آیا همه همراهان امام حسین تا کربلا با ایشان ماندند

که عبارت بودند از: جمعی از بنی‏ هاشم، برادران، برادرزادگان و عموزادگان ـ. به جز محمّد حنفیّه ـ.. [۲]از میان مورّخان، دینوری با تفصیل بیشتری درباره همراهان امام گزارش داده و می‏ نویسد: «وقتی که روز به پایان رسید و شب، سیاهی خود را گستراند، حسین ـ. رضی‌الله عنه ـ. به سوی مکّه روانه شد، در این سفر دو خواهرش ام‌کلثوم و زینب سلام الله علیهما ‏ و فرزندان برادرش و برادرانش ابوبکر، جعفر، عباس و عموم افراد خاندانش که در مدینه بودند، به جز محمّد حنفیه او را همراهی کردند. امّا عبدالله بن‌عباس چند روز قبل از آن به مکه رفته بود.» [۳]در مکه تعدادی دیگری به آن حضرت ملحق شدند. برخی از مورخان تعداد آن‌ها را پنجاه نفر و برخی هشتاد و دو نفر ذکر کرده‌اند. این عده امام را از مکه به سمت کوفه همراهی می‌کردند تا آنکه خبر شهادت مسلم بن عقیل و پیمان شکنی کوفیان به ایشان رسید. امام نیز همگان را جمع کرده نامه‏‌ای را که به همین مضمون به ایشان رسیده بود بیرون آورد و به مردم نشان داد و فرمود: بسم الله الرحمن الرحیم. امّا بعد، خبر بس ناگواری به ما رسیده است! مسلم بن عقیل و هانی بن عُرْوَه و عبدالله بن بُقْطر کشته شده ‏اند! شیعیان ما را تنها گذارده ‏اند! هر کس بخواهد می ‏تواند برگردد! و حقّی از ناحیة ما بر گردن او نیست.

در این هنگام مردم از چپ و راست از اطراف او پراکنده شدند و تنها کسانی که از مدینه، همراه آن حضرت آمده بودند، [و تعداد اندکی از کسانی که بعداً پیوسته بودند]، باقی ماندند. [۴]کاروان امام با افراد باقی مانده به حرکت ادامه داد تا به کربلا رسید.
پی نوشت:

[۱]ـ. صدوق، الامالی، (تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثه، قم، موسسة البعثة، چ. اول، ۱۴۱۷ ق) مجلس ۳۰.

[۲]- شیخ مفید، الارشاد، (تحقیق: موسسة آل البیت (ع)، قم، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، چ. اول، ۱۴۱۳ ق) ج. ۲، ص. ۳۴؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، (تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، چ. دوم، ۱۳۸۷ ق) ج. ۵، ص. ۳۴۱؛ ابومخنف، وَقْعَةُ‌الطَّف، (محقق: محمد هادی یوسفی غروی، قم، جامعه مدرسین، چ. اول، ۱۳۶۷ ش) ص. ۸۵؛ هرچند بسیاری از مورّخان فقط محمّد بن‌حنفیه را استثناء کرده‌اند [مانند: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج. ۵، ص. ۳۴۱؛ ابوحنیفة دینوری، اخبارالطِّوَال، (محقق: عصام محمد الحاج علی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چ. اول، ۱۴۲۱ ق) ص. ۳۳۷؛ شیخ مفید، پیشین؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، (تحقیق: مکتب التراث، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چ. چهارم، ۱۴۰۸ ق) ج. ۲، ص. ۵۳۱ و...]، امّا عمر بن‌علی را نیز باید استثناء نمود؛ زیرا ابن‌قتیبه در المعارف، (بیروت، دار الکتب العلمیة، چ. دوم، ۱۴۲۴ ق) ص. ۱۲۷ احوالات او را بیان کرده ولی او را جزء شهدای کربلا ذکر ننموده است، همچنین ابوالفرج اصفهانی در مَقاتل‌الطالبیین (محقق: احمد صقر، قاهره، دار احیاء الکتب العربیة، ۱۳۶۸ ق) ص. ۸۴ خبر از نزاع وی با عبیدالله فرزند حضرت ابو‌الفضل العباس ـ. ع. ـ. بر سر ارث بردن از آن حضرت می‌دهد که حاکی از عدم همراهی با امام می‌باشد.

[۳]- الاخبار الطِّوَال، ص. ۳۳۷.

[۴]ـ. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج. ۵، ص. ۳۹۹ ـ. ۳۹۸؛ بَلاذُری، انساب‌الاشراف، (محققین: سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، چ. اول، ۱۴۱۷ ق) ج. ۳، ص. ۳۸۰ ـ. ۳۷۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ج. ۲، ص. ۷۶ ـ. ۷۵؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج. ۲، ص. ۵۴۹. ابن‌اثیر تصریح می‏کند: وقتی که امام از مکه عازم کوفه شد در طول راه که از محل‏های تجمع قبائل عرب عبور می‏کرد، تعدادی از آنان به امام می‏پیوستند تا آن که در زُباله این خبر به امام رسید.

منبع:انوارطاها