.svg)
مزایا و معایب بسته بندی مواد غذایی در ظروف شیشه ای
پارسینه: مهمترین محاسن ظروف شیشه ای خاصیت بی اثر بودن آن از نظر شیمیایی است به عبارت دیگر شیشه در برابر واکنش داخلی بین دیواره خود و ماده غذایی محتوی خود مقاومت نشان می دهد.
ظروف شیشه‌ای از قدیمی‌ترین ظروف بسته بندی مواد غذایی محسوب می‌گردند و ساخت آن‌ها به هزاره‌های قبل از میلاد بازمی گردد.
در آن زمان در مصر باستان ساخت این ظروف معمول بوده و کره مستحکم‌ترین شکل، استوانه در درجه دوم استحکام و مستطیل ضعیف‌ترین شکل از نقطه نظر هندسی است به همین دلیل شکل ظروف شیشه‌ای استوانه انتخاب شده است.
برای جلوگیری از شکستگی، شیشه بطری‌ها و ظروف شیشه‌ای تولیدی را در گرمخانه‌ای که دمای آن ۵۴۰ درجه سانتیگراد می‌باشد به مدت ۱۵ دقیقه نگهداری و سپس به آرامی سرد می‌کنند و به این طریق باعث جلوگیری از بروز هر گونه ترک می‌شوند.
شیشه معمولا به شوک‌های حرارتی با دامنه زیاد مقاومت ندارد.
ماکزیمم تغییرات ناگهانی درجه حرارت که یک بسته بندی از جنس شیشه بدون شکسته شدن آن را تحمل می‌کند ۳۲ درجه سانتیگراد است.
پروسس حرارتی محصولات غذایی در شیشه باید با مراقبت کامل انجام گیرد تا از بالا رفتن یکنواخت درجه حرارت در شیشه اطمینان حاصل شود.
برای این منظور قبل از پر کردن ظرف شیشه را آهسته گرم نموده و بعد از پر کردن آهسته سرد می‌کنند.
یکی از خواص مهم شیشه خصوصیات نوری آن است بدیهی است که مسئله شفافیت و قابل رویت بودن در بسته موجب جلب توجه خریدار ماده غذایی می‌گردد، ولی این امر خود معایبی دارد مثلا عبور نور مرئی و ماوراء بنفش از شیشه موجب تسریع پاره‌ای واکنش‌های نامطلوب نظیر واکنش‌های اکسیداسیون، تجزیه رنگ‌ها و … می‌شود.
از مهمترین محاسن ظروف شیشه‌ای خاصیت بی اثر بودن آن از نظر شیمیایی است به عبارت دیگر شیشه در برابر واکنش داخلی بین دیواره خود و ماده غذایی محتوی خود مقاومت نشان می‌دهد.
انواع ظروف شیشه‌ای
ظروف شیشه‌ای را می‌توان بر اساس اندازه دهانه به دو گروه اصلی تقسیم بندی کرد:
۱- جار
۲- بطری
۳- سایر مواد شیشه‌ای
جار
به ظروف شیشه‌ای دهانه گشاد جار می‌گویند.
از جار شیشه‌ای برای بسته بندی غذای کودک، شیر خشک، عسل، قهوه آماده، مربا، ژله، مایونز و ترشی‌ها استفاده می‌شود.
بطری
به ظروف شیشه‌ای گردن باریک بطری می‌گویند.
بطری شایع‌ترین شکل ظروف شیشه‌ای مورد استفاده است. بطری معمولا دارای یک بدنه و یک گردن که کمی از بدنه باریک‌تر است می‌باشد. گردن عمل ریختن مایعات را ساده کرده و به همین دلیل جهت بسته بندی مایعات مانند: عصاره ها، آب میوه ها، روغن‌ها شربت ها، شیر و نوشابه‌ها از بطری استفاده می‌شود.
سایر ظروف شیشه‌ای
ظروف شیشه‌ای دیگر نظیر (تنگ دهان باریک) تنگ دهان گشاد و ظروف شیشه‌ای خیلی کوچک نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ که هر یک به منظور‌های خاص و کاربرد‌های ویژه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند.
درپوش ظروف شیشه‌ای
درپوش ظروف شیشه‌ای بر اساس جنس و روش کاربرد آن‌ها به انواع زیادی تقسیم می‌شوند.
اکثر در پوش‌ها از پلاستیک (اغلب از جنس فنل فرمالدئید و یا یکی از ترموپلاستیک‌ها نظیر پلی اتیلن) یا فلز (اغلب ورق‌های قلع اندود، آلومینیوم یا آلیاژ‌های آن) ساخته می‌شوند.
مزایای ظروف شیشه‌ای در صنایع غذایی
۱) شیشه از نظر شمیایی خنثی است و با ماده غذایی واکنشی که موجب تغییردر عطر و طعم آن گردد انجام نمی‌دهد.
