ترامپ در آستانه نابود کردن برجام بود

به گزارش خبرنگار « پارسینه »، در حالی که گزارش دولت اوباما به کنگره آمریکا در خصوص اجرای برجام به شکلی روتین و معمول صورت می گرفت، از زمان به قدرت رسیدن ترامپ این وضعیت تغییر کرده و با چالش هایی همراه بوده است.

«الی لیک»، ستون نویس بلومبرگ، با اشاره به تایید پایبندی ایران به برجام در آخرین لحظات توسط دولت ترامپ می نویسد:

به گفته مقامات دولتی، درست زمانی که تیلرسون آماده می شود روز دوشنبه به کنگره اطلاع دهد که ایران به آنچه برنامه جامع اقدام مشترک خوانده می شود پایبنده بوده است، ترامپ خواهان لغو آن شد. او می خواست گزینه هایش را بشناسد و بداند اگر تیلرسون اعلامیه را منتشر نکند چه می شود.

و طی ساعت هایی در بعد از ظهر دوشنبه این طور به نظر می رسید که کاخ سید قصد دارد به کنگره اعلام کند که نمی تواند پایبندی ایران را تایید کند، بدون آن که بگوید ایران توافق را نقض کرده است. در این حالت، یک بازه ۶۰ روزه فعال می شد کهک کنگره می توانست اعمال دوباره تحریم های ثانویه که به عنوان یکی از شرایط برجام برداشته شده بودند، رای دهد یا آن را یک سره کنار بگذارد.

به گفته مقامات دولتی مشکل اینجا بود که کنگره، بدون اشاره به دیگر امضاکنندگان این توافق هفت جانبه، آماده نبود. ترامپ پیش از این هم به دنبال پیش بردن یک سیاست گسترده تر در قبال ایران بوده است. به علاوه، اگرچه جامعه اطلاعاتی ایالات متحده احساس می کرد ایران روی مرز حرکت می کند، اما در مجموع به توافق پایبند بود.

در نتیجه ترامپ عقب نشینی کرد و دولت هم پایبندی تهران را به توافق تایید کرد.

البته، مقامات کاخ سفید و دیگر مقامات دولتی به من گفتند رییس جمهور به هر حال درباره مواجه با ایران درباره تعرضات منطقه ایش جدی است و به مشاورانی بیشتر متمایل شده است که به او فشار وارد می کنند تا از توافقی که معرف میراث سیاست خارجی اوباما است، خارج شود.

مقامات دولتی به من گفتند که اچ.آر. مک مستر، مشاور امنیت ملی، و تیلرسون این مسئله را مطرح کردند که تایید پایبندی ایران در راستای منافع ملی ایالات متحده است. آنها استدلال می کردند که این توافق ساختارمند است و بنابراین ایالات متحده و متحدانش پیش تر به ایران نفع رسانده اند که شامل رفع تحریم ها، شناسایی حق غنی سازی اورانیوم برای ایران، و حذف شرکت ها و افراد ایرانی از فهرست تحریم های مختلف بوده است.

در مقابل، ایرانی ها هم اجازه بازرسی از سایت های هسته ای را داده اند و ذخایر اورانیوم کمتر غنی شده شان را در مدت توافق که ۸ تا ۱۳ سال دیگر به پایان می رسد، محدود کرده اند. ایران همین حالا هم بیشتر پول هایی که در بانک های خارجی بلوکه شده بودند را دریافت کرده است. بنابراین، اکنون خروج از توافق ایران را به لحاظ مالی ثروتمند و بدون هیچ تعهدی برای محدود کردن ذخایر هسته ای یا بازرسی های بین المللی رها خواهد کرد.

دیگر مقامات، از جمله مایک پومپئو، رییس سیا، و استیو بنون، استراتژیست ارشد، علیه برجام استدلال می کردند. از برخی جهات این عجیب نیست. بنون زمانی که در کنگره بود یکی از سرسخت ترین منتقدان توافق بود. بنون مخالف بیشتر توافق های بین المللی است، از توافق پاریس درباره تغییرات آب و هوایی گرفته تا شراکت ترنس پاسیفیک.

اکنون ارزشش را دارد ببینیم مقامات دولت ترامپ درباره توافق چه می گویند. یک صدا در میان مقامات کاخ سفید در روز دوشنبه این بود که دولت، ایران را به عنوان ناقض روح توافق، نه متن آن، در نظر بگیرد، چرا که به گفته آنها، هدف مذاکرات کمک به ثبات منطقه ای بود.

تمام این ها درسی هم برای شرکت های غربی است که امیدوارند ایران پس از چانه زنی های هسته ای به مکانی امن برای سرمایه گذاری تبدیل خواهد شد. مقامات دولتی روز دوشنبه گفتند وزارت خزانه داری همچنان در حال بررسی پیشنهاد فروش هواپیماهای مسافربری بوئین به بزرگ ترین خط هوایی ایران است. این توافق زیر بررسی است، چرا که ایران از هواپیماهای غیرنظامیش برای ارسال تدارکات، نیرو و سلاح به جنگ سوریه استفاده می کند.

درنهایت، حتی اگر ترامپ تصمیم می گرفت پایبندی ایران به توافق هسته ای را دوباره تایید کند، ایرانی های شروع کرده بودند به تذکر دادن که اعمال تحریم های غیرهسته ای از سوی ایالات متحده را به عنوان نقض توافق در نظر خواهند گرفت. جواد ظریف روز یکشنبه به سی ان ان گفته بود.

در هر حال، مسئله این است که توافقی که در دولت اوباما مورد مذاکره قرار گرفته، به دردسر افتاده است. حتی اگر ترامپ غریزه اش را دنبال نکند و آن را از بین نبرد، نشانه های فراوانی وجود دارند که این توافق احتمالا کنار گذاشته خواهد شد.