بهم ریختگی بازار این بار دامن‌گیر روغن شد

تحریریه پارسینه- فاطمه گنج کریمی: سیاست اجرایی دولت هر بار با گرانی یکی از اقلام تکرار می‌شود. به عنوان مثال در پی گرانی‌ محصول شکر تصمیم به افزایش واردات قطعی شده و این محصول به وفور در بازار توزیع شد به طوری که ترازوی بازار را از حالت تعادل خارج کرد و با افزایش عرضه، شکر روی دست بازار ماند. اکنون میزان عرضه شکر بیش از تقاضا است، تا حدی که روزانه ۶ تا ۷ هزار تن شکر در بازار بورس کالا عرضه می‌شود که تنها هزار تن تقاضا برای آن وجود داشته و قیمت شکر به شدت افت کرده است.

این بار قربانی این تصمیمات روغن است. درحال حاضر براساس خبرهای منتشرشده قیمت روغن با ۱۰ درصد افزایش روبه رو شده است. بنابراین دور از انتظار نیست که این محصول نیز همچون سایر محصولات از جمله، برنج، گوشت، مرغ، شکر که گرانی و کمبود عرضه آنها با واردات جبران شود. این واردات بی رویه و عرضه بیش از اندازه، تنظیم بازار را به هم می‌ریزد که برای به تعادل رسیدن آن باید هزینه، زمان و خسارت‌هایی را صرف کرد.

در حالی که این موضوع هر بار در بازار تکرار می شود اما هنوز برای تنظیم بازار سیاست درستی در پی گرفته نشده است. سیاستی که بتواند علارغم پاسخگویی به نیاز بازار و مصرف کننده، تنظیم بازار را به هم نریزد.

درعین حال به محض اینکه محصولی گران می‌شود و عرضه آن در بازار کاهش می‌یابد به جای پیدا کردن دلیل اصلی گرانی ها وریشه‌یابی موضوع، به ناگاه شاهراه واردات را به روی درواز‌ه‌های کشور باز می کنند. به صورتی که بازار از محصولات وارداتی پر می‌شود تا جایی که دیگر مصرف کننده احتیاجی به آن ندارد و بیش از نیاز است.

کارشناسان معتقدند که برای تنظیم بازار باید به نکاتی توجه کرده و مشکل را به صورت اساسی حل کرد. در تنظيم بازار، ابتدا بايد درباره سياست هاي كلان كه رفتار متغيير هاي اقتصادي را در سطح كلان كشور تحت تاثير قرار مي دهند، بحث شود. اين سياست ها، شامل سياست هاي پولي و مالي، مانند تغيير در مخارج عمومي ، ماليات ها و از اين قبيل است.

نهادهاي تنظيم بازار در ايران در سال‌هاي گذشته تغيير يافته‌اند و هيچگاه دستگاه متولي كه بتواند نقش خود را در بازار به خوبي ايفا نمايد وجود نداشته است. در دوره‌هاي اخير كه اين وظيفه به وزارت صنعت، معدن و تجارت محول شده همكاري ساير دستگاه هاي اجرايي كشور راي مي طلبد.

تنظيم بازار مجموعه اي از مقررات، سياست ها و استراتژي هايي است كه براي حمايت از نهادهاي بازار مانند مصرف كنندگان ، توليد كنندگان و توزيع كنندگان استفاده مي شود اما در کشورمان تصمیماتی که برای عرضه محصولات گرفته می‌شود جای خالی سیاست گذاری بسیار واضح و روشن به نظر می‌رسد. این موضوع شاید به دلیل این است که چند نهاد این موضوع را زیر نظر دارند و هر کدام پس از به وجود امدن یک چالش توپ را در زمین دیگری می‌اندازد.

در ايران فرايند تصميم‌گيري در زمينه تنظيم بازار به دليل سياست‌گذاري توليدي در وزارتخانه‌هاي مختلف، به تنهايي نمي‌تواند توسط يك نهاد انجام شود. نقش نهادهايي مانند تعاوني‌هاي توليد در تنظيم بازار چندان مورد توجه نبوده و اين امر موجب شده که سياست‌هاي تنظيم بازار همواره با اعتراض بخش توليد مواجه شود. از اين رو ضروري است كه در اين بخش تغييرات بنيادي صورت گيرد.

داستان گرانی و ارزانی، که هر بار با تغییر شخصیت‌های اصلی به صورت متفاوت روایت می‌شود و با واردات بی رویه در کوتاه مدت به فراموشی سپرده می‌شود، نه تنها مصرف کننده‌گان بلکه تولیدکنندگان و توزیع کنندگان را که بازیگران اصلی میدان به شمار می روند با چالش روبه رو می‌سازد. این درد بازار که کمی التیام می یابد(با واردات و عرضه بی رویه) پس از مدتی سرتیتر اخبار رسانه‌ها می‌شود. تنها چیزی که می تواند به این وضعیت کمک کند تغییر سیاست اجرایی دولت و در نظر گرفتن خط مشی برای تنظیم بازار است.