وزارت ارشاد و ادامه گل به خودی!

تحریریه پارسینه - پس از برگزاری جشنواره فیلم فجر، بسیاری از منتقدان به بازگشت دوباره مخاطبان به سینماها امیدوار شدند و فروش خوب نوروزی نیز این پیش بینی را تایید کرد. به همین دلیل انتظار می رفت سینمای ایران در سال ۹۵، سالی آرام و موفق را از سربگذراند. اما ایجاد جنجال هایی که یک پای آن خود وزارت ارشاد بوده است، گل به خودی مسئولان فرهنگی در چنین شرایطی به حساب می آید!

جنجال های سینمایی امسال اواخر فروردین ماه و در اعتراض بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) به روی پرده رفتن فیلم «۵۰ کیلو آلبالو» کلید خورد که کاسه آلبالوی فاسدی را به حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی هدیه کرده بودند. البته ایوبی نیز در پاسخ گفت که به می ناب عادت دارد و این هدیه را نمی پذیرد.

اما یک ماه بعد از این اتفاق که برخی رسانه ها نیز به آن دامن زدند، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دیدار با آیت الله مکارم شیرازی، درباره آخرین ساخته مانی حقیقی «۵۰ کیلو آلبالو» گفت: «فیلم ۵۰ کیلو آلبالو به هیچ عنوان مناسب نبود و اگر از چگونگی این فیلم اطلاع داشتم اجازه ساخت و اکران به آن نمی دادم.» این اظهارات در حالی اتفاق افتاد که این فیلم تمام مراحل قانونی را پشت سرگذاشته و مجوزهای لازم برای ساخت و نمایش را داشت.

زیر سوال بردن سیستم صدور مجوز در ارشاد

اظهارات وزیر ارشاد درباره فیلم «۵۰ کیلو آلبالو» باعث شد، حبیب ایل بیگی معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی بگوید قرار نیست همه فیلم هایی که ساخته می شوند و مجوز می گیرند مطابق با سلیقه مدیران باشند. این اظهارات ایل بیگی به نوعی دفاع از روند قانونی بود که فیلم ها برای رسیدن روی پرده نمایش طی می کنند، روندی که جای هیچ سهل انگاری و قصوری باقی نمی گذارد.

اما وزیر ارشاد دوباره هفته گذشته در اظهارات تازه ای که جای تامل دارد، درباره حواشی آخرین فیلم حقیقی گفت: «در سازمان سینمایی شورای صدور پروانه نمایش و شورای نظارت و ارزشیابی فیلم های سینمایی متشکل از افراد فرهیخته وجود دارد که آنها دقیقا آثار سینمایی را مورد بررسی و موشکافی قرار می دهند که به نظرم این فیلم ( ۶۱ کیلو آلبالو) از زیر دست آنها به نوعی در رفته است. و این اتقاق طبیعی است.» پس از این صحبت ها بود که به دستور وزیر ارشاد اکران این فیلم بعد از ۱۳ میلیارد فروش، متوقف و اعلام شد سینماها اجازه نمایش آن را ندارند. به این ترتیب، توقیف فیلم ها با وجود داشتن پروانه نمایش، در وزارت خانه علی جنتی برای پنجمین بار تکرار شد.

از سوی دیگر این گفته ها که برای چندمین بار سیستم صدور مجوز از سوی ارشاد را زیر سوال برد، نامه دیگری از سوی مانی حقیقی کارگردان «۵۰ کیلو آلبالو» را خطاب به علی جنتی در پی داشت. حقیقی در نامه اول خود به صادر شدن چندباره پروانه ساخت و همچنین انجام اصلاحات زیر نظر شورای پروانه نمایش برای روی پرده رفتن فیلمش اشاره کرده و از وزیر ارشاد خواسته بود کار را به اهلش بسپارد. اما او در نامه دوم با توجه به این که جنتی اصطلاح از دست در رفتن را برای توجیه نظراتش درباره این فیلم استفاده کرده بود، جملاتی نوشته که مرور آن ها خالی از لطف نیست: «جناب آقای وزیر لطفا دقت کنید که من تک‌تک مراحل اخذ مجوزهای قانونی را از وزارت خانه شما گذرانده‌ام، اما شما بدون توجه به این سلسله مراتب و بدون احترام به قانونی که خود پاسدار آن هستید، حکم توقیف فیلم من را صادر کرده‌اید. این شما هستید، و نه من، که رفتاری قانون‌گریز، هنجارشکن و خارج از عرف داشته‌اید. بنابراین، هم انصاف و هم عقل سلیم حکم می‌کند شما، و نه من، بابت رفتارتان پاسخگو باشید.»

اجرا نشدن قانون از سوی زیرمجموعه های وزارت ارشاد

اما ظاهرا این اتفاقات قرار نیست در وزارت ارشاد خاتمه پیدا کند و اتفاقی که برای فیلم «بارکد» افتاده در کنار گفته های تازه مدیرکل دفتر موسیقی و معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، باز هم از زیر سوال رفتن سیستم صدور مجوز درباره محصولات فرهنگی خبر می دهد. از اکران فیلم «بارکد» دومین فیلم سینمایی مصطفی کیایی ۶ روز می گذرد و این فیلم بدون تبلیغات ماهواره ای و البته تبلیغ در رسانه ملی، توانسته نزدیک به نیم میلیارد در این مدت بفروشد. تیتراژ این فیلم قرار بود با صدای یاسر بختیاری ملقب به یاس در سالن های سینما پخش شود، اما تنها سه روز مانده به اکران این فیلم، رئیس سازمان سینمایی اعلام کرد باید صدای یاس از این تیتراژ این فیلم حذف شود! آن هم وقتی مجوز این تیتراژ پیش از این از سوی همین سازمان صادر شده است.

در چنین وضعیتی کارگردان به جز کنار آمدن با شرایط، نمی تواند واکنش دیگری نشان دهد. وگرنه این فیلم نیز به سرنوشت فیلمی مثل «سنتوری» دچار می شود. البته این تنها مشکلی که کیایی باید با آن کنار می آمد نبود، به دستور وزارت ارشاد پس از جنجال هایی که به آن اشاره شد، فیلم های دارای پروانه نمایش بار دیگر بازبینی شدند و با اصلاحیه های تازه ای روانه اکران عمومی شدند که «بارکد» نیز یکی از این فیلم ها بود و حذف تیتراژ آن همراه با این اصلاحیه های تازه به این فیلم که یک بار پروانه نمایش گرفته بود، تحمیل شد.

اما موضوع جالب اینجاست که روز گذشته، فرزاد طالبی مدیر کل دفتر موسیقی و حبیب ایل بیگی معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی هر دو در مصاحبه های خود به این موضوع اشاره کرده اند که قانون اخذ مجوز موسیقی با کلام فیلم های سینمایی، از سوی دفتر موسیقی قبلا وجود داشته و چیز جدیدی نیست.

اگر چنین قانونی وجود دارد و مسئولان سینمایی نیز از آن آگاهند چرا اجرا نشده؟ و اگر قرار بر اجرا شدن آن بوده چرا باید سه روز پیش از اکران که عوامل فیلم در شرایط بد تبلیغات فیلم ها از این تیتراژ به عنوان تبلیغ استفاده کرده و مسابقه ای بر اساس آن طراحی کرده اند، صورت گیرد؟

ادامه اتفاقاتی مثل زیر سوال بردن سیستم قانونی وزارت ارشاد یا اجرا نشدن قانون هایی که مدیران به خوبی به آن آگاهی دارند و البته تحمیل هزینه آن به فیلمسازان و سینماگران، چه تعبیری جز گل به خودی مداوم ارشاد و زیر سوال بردن این دستگاه از سوی خودش دارد؟ مسئولان ارشاد تا کنون پای مجوزهای صادر شده از سوی این وزارت خانه نایستاده اند و در هیچ کدام از صحبت های مدیران این وزارت خانه نشانه ای از معذرت خواهی به خاطر این اتفاقات و پذیرش مسئولیت دیده نمی شود. آیا وقت آن نرسیده که این رویه تغییر کند؟