ساز وکارهای دولت برای مقابله با کاهش قیمت نفت

به گزارش پارسینه، لایحه بودجه 94 بنابر برنامه‌ریزی‌ها به صورت بودجه‌ریزی عملیاتی تدوین شده است. در حالی که در بودجه سال 93 تنها چهار دستگاه بودجه خود را به صورت عملیاتی تدوین و ارائه کرده بودند، در بودجه سال آینده تمام دستگاه‌ها موظف هستند تا به این روش که براساس عملکرد هر دستگاه است، بودجه درخواستی خود را ارائه کنند.
در لایحه بودجه سال آینده دولت نفت 70 دلاری را پیشنهاد کرده است که نسبت به قیمت 100 دلار بودجه امسال کاهش چشمگیری داشته است. باوجودی که این قیمت در پی افت شدید قیمت‌ها در بازار جهانی باعث کاهش درآمدهای نفتی دولت می‌شود، اما برخی آن را بهترین فرصت برای کاهش وابستگی به نفت و تحقق اقتصاد مقاومتی می‌دانند.
ولی با‌وجود کاهش 30 دلاری قیمت نفت در بودجه سال آینده دولت اعتبارات عمرانی را نه تنها کاهش نداده بلکه نسبت به بودجه امسال حدود 5/15 درصد افزایش داده است تا با استفاده از آن حدود 470 طرح عمرانی اولویت دار در سال 94 به بهره‌برداری برسد. دولت در لایحه پیشنهادی خود برای سال آینده رقم 1/46 هزار میلیارد تومان را برای بودجه عمرانی پیشنهاد داده است که در مقایسه با 8/38 هزار میلیارد تومان امسال رشد قابل توجهی دارد. علاوه براین مجموع بودجه عمومی دولت نیز در سال آینده 6/219 هزار میلیارد تومان درنظر گرفته شده است.
براساس برنامه‌ریزی‌های دولت و با توجه به کاهش درآمدهای نفتی بودجه سال آینده منضبط و منقبض در هزینه‌های جاری تدوین شده است ولی در عین حال بودجه عمرانی که موتور محرک طرح‌های عمرانی و رشد اشتغال است و در نتیجه تورم را مهار می‌کند، افزایش یافته است. از سوی دیگر دولت نرخ هر دلار امریکا را در لایحه خود 2850 تومان درنظر گرفته است که نسبت به بودجه امسال حدود 200 تومان بیشتر شده است. با وجود این برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که دولت باید نرخ دلار را در بودجه 94 افزایش دهد. همچنین شاخص دیگر لایحه بودجه دولت میزان افزایش حقوق کارمندان است که برای سال آینده حدود 17 درصد پیش‌بینی شده است.
برقراری انضباط مالی راهکار مقابله با کسری بودجه
کامران ندری عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق در گفت‌و‌گو با ایران با اشاره به اینکه نفت 70 دلاری در بودجه 94 با توجه به روند نزولی قیمت واقع بینانه است خاطرنشان کرد: با وجودی که کاهش قیمت نفت به کمتر از 70 دلار بعید به نظر می‌رسد اما به دلیل شرایط فعلی اقتصاد احتمال کسری بودجه با این قیمت وجود دارد.
وی در پاسخ به سؤالی در خصوص احتمال کاهش قیمت نفت و افزایش میزان کسری بودجه دولت تصریح کرد: درست است که امریکا هم‌اکنون از ذخایر نفتی روی صخره‌ها (نفت شیل) استفاده می‌کند اما به دلیل هزینه‌ای که استخراج نفت از این محل دارد مجبور به تأمین نیازش از بازارهای جهانی شده و همین موضوع تقاضا را برای نفت افزایش خواهد داد از این‌رو کاهش قیمت نفت به کمتر از 70 دلار بعید است هرچند که بدون کاهش قیمت نفت هم امکان کسری بودجه وجود خواهد داشت. ندری با اشاره به دلار 2850 تومانی در بودجه 94 اظهار داشت: با این قیمت بعید است دولت بتواند بودجه را به میزان تعادلی برساند از این‌رو به نظر می‌رسد که با توجه به اتفاقات آینده نرخ تعادلی ارز باید بالاتر از این میزان در نظر گرفته می‌شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق در خصوص راهکارهای دولت برای مقابله با کسری بودجه خاطرنشان کرد: یکی از بهترین و مطمئن‌ترین راه‌هایی که دولت برای جبران کسری بودجه دارد افزایش نرخ ارز و رسیدنش به مرز تعادلی است.
به گفته وی اگر دولت قصد افزایش قیمت نفت را نداشته باشد تنها با کمک گرفتن از برقراری انضباط مالی می‌تواند بخشی از کسری را جبران کند هرچند که تجربه نشان داده دولت‌های قبل تاکنون موفق به برقراری انضباط مالی نشده‌اند. ندری با تأکید بر لزوم نحوه هزینه کرد بودجه به عنوان راهکاری برای مقابله با کسری بودجه خاطرنشان کرد: این موضوع در حالی از اهمیت برخوردار است که نظارت ضعیف بر هزینه کرد بودجه یکی از دلایل کسری بودجه دولت‌ها بوده است.
وی اظهار داشت: دولت دو راهکار مهم برای برقراری تعادل در بودجه دارد اول اینکه بتواند نفت را بالاتر از 70 دلار به فروش برساند و دوم اینکه هزینه عمرانی را کاهش دهد.
عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق در خصوص تأثیر بودجه عملیاتی بر کاهش هزینه‌های دولت گفت: اگر دولت بتواند تمام نهادها را نسبت به ارائه بودجه عملیاتی ملزم کند به طور قطع یک گام مهم در راستای تحقق انضباط مالی برداشته خواهد شد هرچند که طی سال‌های اخیر همواره دولت‌ها برای ارائه بودجه عملیاتی تلاش کرده‌اند اما عملاً تحقق نیافته است.
کاهش هزینه‌های ارزی با حمایت از تولید داخل
لطفعلی بخشی کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با ایران با اشاره به اینکه سال آینده دولت با مشکلات عدیده‌ای به دلیل کمبود منابع روبه‌رو خواهد شد خاطرنشان کرد: دولت به دو منبع ارزی و ریالی برای هزینه‌های خود نیازمند است اما از هر دو نظر با محدودیت روبه‌رو است. بخشی با اشاره به اینکه دولت می‌تواند با قانون حمایت از ساخت داخل بخشی از هزینه‌های ارزی خود را کاهش دهد تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از کالاها با وجود تولید در داخل وارد می‌شوند که از این جمله می‌توان به چای و برنج اشاره کرد به این ترتیب با تأکید بر تولید داخل و کاهش واردات بخشی از هزینه‌های ارزی کاهش خواهد یافت.
وی با بیان اینکه دولت هزینه‌های مازاد بسیاری دارد تصریح کرد: هم‌اکنون هزینه‌های زیادی بر عهده دولت قرار دارد که نباید توسط دولت هزینه شود و دولت می‌تواند با واگذاری سهام خود به بخش خصوصی از هزینه‌های مازاد خود کاهش دهد.
بخشی با بیان اینکه یکی از هزینه‌های مازاد دولت کمک نقدی به باشگاه‌های ورزشی است افزود: دولت با واگذاری این باشگاه‌ها به بخش خصوصی می‌تواند گام مهمی در راستای کاهش هزینه بردارد، چرا که این هزینه‌ها بار مالی زیادی بر دوش دولت تحمیل می‌کند این در حالی است که دولت با واگذاری سهام نه تنها هزینه نمی‌پردازد بلکه می‌تواند درآمد هم کسب کند. به گفته وی با کاهش هزینه‌ای که دولت برای واردات می‌پردازد علاوه بر کاهش میزان رکود میزان اشتغال هم افزایش خواهد یافت در عین حال بودجه دولت هم تعادلی می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین هزینه‌های مازاد دولت پرداخت یارانه به افراد غیرنیازمند است تصریح کرد: دولت با قطع پرداخت یارانه به این گروه می‌تواند بخش عمده‌ای از بار هزینه‌ای خود را کاهش دهد. وی با اشاره به قیمت دلار در بودجه سال آینده بر مبنای 2850 تومان تصریح کرد: درست است که دلار 2850 تومانی رقم پایینی برای تعادلی شدن بودجه است اما افزایش قیمت دلار هم پیامدهای زیادی را به همراه می‌آورد. بخشی افزود: افزایش قیمت دلار در بودجه تلاش‌های دولت را برای کاهش نرخ تورم مخدوش می‌کند و درست به همین دلیل تنها چاره دولت کاهش نیاز ارزی با کاهش واردات است در این شرایط دیگر نیازی به افزایش نرخ ارز هم نخواهیم داشت.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به تلاش دولت برای الزام دستگاه‌ها نسبت به ارائه بودجه عملیاتی افزود: ارائه بودجه عملیاتی یکی از آرزوهای دیرینه همه دولت‌هاست و اگر دولت یازدهم موفق به انجام این مهم شود گام بزرگی در راستای شفافیت و کاهش هزینه دولت برداشته خواهد شد.
درآمدهای مالیات جایگزین نفت شود
همچنین مهدی تقوی استاد دانشگاه در گفت‌و‌گو با ایران گفت: کاهش قیمت نفت در بودجه هرچند پیش‌بینی شرایط سخت آینده را آسان می‌کند اما به هر ترتیب دولت با مشکل کسری بودجه مواجه خواهد شد.
وی با اشاره به راهکارهای دولت برای مقابله با کسری بودجه گفت: دولت می‌تواند برای جبران کسری بودجه نسبت به اخذ مالیات اقدام کند و در غیر این صورت دولت چاره‌ای جز انتشار پول یا اوراق قرضه نخواهد داشت. تقوی با بیان اینکه به غیر از درآمد مالیاتی دولت می‌تواند از درآمد پولی استفاده کند خاطرنشان کرد: درست است که انتشار پول تورم را افزایش می‌دهد اما در شرایط خاص دولت ملزم به انجام این کار خواهد شد.
استاد دانشگاه با اشاره به کاهش قیمت نفت به دلیل افزایش عرضه توسط عربستان اظهار داشت: تنها امیدواری برای افزایش قیمت نفت سرمای بی‌سابقه در کشورهای اروپایی و افزایش تقاضا در بازارهای جهانی است. وی با اشاره به اینکه دلار 2850 تومانی در بودجه پایین است خاطرنشان کرد: با درنظر گرفتن این موضوع که امکان کاهش قیمت نفت به کمتر از 70 دلار وجود دارد بهترین قیمت برای دلار در بودجه 3250 تومان بود هرچند که این قیمت تورم زا خواهد بود.
ایران