اتحاد مدافعان اسد شکننده شده است

در سخنرانی ۲۱ می، درباره استراتژی آمریکا در پی تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران، مایک پمپئو، وزیر خارجه با لحن تندی وعده داد که با سپاه پاسدان انقلاب اسلامی ایران و شبکه‌های شبه نظامی شیعه چندملیتی آن در خاورمیانه مقابله کند.

موقعیت امروز اسد به همان قدرتمندی جایگاه وی از آغاز سال ۲۰۱۲ است، یعنی هنگامی که اپوزیسیون مسلح تازه توانست برای خود جای پایی پیدا کند. در طی دو سال گذشته، رژیم اسد و متحدان او دستاورد‌های سرزمینی قابل توجهی داشته اند، به ویژه در مناطق استراتژیک در درون و پیرامون پایتخت سوریه)، دمشق، و در آخرین محل تسلط شورشیان در استان حمص.

روسیه ابزاری بوده در کمک به اسد برای ماندن در قدرت، اما ایران، که از مداخله اش در سوریه مسیر حضور نظامی دائمی خود را هموار کرده، مهم‌ترین متحد رژیم اسد بوده است. سرمایه گذاری عظیم سپاه در کشور این امکان را به آن داده است که بسیاری از بخش‌های امنیتی دولت اسد را مجددا سروسامان دهد. این موضوع به برکت گسترش هزاران نیروی حزب الله در داخل سوریه میسر شده است، که هزاران تن از نیروهایش را بیشتر از افغانها، عراقیها، پاکستانی‌ها و یمنی‌ها وارد مبارزه و پشتیبانی از اسد کرده، و نیرو‌های شبه نظامی محلی را از جوامع داخلی سوریه با هویت‌های گوناگون، از جمله عرب‌های سنی، استخدام و بسیج کرده است اکنون ایران در حال تلاش برای استفاده از نیروهایش در سوریه برای اعمال فشار استراتژیک بر اسرائیل است. ایران به حزب الله برای ساخت تاسیسات راکتی و موشکی در داخل لبنان و منطقه مرزی لبنان و سوریه کمک می‌کند و همچنین به انتقال تسلیحات پیشرفته به این گروه مداومت می‌ورزد، که از آن برای تهدید اسرائیل استفاده می‌کند.

با تحکیم حکومت اسد، او و پشتیبانانش در حال تلاش برای عادی سازی حضور وی و تامین بودجه برای بازسازی سوریه هستند؛ و اگر چه بعید است که اسد از غرب پولی برای بازسازی بگیرد، ولی امیدوار است که احتمالا برزیل، چین، هند و حتی بعضی از کشور‌های اروپایی نظیر ایتالیا به دنبال فرصت‌های سرمایه گذاری در بازسازی سوریه باشند.

اسد خواهان جنگ با اسرائیل نیست، چرا که یک قدرت نظامی است و قادر به وارد آوردن صدمات جدی در داخل سوریه و تضعیف اسد برای تحکیم قدرت و عادی سازی حضورش می‌باشد. علاوه بر آن، اگر جنگ بین ایران و اسرائیل جایگزین جنگ داخلی سوریه شود هیچگونه سرمایه گذاری بین المللی وجود نخواهد داشت. روس‌ها همچنین آرزو می‌کنند که از درگیری بین سوریه و اسرائیل طفره بروند. ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، به نوبه خودش، علاقه‌مند است به جنگ داخلی سوریه طوری پایان دهد که برای وی اعتبار و منزلت بین المللی به ارمغان آورد.

چالش حزب الله این است که در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری در تاریخ، جایگاه ضعیف تری در برابر سپاه دارد. پیش از این، حزب الله تنها نیروی نیابتی ایران در منطقه شامات بود و همین امر هم باعث می‌شد اهرم مهمی در برابر حامی اش (ایران) داشته باشد، اما از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه - سپاه شبکه‌ای بزرگتر از نیرو‌های نظامی چندملیتی در داخل سوریه ایجاد کرده است.

در ماه می، پوتین گفت که تمام نیرو‌های خارجی باید سوریه را ترک کنند. فرستاده او در سوریه، الکساندر لاورنتیف، بعدا تصریح کرد که منظور پوتین آمریکایی ها، ایرانیان، ترک‌ها و نیرو‌های شبه نظامی خارجی بود، اما اسمی از اسرائیلی‌ها برده نشد. در واکنش وزارت خارجه ایران اعلام کرد که هیچکس نمی‌تواند نیرو‌های ایران را وادار به خروج از سوریه کند و آن‌ها تا زمانی که اسد به صورت رسمی از آن‌ها نخواهد که آنجا را ترک کنند در سوریه باقی خواهند ماند.

همچنین گزارش‌هایی مبنی بر تصمیم رژیم اسد برای تن دادن به خروج نیرو‌های ایران و شبه نظامیان متحد شیعه از منطقه تنش زدایی در نزدیکی مرز اسرائیل و اردن وجود داشته است اگر این خروج صحت داشته باشد، گامی بزرگ در دور نگه داشتن سپاه از اردن و اسرائیل است. همچنین می‌تواند مدلی باشد که نشان می‌دهد در مواجهه با اپوزیسیون متحد، اسد، حزب الله، روسیه و تهدید نیرو‌های اسرائیل چگونه منافع ایران محدود می‌شود.

آمریکا باید قاطعانه اعلام کند قصد دارد برای طولانی مدت در شمال شرقی سوریه باقی بماند. قلمروی آمریکا در شمال و شرق سوریه در بر گیرنده بخش عمده چاه‌های بزرگ نفت سوریه، آب و منابع کشاورزی می‌شود که به دولت ترامپ اهرم‌های بسیاری برای آینده سوریه خواهد داد.

نویسندگان: ایلان گلدنبرگ و نیکولاس هراس/ فارن افرز

ترجمه: مصطفا بوشهری/ اینترنشنال