آیا جمله «أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ» آیه قرآن است؟

عبارت «أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ» عین آیه قرآن نیست بلکه از یکی از آیات قرآن گرفته شده است. توضیح اینکه خداوند متعال در سوره‌ی نحل، آیه ۹۸ می‌فرماید: ﴿ «فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ» ﴾: «وقتی که قرآن را قرائت می‌کنی، از شیطان رانده شده به خدا پناه ببر»؛ یعنی آیه با عبارت «فاستعذ» امر می‌کند که «پناه ببر»، و متکلم در مقام گفتن می‌گوید: «اعوذ» پناه می‌برم؛ لذا تعبیر (أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ) از این آیه گرفته شده است و در معنا و مقصود تفاوت چندانی نمی‌کند. در حقیقت این آیه شریفه اشاره می‌کند به رانده شدن شیطان.

اما اینکه چرا شیطان از درگاه الهی رانده شد، موضوعی است که قبلا نیز مورد اشاره قرار گرفت؛ «شیطان» در مقابل آدم تکبر ورزید و سجده نکرد. او نژادپرست بود و می‌گفت: (من از آتش خلق شدم و انسان از خاک خلق شده است) و به مقام انسان حسادت ورزید؛ و بعد از این همه سرپیچی باز توبه نکرد و به دشمنی خود ادامه داد و آدم را فریب داد تا از بهشت اخراج شد. حال خداوند می‌فرماید: (وقتی می‌خواهید قرآن بخوانید از این شیطان رانده شده پرهیز کن و به خدا پناه ببر) و این پیام را هم برای ما دارد که شیطانی که تکبر ورزید و از فرمان من سرپیچی کرد مواظب باشید که شما اینگونه نباشید.

پی نوشت:

سایت مفتاح. مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی.