي و آفرينش خدا مي دانند و به اين دلايل تغيير جنسيت را رد مي كنند. اهميت و نو بودن اين بحث سبب شد تا حجت الاسلام محمد مهدي كريمي نيا، از محققان حوزه علميه قم رساله دكتري خود را با عنوان «بررسي فقهي حقوقي تغيير جنسيت» تهيه كند به ويژه آن كه هم اكنون چند هزار نفر در ايران به تغيير جنسيت خود اقدام كرده اند و بايد ابعاد فقهي و حقوقي اين موضوع از سوي صاحب نظران دنبال شود. خبرگزاري رسا در گفت و گويي با دكتر كريمي نيا، ابعاد مختلف تغيير جنسيت را بررسي كرده است. اين گفت و گو را مي خوانيد.

"" درباره موضوع پايان نامه خود توضيحي ارائه دهيد.
" همان گونه كه مستحضر هستيد، موضوع تغيير جنسيت يكي از مسائل جديد فقهي و حقوقي است كه من مايل هستم قبل از هر چيز مقداري درباره تاريخچه آن صحبت كنم.براي اولين بار حضرت امام(ره) در سال ٤٣ مسئله تغيير جنسيت را مطرح كردند كه علاقه مندان مي توانند براي آگاهي بيشتر به پايان جلد دوم كتاب تحرير الوسيله مراجعه كنند. با اين كه كتاب تحريرالوسيله در سال ٤٧ به چاپ رسيد؛ اما متأسفانه بحث تغيير جنسيت به عنوان مسئله اي جديد مورد توجه فضلا قرار نگرفت تا اين كه نوزده سال بعد يعني در سال ١٣٦٢ شخصي به نام فريدون با تلاش فراوان خدمت امام مي رسد و اختلال هويت جنسي خود را براي ايشان توضيح مي دهد و كسب تكليف مي كند. حضرت امام هم در فتوايي كه مكتوب است، فرمودند؛ عمل تغيير جنسيت زيرنظر طبيب متخصص از نظر شرعي اشكال ندارد كه از آن به بعد ما شاهد انقلابي در فتواهاي فقهي و حقوقي در اين زمينه بوديم.

"" بعد از حضرت امام(ره) كدام يك از بزرگان درباره تغيير جنسيت فتوا دادند؟
" بعد از فتواي حضرت امام حدود ٢٢ تن از مراجع تقليد در اين باره اظهارنظر كردند و چند تن از فقها هم مقاله نوشتند؛ همچون آيت ا... مومن، خرازي، مشكيني و غيره.

"" تغيير جنسيت چه نوع بيماري است؟
" علت اين بيماري هنوز مشخص نيست، به هر حال در اين موارد مرد از نظر روحي و رواني خود را يك زن مي داند، و زن، خودش را مرد مي داند و امروزه از هر ده هزار نفر در جهان يك نفر به اين بيماري مبتلا است.

"" در كشور ما وضعيت چگونه است؟
" طبق آمار در كشور ما حدود ٧ هزار نفر از اين بيماران وجود دارند كه البته تاكنون تغيير جنسيت ٥٠٠ تن از اين افراد به ثبت رسيده است، شايد براي شما جالب باشد كه در دنيا تهران را با عنوان پايتخت تغيير جنسيت مي شناسند؛ چون دومين كشوري است كه بيشترين تغيير جنسيت در آن اتفاق مي افتد.

"" چرا ما در دنيا مقام دوم را داريم؟
" البته بايد اين نكته را هم عرض كنم كه چون هزينه عمل تغيير جنسيت در ايران خيلي ارزان تر از ساير نقاط دنيا است؛ متقاضيان اين عمل در ايران، مربوط به ساير كشورها هم مي شود كه براي عمل به ايران مراجعه مي كنند.

"" يعني در كشور خودشان اين قدر هزينه اين عمل بالاست؟
" يكي بالا بودن هزينه و يكي هم مخالفت كليسا در غرب و علماي اهل سنت در كشورهاي اسلامي با تغيير جنسيت است، علماي اهل سنت مي گويند؛ چون تغيير جنسيت تغيير در اصل خلقت است، اين كار جايز نيست.

