پاکستان: از موازنه میان ایران و عربستان تا میدان جنگ نیابتی

به گزارش خبرنگار «پارسینه»، ایران و پاکستان علی رغم رابطه دوستانه ای که از نخستین روزهای استقلال پاکستان داشته اند، در سال های اخیر تنش هایی را تجربه کرده اند. عدم کنترل پاکستان بر مناطق غربی خود که به محلی برای فعالیت گروه های تروریستی در مرزهای شرقی ایران شده است، و مشارکت هرچند محدود این کشور در ائتلاف سعودی علیه یمن، باعث پیچیده تر شدن روابط تهران و اسلام آباد شده است.

سید محمد علی، تحلیل گر «اکسپرس تریبیون» پاکستان، با اشاره به اظهارات مقامات دو کشور پس از حادثه تروریستی اخیر در شهر مرزی میرجاوه، بر این باور است که تحولات بیشتری در جریان هستند که به پیچیده تر کردن رابطه پاکستان و ایران کمک می کنند.

تصمیم ژنرال راحیل شریف برای هدایت ائتلاف عربستان سعودی چیزی نیست که ایران متوجه آن نباشد. از زمان انقلاب اسلامی ایران، هر زمان که روابط تهران و ریاض تیره شده، روابط پاکستان با ایران هم، به ویژه به دلیل نزدیکی اسلام آباد و ریاض، دچار مشکلات فزاینده ای شده است. جنگ نیابتی میان عربستان و ایران، روابط ایران و هند، و منافع متضاد آنها در افغانستان باعث پیچیده تر شدن رابطه دو طرف شده است.

راحیل شریف پیش از آن که فرماندهی ائتلاف نظامی سعودی را بپذیرد، خواهان مشارکت ایران به این ائتلاف شده بود تا هماهنگی بیشتری میان کشورهای اسلامی برقرار شود، اما بسیاری از ناظران، این ائتلاف را یک اتحاد فرقه ای می دانند.

رهبری راحیل شریف می تواند منافعی بالقوه دارد که یکی از آنها تقویت دیپلماسی نظامی پاکستان با کشورهای حاشیه خلیج فارس برای کاستن از سرعت تعمیق روابط استراتژیک هند با کشورهای منطقه، به ویژه امارات متحده عربی، است. هرچند، هدایت ائتلاف توسط فرمانده سابق ارتش پاکستان باعث تغییر موضع اصولی پاکستان در خصوص بی طرفی درباره جنگ یمن خواهد بود. مشارکت بیشتر پاکستان با اتحاد نظامی سعودی می تواند این خطر را به همراه داشته باشد که جنگ نیابتی ایران و عربستان به داخل خاک این کشور کشیده شود.

هرچند، استدلال پاکستانی ها برای هدایت ائتلاف توسط ژنرال راحیل این است که چین و هند روابط خوبی با ایران و کشورهای عربی دارند، بنابراین پاکستان هم باید بتواند روابط مشابهی داشته باشد.

همچنین، اکنون همگرایی رو به رشدی در دیدگاه پاکستان و ایران نسبت به ایجاد ثبات در افغانستان با کمک دیگر قدرت های منطقه ای، همچون روسیه و چین، وجود دارد. به علاوه، تشویق می شود که دو بندر در حال رشد پابهار و گوادر، به جای آنکه رقیب یکدیگر دیده شوند، به عنوان شهرهای «خواهر خوانده» در نظر گرفته شوند. ادعاهای در خصوص حمایت ایران از شبه نظامیان پاکستانی که منجر می شود تا طالبان پاکستان، جمعیت شیعه این کشور را هدف قرار دهد، و همچنین تعدی جیش العدل به خاک ایران هم منبعی مهم برای رنجش دو طرف شده اند.

در این میان، نکته خوش بینانه تحول در اتحادی جدی با ایران، همچنین ترکیه، و در کنار چین و روسیه برای بازگرداندن ثبات و توسعه اقتصادی به افغانستان و آسیای مرکزی قرار دارد. هرچند، این تحول ممکن است باعث بدتر شدن تنش های میان ایران و عربستان سعودی، تشدید فرقه گرایی موجود در پاکستان، و افزایش گسست پییشین میان دیدگاه های ایران و پاکستان در خصوص افغانستان شود.

بنابراین، این که انتصاب راحیل شریف چه تاثیری بر بلندپروزای های پاکستان در خصوص همکاری های دو جانبه با کشورهای عربی خلیج فارس و ایران خواهد داشت، مسئله ای مهم با تاثیرات متنوع است.