صنعت پتروشیمی مشکل بیکاری را حل می‌کند؟

تحریریه پارسینه- آذرجزایری: درحالی نامزدهای انتخاباتی این روزها از اشتغالزایی صنعت پتروشیمی به عنوان راهکاری برای خروج از بحران بیکاری در کشور سخن به میان می آورند که برآوردهای پارسینه نشان می‌دهد در مجموع کشورهای حوزه خلیج فارس صنعت پتروشیمی تنها به طور مستقیم و غیر مستقیم ۵۵۵ هزار نفر را مشغول بکار کرده است.

رقمی که به نسبت اظهارات نامزدها و کمبود بیش از ۴ میلیون شغل در کشور چندان قابل قبول به نظر نمیرسد با اینحال بررسی وضعیت کشورهای عربی منطقه در بخش پتروشیمی قابل تامل است.

برآوردها نشان می دهد بیش از ۱۳۸ هزار نفر در بخش پتروشیمی کشورهای عربی منطقه خلیج فارس مشغول بکار هستند.

این تعداد، نمایندگان فروش و افرادی که خارج از کارخانه های پتروشیمی کار می‌کنند تا کارمندان و کارگران داخل کارخانه ها را شامل می‌شود. بنا بر آمارهای موجود نرخ رشد سالانه اشتغال در این بخش از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ نزدیک به ۱۳.۵ درصد بوده است.

ولی تنها در سال ۲۰۱۲ این رقم نسبت به سال ۲۰۱۱ ۱۸درصد رشد داشته است. عربستان سعودی ۵۵ درصد نیروی کار بخش پتروشیمی این کشورها را به خود اختصاص داده است. از سال ۲۰۰۸ این درصد رشد در عربستان سالانه ۱۲.۷ درصد بوده، به نحویکه در حال حاضر نزدیک به ۷۶ هزار و ۵۰۰ نفر در بخش های مختلف پتروشیمی این کشور مشغول بکار هستند.

امارات متحده عربی دومین کشور منطقه است که بیش از ۳۸ هزار نفر در واحدهای پتروشیمی آن مشغول بکار بوده و ۲۷ درصد سهم این صنعت را در بین کشورهای عربی به خود اختصاص داده است. این کشور بین سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ بیش از ۱۵.۴ درصد رشد اشتغال بکار در بخش پتروشیمی داشته است.

قطر با سهم ۷ درصد بیش از ۹ هزار و ۶۰۰ نفر در نیرو را در صنایع پتروشیمی مشغول بکار کرده است. نکته قابل ذکر اینکه در سال ۲۰۰۸ تعداد کارگران شاغل در پتروشیمی این کشور وقتی دو برابر شد که نزدیک به ۴۴۰۰ نفر در این بخش بکار گمارده شدند.

عمان و کویت سهم برابری از اشتغال نیروی کار صنعت پتروشیمی در منطقه را دارا هستند. با ۶هزار نفر نیروی کاری شاغل در این بخش در هر کشور، هر چند هر دو کشور طی سال های اخیر روند صعودی در استخدام نیروی کاری در پتروشیمی داشته اند،اما عمان بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ با ۱۵.۷ درصد رشد روند سریعتری را داشته، در حالی که میزان رشد کشور کویت در مدت مشابه ۵.۷ درصد بوده است.

بحرین با سهمی اندک تنها ۱درصد از بازار پتروشیمی این منطقه، رشد ۲.۶ درصد سالانه در اشتغال نیروی کار در بخش پتروشیمی را از آنِ خود کرده است.

اگرچه باید تاکید داشت پتروشیمی نه تنها بطور مستقیم در این صنعت ایجاد شغل می کند بلکه بطور غیر مستقیم نیز در مواردی مانند پردازش محصولات و مواد شیمیایی، تعمیر و نگهداری تجهیزات. ابزار آلات و سایر خدمات به این امر کمک می کند.

به طور کلی ایجاد اشتغال صنایع شیمیایی و پتروشیمیایی در صنایع تکمیلی و پائین دست واحدهای صنعتی بیش از خود این واحدها است. بنابراین به طور کلی با در نظر گرفتن اینکه در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نزدیک به ۱۳۸.۷ هزار نفر( حدود یکصد و سی و هشت هزار و هفتصد نفر) بطور مستقیم در بخش پتروشیمیائی و شیمیایی مشغول بکار هستند، کل افرادی که بطور مستقیم و غیر مستقیم در این بخش اشتغال دارند را می توان حدود ۵۵۵ هزار نفر( پانصد و پنجاه و پنج هزار نفر) دانست.

مجموع فعالیت هایی که در این صنعت انجام می گیرد علاوه بر تولیدات مستقیم محصولات پتروشیمی، موجب افزایش جذب و استخدام نیروی کار در شغل های غیر تولیدی مرتبط با این بخش نیز می شود. مشاغلی که مشتمل بر فعالیت های خدماتی، تحقیق و توسعه، حمایت از مشتری، بازاریابی، فروش و غیره است. برهمین اساس چیزی حدود ۳۶ درصد فعالیت شرکت های شیمیایی و پتروشیمیایی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خدماتی بوده و ۱۸درصد کل نیروی کار این صنعت در بخش هایی مانند فروش، بازاریابی و زنجیره ارزش حرفه ای مشغول فعالیت هستند.

شاید به تعبیری بتوان گفت خصوصی سازی به ویژه خصوصی سازی شرکت های پتروشیمیایی و شیمیایی در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به عنوان یک اولویت در سالهای اخیر قلمداد شده و شرکتی مانند جبیک( پتروشیمی خلیج فارس) GPIC در چارچوب یک شرکت فراملیتی و با جذب سهامداران کشورهای عربی توانسته بعنوان یک الگوی موفق عمل کند.