اختلاف فاحش قیمت گوشت قرمز از کشتارگاه تا بازار

زهرا آقاجانی با اشاره به اینکه گوشت قرمز از کالاهای اساسی مورد نیاز برای سلامت مردم به شمار می‌رود و به‌لحاظ برخورداری از منابع غنی پروتئین، در سبد مصرفی خانوارها جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد گفت: لذا، تنظیم بازار آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. بااینحال، برخی مشکلات وجود دارد که تنظیم بازار این محصول را با چالش مواجه می‌سازد.

به گفته وی، اولین و مهمترین این مشکلات را می­توان در نقایص زنجیره ارزش این محصول جستجو کرد. در واقع، اگر حلقه­های اصلی زنجیره ارزش گوشت قرمز را به­صورت تأمین خوراک دام، برنامه‌ریزی تولید دام زنده، تولید گوشت خوراکی، بازاررسانی گوشت (اعم از داخلی و صادراتی) و برنامه‌ریزی بازگشتی‌ها در نظر بگیریم، مشاهده می‌شود که در بسیاری از حلقه‌ها برنامه‌ریزی به‌صورت مستقل از سایر بخش‌ها انجام می‌پذیرد که دلیل اصلی آن تعدد مراجع تصمیم‌گیرو مجریان امر و همچنین نامدون بودن فرآیند تنظیم و برنامه‌ریزی در برخی حلقه‌ها همچون برنامه‌ریزی تولید خوراک دام (توسط کارخانجات)‌ یا برنامه‌ریزی جهت نگهداری علوفه دامی (توسط کشاورزان) است.

آقاجانی افزود: در واقع، گوشت قرمز همچون بسیاری دیگر از کالاها نیازمند یک بازمهندسی در جهت برقراری یک «فرآیند یکپارچه مدیریت زنجیره ارزش» می‌باشد که متاسفانه به‌دلیل بخشی‌نگری مغفول مانده است. حاکمیت این تفکر سیستمی در مجموعه، علاوه بر آنکه مانع بروز شوک‌های قیمتی در بازار می‌گردد، هزینه اقدامات تنظیم بازاری مسئولان (به‌صورت ساماندهی بازار مصرف این کالا و یا واردات علوفه) را نیز می‌تواند کاهش دهد.

عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی گفت: در حال حاضر به‌واسطه‌ نقایص زنجیره، قیمت گوشت در حال افزایش شدید است؛ به‌طوری‌که،‌ طبق آمارهای ارائه شده توسط شبکه خبری و اطلاع‌رسانی صنعت مرغ و دامپروری در مراکز عرضه در تهران (در سطح خرده فروشی) قیمت این محصول با نرخ رشد یکباره 25 درصدی مواجهه شده است.

وی افزود: این در حالی است که قیمت گوشت گوساله که قبلا اختلاف معناداری با گوشت گوسفند داشت و به‌عنوان کالای جانشین عمل می‌کرد، به‌دلیل استقبال بیشترمردم و افزایش شدید قیمت امکان جانشینی خود را از دست داده است. به‌عبارت دیگر، مردمی که قدرت خرید پایین‌تری داشتند و به ناچار بدنبال خرید گوشت گوساله بودند اکنون دیگر نمی‌توانند کالای موردنیاز خود را خریداری نمایند.

آقاجانی خاطرنشان کرد: بخشی از این افزایش را می‌توان در افزایش هزینه‌های تولید جستجو کرد؛ اما بخش دیگر آن مربوط به نقایص زنجیره ارزش این محصول و بدتر از آن ارقام بالای سودهای حاشیه‌ای است. در این ارتباط،‌ آمارها نشان می‌دهد که هر کیلوگرم لاشه گوسفند 20 هزار تومان و هر کیلوگرم لاشه گوساله حدود 17 هزار تومان در کشتارگاه‌ها قیمت دارد، اما این محصولات در بازار مصرف حداقل بیش از کیلویی 10 هزار تومان اختلاف قیمت دارند. ضمن اینکه، قیمت این محصول در مناطق مختلف نیز متفاوت بوده و مصرف‌کننده با تغییرپذیری بالای قیمت‌ها روبرو می‌باشد.

عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی گفت: در این میان شاید اولین نگاه‌ها به­سمت وزارت صنعت، معدن و تجارت و نقش این وزارتخانه در تنظیم بازار قرار گیرد. اما باید راه‌حل را به‌نحو ساختاری‌تر یافت.

وی اضافه کرد: در واقع، زنجیره‌ ارزش گوشت بیش از آنکه از طریق اقدامات تنظیم بازاری وزارت صنعت، معدن و تجارت در حلقه‌ مصرف‌کننده قابل اصلاح باشد، از طریق یکپارچه‌‌سازی در زنجیره و افزایش تعامل بخش‌های مرتبط با زنجیره اعم از متولیان وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت (سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان) و سایر بخش‌های دولتی و خصوصی شامل شرکت پشتیبانی امور دام، بانک مرکزی (جهت تامین ارز موردنیاز برای واردات این محصول و نهاده‌های آن)، گمرک جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه دامداران، واردکنندگان عمده گوشت قرمز از خارج، واردکنندگان نهاده‌های دامی و ... می‌باشد.

آقاجانی در پایان گفت: این امر از طریق انعقاد تفاهم‌نامه‌های مشترک با گروه‌های ذی‌نفع و تلاش جمعی در جهت مدیریت صحیح بازار می‌تواند گام موثری در راستای رفع این مشکل تلقی شود.