تاثیر برجام بر روابط ایران و روسیه چه خواهد بود؟

12 سال تحریم و محروم بودن از فرصت تعامل استاندارد اقتصادی و سیاسی با جامعه جهانی بی شک هر کشوری را به زانو در می‎آورد، ولی ایران حداقل در ویترین جهانی از این قاعده مستثنی بود و این مهم دلایل فراوانی داشته که منجمله می‎توان به داشتن حامیانی قدرتمند از لحاظ اقتصادی و سیاسی اشاره کرد.

در دوران تحریم، روسیه کشوری بود که با وجود عدم یکسانی و تطبیق کامل اهداف و استراتژی هایش با ایران، اهدافش همسو با برنامه‎های ایران بوده و این مسئله به همراهی آن‎ها منجر و به حمایت مسکو از تهران در مقاطع و زمینه‎های مختلف ختم شده بود.

در سال‎های اخیر با توجه به عملکرد نظامی و سیاسی ایران و در مقابل آن عملکرد عربستان و ترکیه در مسائل خاورمیانه علی الخصوص مسئله سوریه، یمن، داعش و…، ایران خود را به بازیگری استراتژیک در منطقه خاورمیانه تبدیل کرده و حالا که تحریم‎ها برداشته شده و از فشارهای بین المللی اقتصادی و سیاسی علیه ایران نیز کاسته شده است، مسلما بر نقش استراتژیک ایران افزوده خواهد شد. طبیعتا روسیه در نیل به این مهم ایران را یاری کرده، از همسویی در درگیری‎های سوریه تا به تاخیر انداختن صدور قطعنامه‎های شورای امنیت سازمان ملل.

تمام این موارد مسکو را به دوستی قابل اعتماد برای تهران تبدیل کرده است. دوستی صمیمی، با معیارهای اقتصادی، سیاسی و نظامی تراز اول جهانی.

لغو تحریم‎ها و اجرای برجام به معنای شروع رابطه استاندارد میان ایران و غرب است ولی با وجود باز شدن رابطه اقتصادی و سیاسی با اروپا و ایالات متحده، ایران نمی‎تواند به شیوه خطرپذیر، سیاست‎هایش را برنامه ریزی کرده و تمام دارایی سیاسی‎اش را روی گزینه غرب سرمایه گذاری کند زیرا پس از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در سال 2016 برجام بسیار شکننده خواهد بود و ایران این موضوع را به خوبی می‎داند. از این روی ایران باز هم به کشوری گرایش خواهد داشت که گزینه بهتر و کم خطرتری برای سرمایه گذاری سیاسی‎ست، یعنی روسیه.

از سوی دیگر تحریم‎های علیه ایران بیش از این که به ضرر ایران بوده باشند، به سود دیگر کشورهای خاورمیانه بوده و فرصتی ایده آل در جهت مانور دادن و پررنگ شدن در ابعاد اقتصادی و سیاسی در اختیار دیگر کشورها گذاشته بود، که لغو آنها به معنای بازگشت ایران به جایگاه سابق و افول سایر کشورهای منطقه است. ایران نمی‎خواهد این فرصت را با ریسک اعتماد به دولت‎های غربی که آنها را دشمن می‎خوانده به چالش تبدیل کند.

ایران شاید نگاه اقتصادی خود را از شرق به غرب برگرداند ولی در بعد سیاسی با درصد احتمال بالا همچنان در مسکو به سرمایه گذاری سیاسی خواهد پرداخت.

مانی محرابی، پژوهشگر و تحلیلگر مسائل بین الملل