تصاویری از نماد ماه مبارک رمضان در کشور مصر

اگرچه اکنون شهرهای مصر برق دارند اما همچنان فانوس‏های رنگی نماد رمضان است. بازار این فانوس‏ها در ماه رمضان داغ است و مردم از آنها برای تزئین خانه‏ ها و کوچه‏ ها بهره می‏گیرند. کودکان مصری هم با در دست داشتن این فانوس‏ها، سرودها و شعرهای معروف این ماه را می‏خوانند. فانوس درحال حاضر به یکی از وسایل تزئینی در بسیاری از خانه های مصر تبدیل شده است.



فانوس یک واژه یونانی است که به یکی از وسایل روشنایی اشاره دارد و مصری‌ها نخستین کسانی بودند که با روشن‌کردن آن در ماه رمضان آن را به یکی از سنت‌های دیرینه در این کشور تبدیل کردند.

ساخت فانوس رمضان یکی از صنایع رایج در مصر در آستانه این ماه است و مصری‌ها با سرگرم‌شدن در این صنعت، به استقبال رمضان می‌روند و تا چند هفته به این کار ادامه می‌دهند.

شکل و شمایل فانوسی که امروزه در ماه مبارک رمضان در مصر مورد استفاده قرار می‌گیرد، به حدود صد سال پیش یا کمی بیشتر برمی‌گردد، هر چند که تفاوت‌هایی جزئی با فانوس‌های امروزی داشت.

دکتر عزالدین نجیب در کتاب «الانامل الذهبیه» می گوید بیشتر مورخان پیدایش این رسم را به دوره حکومت فاطمیون در مصر ارتباط داده اند که از قرن چهارم هجری به مدت دویست سال ادامه داشت. به گفته این مورخان اولین بار خلیفه معزالدین الله دستور داد تا مردم مقابل خانه ها و مغازه های خود برای روشن کردن خیابانها و کوچه ها در ماه مبارک رمضان فانوس روشن کنند.

برخی دیگر معتقدند نیاز به استفاده از فانوس زمانی ضروری شده که مردم مصر در شبهای ماه رمضان برای شب نشینی به خانه های یکدیگر می رفتند و به همین منظور زنان برای تردد در طول شب از فانوس استفاده کردند. پیش از آن در این رفت و آمدها از شمع و مشعل استفاده می شد که با جریان باد به راحتی خاموش می شد.

در برخی منابع آمده است که استفاده دائمی از فانوس در ماه رمضان برای اولین بار در زمان بهاء الدین قراقوش ، وزیر قصر سلطان در زمان صلاح الدین ایوبی بوده است که به مردم دستور داد برای نشان دادن خوشحالی خود در ماه رمضان در همه خانه ها فانوس روشن شود.

در برخی منابع آمده است فانوس رمضان برای نخستین بار در زمان «معز‌الدین الله فاطمی»، چهارمین خلیفه‌ فاطمی رایج شد و آن زمانی بود که معزالدین در پنجمین روز ماه رمضان سال 358 هجری قمری شبانه وارد قاهره شد.

با ورود معزالدین به قاهره که جوهر الصقلی، فاتح قاهره دستور داد مردم شمع به دست به استقبال چهارمین خلیفه فاطمی بروند، مردم هم امر را اجرا کردند و برای این که شمع‌ها خاموش نشود، آن را در حفاظی چوبی که با نخل و پوستی نازک احاطه شده بود، قرار دادند.

در این هنگام خلیفه از مشاهده چنین فانوس‌هایی به وجد آمد و به شیوخ مساجد دستور داد که در مساجد فانوس‌هایی که داخل آن‌ها شمع‌های روشن قرار دارد، آویزان کنند.

پس از مدتی روشن‌کردن فانوس در ماه رمضان به رسم و عادتی معمول در مصر تبدیل شد و به عنوان یکی از نمادهای شادمانی به خاطر رسیدن رمضان و سنتی دوست‌داشتنی مورد استفاده قرار گرفت.

بعدها این سنت از مصر به بیشتر کشورهای عربی منتقل و به یکی از سنت‌های مرسوم ماه رمضان به ویژه در «دمشق»، «حلب»، «قدس» و «غزه» تبدیل شد.

در حال حاضر مصر یکی از مهم‌ترین کشورهای اسلامی است که صنعت فانوس رمضان در آن رشد چشم‌گیری یافته و به شکوفایی رسیده و این صنعت به صورت مشخص در منطقه «تحت الربع» و «الغوریه» این کشور رواج یافته است.

فانوس رمضان که با دستان مصری‌ها ساخته می‌شود و در واقع یکی از صنایع دستی در این کشور است ، در بسیاری از کشورهای عربی نیز به فروش می‌رسد.

منبع: الکوثر-بهداشت نیوز