کسی که به مقام یقین نرسیده، نگاهش به اسباب است

ملاي رومي مي‌گويد:
وز سبب سازيش سوفسطايی‌ام
يعني این اسباب، خيالاتی است که خود انسان درست کرده است.

رزق ما دست خداست، این اسباب خیالات است

در زمان پهلوی یک مغازه‌‌ی بزرگی بود که پر بود از اجناس خارجی و در طرف دیگر هم یک پیرمردی دکه‌ای داشت که قدری لوازمات در آن بود. این پیرمرد صبح‌ها که می‌آمد، یکقدری درب دکانش آب می‌پاشید، بعد کمی قرآن می‌خواند و مشغول به کسب می‌شد. بنده آنجا بودم که يك مشتری آمد و بدون اینکه اعتنایی به آن مغازه‌ی بزرگ بکند، آمد و از این پیرمرد مقداری لوازم خرید و رفت. پس همه‌ی اینها اسباب است و رزق ما دست کس دیگری است.

کسی که به مقام یقین نرسیده، نگاهش به اسباب است

«قال الامام ابوعبدالله(ع)من ضعف يقينه تعلق بالاسباب ورخص لنفسه».

کسی که به مقام یقین نرسیده باشد و مبتلای به شرک خفی باشد، نگاهش به اسباب است. هر چند در زبان خدا را مؤثر می‌داند؛ اما در مقام عمل و قلب، منکر این موضوع است.

پس باید اعتقاد ما این باشد که همه‌ی وسائط تحت قدرت و فرمان پروردگار است. «العلم بان المخلوق لايضر ولاينفع و لايعطي و لايمنع». مخلوق نه ضرر می‌رساند، نه نفع.

گر گزندت رسد ز خلق مرنج كه نه راحت ز خلق بود نه رنج

از خدا دان خلاف دشمن دوست كه دل هر دو در تصرف او است

اگر بد کردی؛ عوامل بد را بر تو مسلط مي‌كند و اگر خوب کردی؛ عوامل خوب را بر تو مسلط مي‌كند، قلبت را راحت مي‌كند، داداش‌جان!

مرحوم آیت الله حق شناس