انحراف غرب از کجا شروع شد؟

ما سعی داریم بگوییم که دین، اشعریت نیست. و البته حق با آنهاست از این حیث که دین مسیحیت به اشعریت نزدیک تر است. خلاصه مسیحیت، اشعریت است. البته غرب، دین را به طور کلی کنار نگذاشت اما این را گفت که با احکام دینی کار نمی کند و پاپ را نکشت اما او را به داخل کلیسا فرستاد. بعد از اینکه از اشعریت عبور کرد و دین (پاپ) را کنار گذاشت به سراغ علم (science) رفت. غرب در علم تاخت و پیشرفت های علمی، امروز غیرقابل انکار هستند.

اما انحراف غرب از آنجایی بود از پنجره بیرون رفت اما از در وارد شد! یعنی از پنجره اشعریت بیرون رفت اما از درب دیگر اشعریت، وارد شد. از پاپ گذشت و از تعالیم سطحی مسیحیت عبور کرد و تحقیق در علوم و طبیعت کرد اما از طرف دیگر دچار اشعریت دیگری شد. که این اشعریت دوم از اشعریت اول ضخیم تر است.

اشعریت دوم که در پناه همان علم برای دنیای غرب به وجود آمد این بود که اشعریت را خلاصه کرد در «تجربه»؛ اشعریت پیش از مدرنیته و علم، عقل و علم را در «اراده» خلاصه می کردو می گفت که اراده اصل است نه عقل. اما اشعریت مدرن می گوید که «عقل همان تجربه علمی است» و دیگر برای غیر تجربه علمی اعتبار قائل نشد. می گوید که اگر چیزی در تجربه من در نیاید و در تلسکوپ و میکروسکوپ من دیده نشود، آن امر عقلانی نیست و بافتنی و انتزاعی است

دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی