رونمایی از مجموعه ۳۲ جلدی «اطلس بار بیماری‌ها»

«اطلس بار بیماری‌ها­» تازه ­ترین اثر پژوهشی مرکز تحقیقات بیماری­های غیر واگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران است که با تمرکز بر میزان­های مرگ و میر، امید زندگی و علل اختصاصی مرگ، به تفکیک جنسیت در 19گروه سنی و پوشش 31 استان کشور و برای حدود 170 علت مرگ، منتشر شده است.

دکتر فرشاد فرزادفر عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به عنوان پژوهشگر اصلی مطالعه بار بیماری‌ها، سوانح، حوادث و عوامل خطر در کشور، براساس آخرین شیوه­های تائید شده جهانی و استانداردهای مطالعه جهانی بار بیماری‌ها ( GBD ) به همراه گروهی متشکل از 500 پژوهشگر ایرانی از سال 1392 مطالعات این سند پژوهشی ملی را آغاز کرد.

فرزادفر، فارغ التحصیل دکتری جمعیت و بهداشت جهانی از دانشگاه هاروارد در خصوص اطلس بار بیماری‌ها اعلام کرد: این مجموعه گزارش جامعی از میزان‌های مرگ، امید زندگی و وضعیت مرگ ناشی از 165 علت را در جامعه ایرانی به تفکیک 19 گروه سنی از زیر یک سال تا 85 سال و بالاتر، به تفکیک جنسیت ( زن و مرد) در بازه زمانی 26 سال (از 1990 تا 2015 میلادی) و در سطح 31 استان کشور و ملی گزارش می‌کند بطوریکه در بخش اول این اطلس‌، روش‌های استفاده شده به طور مبسوط شرح داده شده و در بخش دوم نتایج در قالب نمودار براساس درصد، میزان و تعداد ارائه شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: نتایج حاصل از این مطالعه می‌تواند به‌عنوان منبع اصلی برای شناسایی اولویت‌های ملی و فروملی باشد. مداخلات ملی بسیاری در سیستم سلامت ایران انجام می‌شوند که می‌تواند هزینه اثربخش بوده و مشکلات بهداشتی را در برخی نواحی جغرافیایی مشخص کند. بنابراین در این مطالعه‌ با توجه به مشخص شدن توزیع بیماری‌ها در سطوح استانی، می‌تواند با تعیین مداخلات، مشکلات بهداشتی اصلی را در میان جمعیت استان‌ها مشخص کند.

وی افزود: با توجه به اینکه نتیجه این مطالعه بازه زمانی گسترده‌ای (26 سال) را شامل می‌شود، اطلاع از میزان‌ها و تعداد مرگ با جزییات ذکر شده می‌تواند به سیاستگذاران ارشد کشور همانند سازمان برنامه و بودجه، حوزه سیاستگذاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت رفاه، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجلس شورای اسلامی، فرهنگستان علوم پزشکی و معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری، کمک­های شایانی در جهت برنامه‌ریزی بر اساس شاخص­های هر استان فراهم کرده و در کنار سایر مطالعات، دست سیاستگذاران و مدیران استانی حوزه سلامت را در راستای برنامه‌ریزی بومی و منطقه‏ای باز خواهد گذاشت. به علاوه می‌تواند به عنوان نقشه راه روشن کننده‌ای برای پژوهشگران کشور چه در دانشگاه­های علوم پزشکی و چه در دانشگاه­های وزارت علوم و موسسات تحقیقاتی بوده و هم‌چنین برای پژوهشگران بین‌المللی در جهت آگاهی از وضعیت موجود و تغییر الگوی مرگ و پرورش ایده جهت انجام پژوهش‌های اپیدمیولوژی و بالینی کمک کننده باشد.

رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر تصریح کرد: انجام مطالعه بار بیماری­ها علاوه بر فراهم سازی داده­های کاربردی برای سیاستگذاری نظام سلامت، بطور قابل توجهی در ایجاد ظرفیت­های علمی، فنی و مهارتی در جامعه پژوهشگران کشور، موفق عمل نمود؛ به گونه­ای که تاکنون، بیش از 50 دانشجو در مقاطع Ph.D. و کارشناسی ارشد و رشته­های فوق تخصصی بالینی با استفاده از انجام بخشی از این مطالعه، پایان نامه خود را ارایه و موفق به کسب درجه تحصیلی شده­اند.

براساس نتایج این مطالعه‌ی ملی؛ بیماری‌های قلبی-عروقی همچنان از جمله مهم‌ترین مشکل سلامت مردم ایران است و تعداد مرگ ناشی از آن در حال افزایش است و این مشکل مبتلا به تمامی استان‌های کشور بوده و کاهش آن باید در اولویت‌های نظام سلامت کشور باشد. همچنین تعداد مرگ ناشی از بیماری‌های تنفسی طی 26 سال گذشته 3 برابر شده و به شدت در حال افزایش است، بی شک عمده این تغییرات با مسن شدن و آلودگی هوا در ارتباط خواهد بود.

دکتر فرزادفر در ادامه از برنامه­های آتی مرکز تحقیقات بیماری‎های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت که در بخش های دوم (سرطان)، سوم (بستری‌های بیمارستانی)، چهارم (سال‌های از دست رفته عمر به دلیل ناتوانی و مرگ زودرس و شاخص DALY ) و پنجم (بار بیماری‌های قابل انتساب به عوامل خطر محیطی، اکتسابی، رفتاری و متابولیک­) خواهد بود و به یاری خداوند به زودی ارائه تا ابزار لازم برای تصمیم گیری سیاستگذاران فراهم شود.

از جمله نتایج منتشر شده در این مجموعه، میزان مرگ و میر ناشی از سوانح و حوادث رانندگی بوده که در حال کاهش است، اما علت اصلی کاهش مربوط به افزایش جمعیت بوده و مقدار مطلق آن در طی یک دهه اخیر تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته است. میزان مرگ ناشی از سرطان‌ها در حال کاهش است که قسمت عمده‌ای از آن مربوط به افزایش جمعیت و قسمت دیگر مربوط به بهبود خدمات پزشکی و افزایش بقای بیماران سرطانی می‌تواند باشد. در بین سرطان‌ها، سرطان معده اولین سرطان کشنده در تمامی 26 سال مورد بررسی در بین زنان و مردان ایرانی است.

به همت مرکز تحقیقات بیماری‎های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران اطلس بار بیماری‌ها در سطح ملی و استانی در آذر ماه 1395 به چاپ رسیده و به عنوان اولین گزارش جامع در زمینه بار بیماری­های ایران می­تواند در حوزه وضعیت سلامت و بیماری در سطوح ملی و استانی عمل نموده و اطلاعات ارزشمند آن برای بهره­برداران بخش­های مختلف کشور از جمله؛ سیاست گذاران نظام سلامت، مدیران اجرائی، پژوهشگران علوم اپیدمیولوژی و بالینی مهم و قابل استناد باشد.