بازی روسیه در سوریه، تاکتیکی برای کسب منافع ملی است

احمد وخشیته (سردبیر دیده‌بان روسیه) در تشریح دلایل اصلی خروج روس‌ها از سوریه در گفت‌وگو با ایلنا تصریح کرد: سوریه تنها کشوری است که به روسیه اجازه دسترسی به دریای مدیترانه را از گذشته تاکنون داده است و متحد کرملین محسوب می‌شود؛ از این رو مسکو در کنار تهران از دمشق حمایت کرده اما باید توجه داشت که این حمایت، ایدئولوژیک نیست و صرفاً براساس منافع منطقه‌ای روسیه در سوریه به واسطه پایگاه نظامی‌اش، عملیاتی شده است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر باید توجه داشت که رابطه روسیه با سوریه و ایران استراتژیک نیست و مبتنی بر تاکتیک است که در این میان می‌توان ادعا کرد دمشق به مراتب از سطح بالاتری نسبت به تهران برخوردار است و به همین دلیل است که پس از این تصمیم پوتین که گفته می‌شود ناگهانی بوده، مقام‌های بسیاری از کشورها دچار شوک می‌شوند. اما در پاسخ به این پرسش که آیا این تصمیم برای مقام‌های اسرائیلی نیز شوکه‌کننده بوده است یا خیر باید گفت در این میان برخی معتقد هستند که روسیه می‌خواهد برگ جدیدی در مذاکرات سوریه رو کند و رویکرد رفتارهای خود را در مسیر صلح و امنیت منطقه معرفی کند؛ البته باور کُنش‌های مبتنی بر صلح و گفتمان در بزنگاه‌ها از سوی روس‌ها بسیار سخت است، چراکه تاریخ همواره موید رفتارهای سخت ازسوی آنها بوده که به عنوان مثال می‌توان به موضوع اشغال نظامی کریمه اشاره کرد.

این کارشناس مسائل روسیه در پاسخ به این‌که آیا منظور پوتین از رسیدن به اهداف مسکو در سوریه اهداف سیاسی است یا نظامی، عنوان کرد: به نظرم می‌بایست اهداف پوتین را در سطح داخلی و خارجی بررسی کرد. روس‌ها مردمانی بسیار ناسیونالیست هستند و از کُنش‌هایی که اگرچه عرف بین‌المللی نیست استقبال فراوانی می‌کنند و آن را به مثابه اقتدار سیستم حکومتی خود می‌دانند که سند این گفته، افزایش محبوبیت پوتین پس از الحاق کریمه به روسیه است. طی سالیان اخیر روسیه شرایط اقتصادی مناسبی را سپری نمی‌کند؛ از یک سو نرخ دلار شیب صعودی تند به خود گرفته و روبل بر سرسره سقوط سوار است و از سمت دیگر کاهش قیمت نفت در کنار فشار تحریم‌های اقتصای ناشی از اشغال کریمه بر مردم روسیه فشار می‌آورد. به این دلیل پوتین می‌کوشد همچنان با توسل به چنین رفتارها و نمایش اقتدار نظامی روسیه فضای داخل کشور را همسو با خود جلو ببرد. از این رو به نظر می‌رسد در سطح داخلی بهره‌برداری لازم را انجام داده است.

وی افزود: از سوی دیگر در بعد خارجی پوتین می‌بایست به طرف غربی خود نشان می‌داد که روسیه اگرچه ابرقدرت جهانی نیست اما توان بازیگری مناسبی در سطح منطقه‌ای دارد و سوریه، لیبی نیست که آرام بنشیند و این آمادگی را دارد همچون اوکراین وارد فاز نظامی برای دفاع از خارج نزدیک خود شود. اما به نظر روس‌ها نه تنها نگران مهاجرت افراط‌گرایان مسلمان از آسیای مرکزی و قفقاز به سوریه نیستند که از آن حمایت هم می‌کنند و یقیناً برنامه‌ای برای عدم بازگشت آنها و تبدیل به تهدیدی جدی‌تر برای خود دارند.

وی در پایان با بیان اینکه روسیه را حتی اگر یک ابر قدرت جهانی بدانیم، اما همچنان کشوری است که متحد استراتژیک چندانی ندارد، تصریح کرد: می‌توان این کشور را یک قدرت فرامنطقه‌ای منزوی در عرصه بین‌الملل دانست. از این رو روس‌ها همواره مهره‌های خود را در بازی با متحدان تاکتیکی خود می‌چینند و عقب‌نشینی نیز یکی از همین تاکتیک‌ها به شمار می‌رود. اوکراین و قزاقستان تنها متحدان استراتژیک روسیه بودند که پس از بحران اوکراین شاهد بودیم که مسکو نتوانست کی‌یف را حفظ کند و آخرین راهبردش الحاق کریمه بود.

آنچه امروز در موضوع سوریه عقب‌نشینی خوانده می‌شود، بدون شک بهتر از آن چیزی است که در موضوع اوکراین برای روس‌ها رخ داد و پرستیژ کرملین‌نشینان را با خطر فزاینده مواجه نمی‌کند. چرا که آنها تاکتیکی در قبال سوریه برای خود تعریف کرده‌اند و به نظر می‌رسد مطابق آن پیش می‌روند و به اهداف خود تا حد زیادی رسیده‌اند. روس‌ها در موضوع سوریه نگاه ایدئولوژیک نداشته و حتی پیش‌تر بارها اعلام کرده بودند که خط قرمزشان شخص بشار اسد نیست؛ از این رو عقب نشینی برای حفظ منافعشان در سوریه پرستیژ آنها را به خطر نمی‌اندازد.