چشم اندازی سخت برای کشورهای عربی خلیج فارس

کشورهای عربی خلیج فارس دوران سختی را می گذرانند و دوران سخت تری را در پیش دارند.

برای این وضعیت دلایل متعددی را می توان در نظر گرفت و البته عوامل سبب ساز این شرایط برای هر کدام از این کشورها متفاوت است.

سه کشور عربستان، امارات و قطر سه کشور خلیج فارس هستند که نسبت به بقیه ثروتمند ترند. لطمات اقتصادی به این سه کشور به دلیل پیوندهایی که میان این کشورها و بقیه کشورها وجود دارد، به دیگر کشورها سرایت می کند.

البته هر سه این کشور دارای رویکردهای بین المللی متفاوتی نسبت به بقیه نیز هستند. عربستان و امارات عملا علیه مردم یمن وارد جنگ تجاوزکارانه شده اند و این کشور را بمباران می کنند. قطر نیز در کنار عربستان در حمایت از مخالفان مسلح تروریست قرار دارد.

اما در این میان سیاست های نفتی دولت سعودی است که بدلیل تولید اول در میان این کشورها، آنها را وادار به پیروی از خود می کند. تولید فراوان و بی حساب و کتاب نفت توسط عربستان در سالهای اخیر به بهانه مقابله با نفت شیل آمریکا یکی از دلایل شرایط نامناسب و قیمت بسیار نازل نفت و چشم انداز بد اقتصادی برای این کشورها بحساب می آید.

از سوی دیگر کشورهای عربی خلیج فارس عمدتا از یک اقتصاد طبقاتی پیروی می کنند بخصوص عربستان که هزینه هایی بدلیل دخالت در یمن و سوریه و حمایت از گروه های تروریستی تکفیری و نفوذ در منطقه بر دوش مردم این کشور سالها و دهه ها گذاشته است دارای چنین شکاف طبقاتی است. آنها بدلیل این شکاف کمتر با شرایط سختگیرانه اقتصادی روبرو شده اند.

کشورهای عربی خلیج فارس تاکنون در شرایط حساس اجتماعی بسر نبرده اند تا در اندیشه توجه به اقتصاد و لزوم توانمندی در این حوزه باشند.و این کار آنها را برای رویارویی با این چشم انداز اوضاع سخت اقتصادی در شرایط نامطمئنی قرار داده است.

کاهش مداوم بهای نفت درپی کاهش تقاضای جهانی،کشورهایی را همچون کشورهای عرب خلیج فارس که اقتصادی تک محصولی دارند و تلاش چندانی برای چنین روزهایی نداشته اند، با مشکل و چشم انداز سخت روبرو کرده است.

کشورهای عربی خلیج فارس راه سختی پیش رو دارند که از هم اکنون نشانه های آن آشکار شده است.

بعنوان شاهد این سخن دولت بحرین است که اعلام کرده است که یارانه گوشت را قطع و معادل نقدی آنرا به مردم پرداخت می کند. دولت بحرین تصمیم گرفته است برای مبارزه با احتکار و ایجاد بازار رقابتی و آزاد از ماه سپتامبر یارانه گوشت را حذف کند و پول آنرا به مردم پرداخت کند.

این در حالیست که بحرین ضعیف ترین کشور خلیج فارس بلحاظ دارا بودن ذخایر نفت و گاز است.

عربستان سعودی نیز به دنبال کاهش قابل ملاحظه درآمدهای نفتی و پوشاندن هزینه ها و کسری بودجه اش اعلام کرده است که به استفاده از ذخایر ارزی اش و انتشار اوراق قرضه، روی آورده است.

چند روز پیش روزنامه گاردین انگلیس در مطلبی در این زمینه نوشت: عربستان در چند ماه اخیر از سال جاری میلادی، حدود 27میلیارد دلار اوراق مشارکت برای جبران کسری بودجه فزاینده خود منتشر کرده است. آخرین اقدام از این دست در روز سه شنبه گذشته بود که رقمی معادل 5/3میلیارد دلار بود.

روزنامه مصری الشعب هم در تحلیلی مشروحی با عنوان عربستان رو به ورشکستگی می رود،خطر را در دروازه های عربستان دیده و نوشته است برآوردهای صندوق بین المللی پول حاکی است، این کشور در سال 2015 با بیشترین کسری بودجه در تاریخ خود یعنی 150میلیارد دلار روبه رو خواهد شد.

یک کارشناس عرب به نام عبدالباری عطوان ورود عربستان به درگیری های نظامی در سوریه و یمن و صرف هزینه های گزاف از درآمدهای این کشور در معرکه های جنگی را عامل تسریع این روند عنوان کرده است.

نکته جالب توجه این است که عربستان پس از ایالات متحده آمریکا و چین با صرف 82 میلیارد دلار، رتبه سوم خرید اسلحه را در سال 2014به خود اختصاص داده است.

علاوه براین عربستان مدتی است که به استفاده از ذخایر ارزی خود روی آورده است.

کشورهای همچون کویت و قطر نیز به تجدید نظرهایی در سیاست اقتصادی بی ملاحظه و تک محصولی خود روی آورده اند.

دولت های عرب خلیج فارس بدلیل کاهش مداوم قیمت نفت و کسب در آمدهایشان دوران سختی را در پیش دارند اما برای اینکه از این دوران ایمن و سلامت عبور کنند باید قبل از همه در سیاست های منطقه ای خود تجدیدنظر کنند.

اگر عقلانیتی از این لحاظ و به این دلیل باشد در آینده نه چندان دور شاهد تغییر در سیاست های منطقه ای برخی دولت های نافذ و ثروتمند عرب خلیج فارس خواهیم بود.