۲) شیشه غیر قابل نفوذ و فاقد خلل و فرج است.
۳) شیشه فاقد بو و بهداشتی است.
۴) شیشه شفاف است و لذا اجازه رویت محتوی خود در هنگام بسته بندی و فروش در سوپرمارکت‌ها را می‌دهد.
۵) ظروف شیشه‌ای استحکام زیادی دارند.
۶) درب ظروف شیشه‌ای به آسانی و سهولت باز می‌شود و مجددا برای نگهداری محتویات مصرف نشده قابل دربندی است.
۷) ظروف شیشه‌ای در اشکال، اندازه‌ها و رنگ‌های مختلفی قابل تهیه است.
۸) ظروف شیشه‌ای را می‌توان به گونه‌ای طراحی نمود که بر روی نقاله‌ها از سرعت و پایداری بالایی برخوردار باشند.
۹) پرکردن ظروف شیشه‌ای به سادگی امکان پذیر است.
۱۰) مواد غذایی بسته بندی شده در شیشه طول عمر بیشتری داشته و از قابلیت نگهداری بالاتری برخوردارند به طور مثال ترشیجات و چاشنی‌های غذایی اغلب در ظروف شیشه‌ای بسته بندی می‌شوند، زیرا ظروف شیشه‌ای علاوه بر ایجاد اشتیاق و جذبه عطر و طعم محصول را خوب حفظ نموده و موجب بهبود کیفیت ماده غذایی پس از دربندی می‌شوند.
معایب ظروف شیشه‌ای عبارتند از:
۱) وزن بالاتر که باعث بیشتر شدن قیمت نقل و انتقال نسبت به دیگر انواع بسته بندی می‌شود.
۲) شیشه حساس به شوک‌های حرارتی و عوامل خارجی بوده لذا میزان درصد شکستن شیشه یا ظروف شیشه‌ای در مقایسه با مواد اولیه بسته بندی دیگر بالاست.
۳) بی ثباتی بیشتر ابعاد نسبت به ظروف دیگر.
۴) این خطر وجود دارد که در هنگام پر نمودن محصول در ظروف شیشه‌ای قسمتی از آن، خرده شده به مواد غذایی انتقال یابد.
در حال حاضر ۸۵ درصد از کارخانه‌های نوشابه سازی از بطری شیشه‌ای و ۱۵ درصد از کنسرو‌های تولید شده در جار شیشه‌ای بسته بندی می‌شوند.
جار شیشه‌ای مانند قوطی فلزی کاملا غیر قابل نفوذ به اکسیژن، رطوبت و ... است، شایان ذکر است که خوردگی در جار شیشه‌ای به ندرت ایجاد می‌شود.
در آن زمان در مصر باستان ساخت این ظروف معمول بوده و کره مستحکم‌ترین شکل، استوانه در درجه دوم استحکام و مستطیل ضعیف‌ترین شکل از نقطه نظر هندسی است به همین دلیل شکل ظروف شیشه‌ای استوانه انتخاب شده است.
برای جلوگیری از شکستگی، شیشه بطری‌ها و ظروف شیشه‌ای تولیدی را در گرمخانه‌ای که دمای آن ۵۴۰ درجه سانتیگراد می‌باشد به مدت ۱۵ دقیقه نگهداری و سپس به آرامی سرد می‌کنند و به این طریق باعث جلوگیری از بروز هر گونه ترک می‌شوند.
شیشه معمولا به شوک‌های حرارتی با دامنه زیاد مقاومت ندارد.
ماکزیمم تغییرات ناگهانی درجه حرارت که یک بسته بندی از جنس شیشه بدون شکسته شدن آن را تحمل می‌کند ۳۲ درجه سانتیگراد است.
پروسس حرارتی محصولات غذایی در شیشه باید با مراقبت کامل انجام گیرد تا از بالا رفتن یکنواخت درجه حرارت در شیشه اطمینان حاصل شود.
برای این منظور قبل از پر کردن ظرف شیشه را آهسته گرم نموده و بعد از پر کردن آهسته سرد می‌کنند.
یکی از خواص مهم شیشه خصوصیات نوری آن است بدیهی است که مسئله شفافیت و قابل رویت بودن در بسته موجب جلب توجه خریدار ماده غذایی می‌گردد، ولی این امر خود معایبی دارد مثلا عبور نور مرئی و ماوراء بنفش از شیشه موجب تسریع پاره‌ای واکنش‌های نامطلوب نظیر واکنش‌های اکسیداسیون، تجزیه رنگ‌ها و … می‌شود.
از مهمترین محاسن ظروف شیشه‌ای خاصیت بی اثر بودن آن از نظر شیمیایی است به عبارت دیگر شیشه در برابر واکنش داخلی بین دیواره خود و ماده غذایی محتوی خود مقاومت نشان می‌دهد.
انواع ظروف شیشه‌ای
ظروف شیشه‌ای را می‌توان بر اساس اندازه دهانه به دو گروه اصلی تقسیم بندی کرد:
۱- جار
۲- بطری
۳- سایر مواد شیشه‌ای
جار
به ظروف شیشه‌ای دهانه گشاد جار می‌گویند.
از جار شیشه‌ای برای بسته بندی غذای کودک، شیر خشک، عسل، قهوه آماده، مربا، ژله، مایونز و ترشی‌ها استفاده می‌شود.
بطری
به ظروف شیشه‌ای گردن باریک بطری می‌گویند.
بطری شایع‌ترین شکل ظروف شیشه‌ای مورد استفاده است. بطری معمولا دارای یک بدنه و یک گردن که کمی از بدنه باریک‌تر است می‌باشد. گردن عمل ریختن مایعات را ساده کرده و به همین دلیل جهت بسته بندی مایعات مانند: عصاره ها، آب میوه ها، روغن‌ها شربت ها، شیر و نوشابه‌ها از بطری استفاده می‌شود.
سایر ظروف شیشه‌ای
ظروف شیشه‌ای دیگر نظیر (تنگ دهان باریک) تنگ دهان گشاد و ظروف شیشه‌ای خیلی کوچک نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ که هر یک به منظور‌های خاص و کاربرد‌های ویژه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند.
درپوش ظروف شیشه‌ای
درپوش ظروف شیشه‌ای بر اساس جنس و روش کاربرد آن‌ها به انواع زیادی تقسیم می‌شوند.
اکثر در پوش‌ها از پلاستیک (اغلب از جنس فنل فرمالدئید و یا یکی از ترموپلاستیک‌ها نظیر پلی اتیلن) یا فلز (اغلب ورق‌های قلع اندود، آلومینیوم یا آلیاژ‌های آن) ساخته می‌شوند.
مزایای ظروف شیشه‌ای در صنایع غذایی
۱) شیشه از نظر شمیایی خنثی است و با ماده غذایی واکنشی که موجب تغییردر عطر و طعم آن گردد انجام نمی‌دهد.
۲) شیشه غیر قابل نفوذ و فاقد خلل و فرج است.
۳) شیشه فاقد بو و بهداشتی است.
۴) شیشه شفاف است و لذا اجازه رویت محتوی خود در هنگام بسته بندی و فروش در سوپرمارکت‌ها را می‌دهد.
۵) ظروف شیشه‌ای استحکام زیادی دارند.
۶) درب ظروف شیشه‌ای به آسانی و سهولت باز می‌شود و مجددا برای نگهداری محتویات مصرف نشده قابل دربندی است.
۷) ظروف شیشه‌ای در اشکال، اندازه‌ها و رنگ‌های مختلفی قابل تهیه است.
۸) ظروف شیشه‌ای را می‌توان به گونه‌ای طراحی نمود که بر روی نقاله‌ها از سرعت و پایداری بالایی برخوردار باشند.
۹) پرکردن ظروف شیشه‌ای به سادگی امکان پذیر است.
۱۰) مواد غذایی بسته بندی شده در شیشه طول عمر بیشتری داشته و از قابلیت نگهداری بالاتری برخوردارند به طور مثال ترشیجات و چاشنی‌های غذایی اغلب در ظروف شیشه‌ای بسته بندی می‌شوند، زیرا ظروف شیشه‌ای علاوه بر ایجاد اشتیاق و جذبه عطر و طعم محصول را خوب حفظ نموده و موجب بهبود کیفیت ماده غذایی پس از دربندی می‌شوند.
معایب ظروف شیشه‌ای عبارتند از:
۱) وزن بالاتر که باعث بیشتر شدن قیمت نقل و انتقال نسبت به دیگر انواع بسته بندی می‌شود.
۲) شیشه حساس به شوک‌های حرارتی و عوامل خارجی بوده لذا میزان درصد شکستن شیشه یا ظروف شیشه‌ای در مقایسه با مواد اولیه بسته بندی دیگر بالاست.
۳) بی ثباتی بیشتر ابعاد نسبت به ظروف دیگر.
۴) این خطر وجود دارد که در هنگام پر نمودن محصول در ظروف شیشه‌ای قسمتی از آن، خرده شده به مواد غذایی انتقال یابد.
در حال حاضر ۸۵ درصد از کارخانه‌های نوشابه سازی از بطری شیشه‌ای و ۱۵ درصد از کنسرو‌های تولید شده در جار شیشه‌ای بسته بندی می‌شوند.
جار شیشه‌ای مانند قوطی فلزی کاملا غیر قابل نفوذ به اکسیژن، رطوبت و ... است، شایان ذکر است که خوردگی در جار شیشه‌ای به ندرت ایجاد می‌شود.
منبع: زندگی آنلاین
ارسال نظر