"" حتي در مورد افرادي كه خنثي هستند نيز چنين چيزي گفته مي شود؟
" نه. درباره خنثي تقريبا اتفاق نظر وجود دارد؛ اما معركه آرا درباره كساني است كه از نظر فيزيك بدني سالم هستند؛ اما مشكل روحي و رواني دارند؛ يعني مرد از نظر روحي رواني خودش را متعلق به زنان مي داند يا زن برعكس، در زبان انگليسي به اين گونه افراد ترانس گفته مي شود يا اگر بخواهم اسم كامل آن را بگويم «ترانس سك شوال» كه با علامت اختصاري «ts» شناخته مي شوند.

"" اين نوع بيماري رواني تا چه اندازه شديد است؟
" وقتي با يك نفر از روان پزشكان در اين باره صحبت كردم، مي گفت: ما همه بيماران رواني را توانسته ايم معالجه كنيم مگر اين نوع بيماران را كه برخي از آن ها به سبب اختلالات رواني دست به خودكشي زده اند.

"" پس معيار تغيير جنسيت احراز بيماري رواني در شخص است؟
" بله اگر كسي بخواهد تغيير جنسيت بدهد، بايد بيماري او از ديدگاه پزشكان معالج محرز شود و اگر جواب مثبت بود، بايد از دادگستري مجوز صادر شود. لازم است اين نكته را هم اشاره كنم، وقتي ما از اين بيماري صحبت مي كنيم، شدت آن به اين گونه است كه مثلا وقتي شخص مي خواهد به حرم مشرف شود، طبق گفته يكي از همين بيماران نمي داند بايد به قسمت مردانه برود يا زنانه!

"" امروزه وضعيت فتاوا درباره تغيير جنسيت چگونه است؟
" حضرت امام كه به صراحت در تحريرالوسيله گفته اند: تغيير جنسيت از مرد به زن و از زن به مرد اشكال ندارد. مقام معظم رهبري و برخي ديگر از مراجع هم همين نظر را دارند همچون آيت ا... مكارم، خرازي و مرحوم فاضل لنكراني.

"" تغيير جنسيت سبب به وجود آمدن چه پرسش هايي در فقه اسلامي شده است؟
"جواز يا عدم جواز تغيير جنسيت، تكليف ازدواج سابق بعد از تغيير جنسيت، مسئله تعيين مهريه، مسئله ارث و مسئله ولايت در حضانت كودك از جمله مسائلي است كه مطرح مي شود.

"" آيا به اين پرسش ها پاسخ داده شده است؟
" بله. به عنوان مثال در مورد ارث كه اتفاقا موردي هم وجود داشت، ملاك جنسيت فعلي است؛ يعني اگر مردي با تغيير جنسيت به زن تبديل شده است مانند زنان ارث مي برد؛ نه بر اساس اين كه پيشتر مرد بوده است، در مورد مهريه چون بر اساس ازدواج پيشين شكل گرفته از بين نمي رود؛ اما در نفقه چون داير مدار وجود ازدواج است و چون با تغيير جنسيت ازدواج باطل مي شود، پس نفقه هم وجود نخواهد داشت.

"" در اين ميان تكليف روابط نسبي چه مي شود؟
"اگر خواهر تغيير جنسيت دهد برادر مي شود، اگر برادر تغيير جنسيت بدهد خواهر مي شود، دايي با تغيير جنسيت خاله مي شود و خاله نيز دايي. عمو با تغيير جنسيت عمه مي شود و عمه نيز در حكم عمو قرار مي گيرد.

"" چه ارگاني مسئوليت حل مشكلات اين قشر از جامعه را بر عهده دارد؟
" اساسا هيچ ارگان خاصي براي پاسخ گويي و مشاوره چه در زمينه مسائل فقهي و چه حقوقي وجود ندارد؛ در حالي كه اين ها نيازمند پاسخ گويي به مسائل ويژه فقهي هستند.

"" آيا جامعه اين افراد را به عنوان يك عضو جديد قبول مي كند؟
" در بسياري از موارد خير؛ چون بيشتر اين افراد از جامعه طرد مي شوند، من نمونه اي را سراغ دارم كه خانواده اش او را به عنوان فرزند نمي شناسند. اين افراد در جامعه وضعيت خوبي ندارند اما با اين حال در هر هفته يك تغيير جنسيت در ايران صورت مي گيرد.

"" چگونه مي توان اين مسئله را در جامعه به يك روند عادي تبديل كرد؟
" در كشورهاي خارجي درباره اين موضوع فيلم هاي زيادي ساخته شد؛ در حالي كه در كشور ما هنوز هيچ فيلم يا گزارشي ساخته نشده و اين بيماري، همچنان ناشناخته باقي مانده است؛ حتي نيروي انتظامي براي اين كه در اين باره در جامعه اطلاع رساني مناسبي صورت نگرفته، ممكن است اين افراد را به جرم اخلال در نظم عمومي بازداشت كند.

"" آيا شما در رساله خود اين مطالب را به صورت مفصل عنوان كرده ايد؟
" بله. اين رساله به عنوان اولين رساله دكتري در منطقه و حتي در جهان درباره مسئله تغيير جنسيت است كه زيرنظر استاد مهدي هادوي تهراني تأليف شده است؛ البته بنده در اين زمينه افزون بر ادله و تحليل، تحقيقات ميداني از بيماران و خانواده هاي آن ها نيز صورت داده ام كه آگاهي هاي خوبي را به وجود آورد.

"" در پايان اگر مطلب خاصي داريد، بيان كنيد؟
" همان گونه كه عرض كردم، مبتكر فقهي اين مسئله حضرت امام(ره) هستند كه البته تنها اين مسئله نيست، ايشان در مطرح كردن مسئله پيوند اعضا، تلقيح مصنوعي و مسائل بانك داري هم پيش قدم بودند؛ اما اين ديدگاه ها واقعا مظلوم واقع شده است؛ بنابراين محققان و پژوهشگران بايد با مراجعه و پژوهش درباره اين نظريات پاسخ گوي نيازهاي جامعه باشند.

ارسال نظر

  • ناشناس

    بايدبگويم مشكلات اين اشخاص را نبايد با تغيير جنيست برطرف كرد بلكه بايد از طريق علم روانشناسي مشكلات اين اشخاص را برطرف نمود و اينجانب نيز با توجه به اينكه كارشناس فقه مي باشم با اين كار مخالف هستم و آن را مخالف شرع مي دانم .اما درخصوص اشخاص خنثي بايد گفت جراحي تنها راه ممكن است .

  • ياسر نوروزي

    اين امري كاملا بديهي است و حتي يك دانشجوي ترم اول هم مي تواند با استناد به اصل اباحه بر تائيد تغيير جنسيت راي بدهد مگر اين كه بخواهيم به اصولي همانند قياس متوسل شويم كه در فقه اماميه جايگاهي ندارد.كارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامي.

  • مهدي عادلي

    سلام جواني ٢١ سأله هستم كه دانشجو سال دوم پزشكي ميباشم بنده به بيماري مبتلا هستم كه با وجود اينكه مرد هستم هيج علاقه جنسي به زنان ندارم و هيچ شهوت نظر به زنان در وجود ام نيست و از نگاه جنسي به مردان علاقه زيادي يعني همانند اينكه ديگر مردان به زن علاقه دارند من به مردان دارم و ميخواهم همانند زنان مورد استفاده مردان قرار بگيرم يك سال تمام نماز غفليه خواندم شب هاي قدر را احيا كردم اما هيچ تغيري در وجود ام نيامد شب روز ان به اين فكر است كه اينده ام چه خواهد شد و در عين حال به هيچ كس از دوستان و خانواده ام مشكل ام نميتوانم در ميان بگذارم هميشه خود را متفاوت از ديگران احساس ميكنم و رنج ميكشم !!!! گاهي اوقات از دل تنگي زياد گريه ميكنم و از خداوند دليل اين حالت ام را جويا ميشوم لطفا كمك ام كنيد برايم مشوره دهيد چي كار بأيد بكنم خواهش ميكنم كمك كنيد تا گمراه نشوم منحيث يك مسلمان يك شيعه رهنمايي ام كنيد

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار