.svg)
پشت پرده امحای «پی در پی» سیب زمینی توسط دولت
پارسینه: رئیس اتحادیه سیب زمینی کاران، صحبت از نبود مدیریت در بخش کشاورزی را به میان می آورد و با اعلام پشت پرده امحای پی در پی سیب زمینی توسط دولت، می‌گوید: مسئولان اگر در سیب زمینی منافع داشتند، این محصول را زیر پا له نمی‌کردند.
تحریریه پارسینه: از سال ۸۷ تاکنون بارها و بارها «سیب‌زمینی و حواشی آن» به مهمترین موضوع روز بخش کشاورزی در دوران‌های مختلف تبدیل شده است. یادمان هست دورانی که سیب‌زمینی‌ها را قبل از فاسد شدن بین مردم رایگان توزیع کردند و در مقابل، دورانی را هم فراموش نمی‌کنیم که سیب‌زمینی‌های اضافه روی دست کشاورزان ماند و فاسد و امحا شد.
در این میان، کارشناسان معتقدند که عدم برنامه ریزی دقیق برای تولید و توزیع در کشور این اتفاقات را به بار می آورد و محصولات کشاورزان را از بین خواهد برد.
برای بررسی دقیق‌تر و کارشناسی‌تر موضوع، پای درد و دل حسن محمدی رئیس اتحادیه سیب زمینی کاران نشستیم. او از دغدغه ها و دردسرهای کشاورزان و سیب زمینی‌کاران می‌گوید. محمدی در ابتدای صحبت‌هایش اذعان داشت: در کشور فضای مناسبی برای نگهداری سیب زمینی وجود ندارد و این موضوع کشاورزان را در سال‌های پربار محصول سردرگم می‌کند.
به گفته او ، نبود فضای مناسب (سردخانه و انبارهای مجهز) موجب می شود محصول کشاورزان روی دستشان بماند و فاسد شود. با بروز این اتفاقات سیب زمینی به مصرف انسانی نمی‌رسد و باید آن را به خوراک دام و یا به مشتقات صنعتی تبدیل کرد که متاسفانه این اتفاق هم رقم نمی خورد و سیب زمینی زیر دست و پا نابود می‌شود. مشروح گفتگوی خبرنگار پارسینه با وی را در ادامه بخوانید:
خبرنگار پارسینه: چرا مازاد تولید سیب زمینی صادر نمی شود؟
سیب زمینی‌هایی که به صورت مازاد تولید می‌شود به دلیل نبود مکان مناسب برای نگهداری دیگر قابلیت صادرات ندارد. زمانی که قیمت خرید تضمینی را برای یک محصول کشاورزی تعیین می کنند، شرایط سنگینی را برای آن می گذراند و اما پس از آن دستگاه‌های متولی مانند سازمان تعاون روستایی و بخش خصوصی از دستور العمل‌های خرید تخطی میکنند.
بنابراین محصولی که باید با کیفیت بالا خریداری شود، به دلیل نگهداری نامناسب خریداری نمی شود. با خرید تضمینی تنها اعتراضات کشاورزان را آرام می کنند اما پس از گذشت مدتی دیگر هیچ حمایتی از کشاورزان نمی‌شود.
اینجا جایی برای نگهداری سیب زمینی ندارند، سردخانه ای هم وجود ندارد. در انبارهای معمولی روی هم تلنبار می کنند که منجر به خراب شدن سیب زمینی می‌شود؛ بنابراین در بازار صادراتی قابلیت فروش ندارد.
آیا برنامه ریزی خاصی برای تولید و توزیع محصولات کشاورزی وجود دارد؟
اگر قاعده مند و نظام مند بودیم هیچ زمان این اتفاقات رقم نمی خورد. برهمین اساس، هنوز هیچ برنامه نظام مندی وجود نداریم.
به عنوان مثالريال سالی که وفور نعمت و تولید مازاد داریم و محصول ارزان است، در معابر شهر و خیابان‌ها پخش می شود و از بین می رود و یک سال آنقدر تولید سیب زمینی کاهش می‌یابد که برای مصرف کنندگان نیز کم می آید.
در حالی که تنها بحث مهم و اساسی در سیستم کشاورزی مدیریت (تولید و توزیع) به شمار می رود، متاسفانه دولت اکنون از مدیریت سیب‌زمینی و پیاز و صنعت کشاورزی عاجز مانده است.
ضمن اینکه باید بر اساس "قانون افزایش بهره وری" مسئولیت مدیریت تولید و توزیع بر عهده تعاونی ها و تشکل‌های خصوصی قرار می‌گرفت و از آنها حمایت می‌شد.
اکنون 4.5 میلیون تن سیب زمینی در کشور به مصرف تازه خوری می‌رسد. با توجه به موضوعات مطرح شده مربوط به منابع آب کشور اگر مسئولان نسبت به این موضوع نیز تمهیداتی در نظر می گرفتند، می توانستیم علاوه بر تامین محصول تازه‌خوری کشور، مانع از چنگ اندازی به منابع آبی شویم.
با توجه به بحران آبی که با آن روبه رو هستیم، سیب زمینی محصولی نیست که بتوان بر روی صادرات و ارز آوری آن حساب باز کرد. همچون هندوانه که کشت آن احتیاج مصرف آب بالایی دارد، سیب زمینی نیز به همین صورت است.
هم اکنون برای تامین غذای سبد خانوار ما موظف به تولید سیب زمینی به عنوان یک محصول استراتژیک هستیم. اگر برنامه‌ریزی صورت نگیرد و به همین منوال پیش برود گاهی با کمبود محصول روبه رو می شویم و اگر بخواهیم در بازار جهانی آن را تهیه کنیم برای مصرف کننده بیش از ۵ هزار تومان تمام خواهد شد، بنابراین سبد خانوار از این محصول خالی می شود و از خوردن سیب زمینی محروم می شوند.
چرا هیچ کنترلی نیست و برنامه ریزی صورت نمی گیرد؟
متولیان امر مانند واردت کنندگان منافع زیادی در محصول کشاورزی ندارند! به طور میانگین ۱۸۰ هزار هکتار سطح زیر کشت سیب زمینی در کشور وجود دارد که ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر بهره بردار مستقیم این بخش هستند.
بنابراین، منافع کشاورزان در ۲ تا ۳ هکتار سیب زمینی است که حتی اگر در بهترین شرایط (بازار) و با قیمت تمام شده ۱۰۰۰ تومان یا ۱۲۰۰ تومان بفروشند هیچ سودی نصیب آنها نمی‌شود.
همانطور که می دانید بازار دلالی در کشور حسابی داغ است. کشاورز سیب زمینی کار صرفا به‌خاطر اینکه معیشتش بچرخد سخت تلاش می‌کند تا در طول ۱۰ سال فعالیت یکسال سود ببرد تا بتواند از پس مشکلاتش برآید.
با این وجود اگر متولیان وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، خانه کشاورز، اتاق بازرگانی، منافعی در بحث سیب‌زمینی داشتند حتما این وضعیت مدیریت می‌شد، همچنین اگر مانند مجلسی‌ها و اهالی دولت که یکی پس از دیگری حقوق‌های میلیونی‌شان آشکار می شود، دستی بر آتش سیب‌زمینی‌کارها داشتند، مشکل سیب زمینی‌کاران زودتر حل می‌شد.
اکنون سیب زمینی دغدغه از ما بهتران نیست، به همین خاطر همچنان با بحران و شعار دست و پنجه نرم می‌کند. در این میان تنها کشاورزان نابود می‌شوند و به هیچ یک از ارکان و سازمان‌ها ضرری نمی‌رسد.
اهالی دولت و مجلس سال‌های خدمتشان را پر می کنند در حالی است که در برنامه اول تا ششم توسعه، کشاورزی محور استقلال قرار گرفت اما از کشاورزی و کشاورزان حمایت نشد.
از خاطرات تلخ و اتفاقات ناخوشایندی که طی سال‌های گذشته رخ داد بگویید؟
خرید تضمینی که در سال ۸۷ صورت گرفت، باید در راستای کمک به کشاورز انجام می‌شد اما متاسفانه شیوه خرید آنقدر نامناسب بود که به ضرر تولید کننده تمام شد.
هیچ سالی همچون سال‌های ۸۸ - ۸۷ برای کشاورزان تلخ نبود. در آن سال ۷۰۰ هزار تن سیب زمینی مازاد مصرف داشتیم که ۱۰۴ هزار تن آن مربوط به استان کردستان بود. سال ۸۸ که سال طلایی انتخابات بود، سیب زمینی در همه جای ایران (در تمام شهرها) در مسیر سرباز خانه ها، دانشگاه ها و معابر شهرها بین مردم به صورت رایگان توزیع شد. بخشی از آن نیز لگدمال شد و از بین رفت در حالی که مسئولان ذی ربط می توانستند این محصول را به طور آبرومندانه بین افراد مستحق تقسیم کنند، ضمن اینکه در بسیاری از کشورها برای حمایت از کشاورز از سیستم دامپینگ استفاده کرده و با خرید محصول به او سوبسید یا پورسانت می‌دهند.
سال ۸۷ خرید تضمینی انجام شد، زیرا بازار کشش نداشت و محصول روی دست کشاورزان مانده بود. دولت با نرخ مصوب محصول سیب زمینی را به صورت تضمینی خرید اما حق انبارداری پرداخته نشد و خرید تضمینی به سرانجام نرسید. طلب ۱۰ میلیارد تومانی کشاورز بر گردن دولت ماند. با تغییر دولت این موضوع به فراموشی سپرده شد و هیچ هزینه ای به کشاورزان پرداخت نشد.
شما برای این معضلات اعتراض نکردید؟
در آن سال‌ها پیگیری و اقامه دعوی کردیم اما هیچ کدام از دستگاه ها و وزارت‌خانه‌ها با ما همکاری نکردند. حتی واحد حقوقی تعاونی روستایی از ما شکایت کرد و دستمان به جایی بند نبود. آنها می‌گفتند ما جنجال به پا کردیم!
متاسفانه به کشاورزان، تعاونی ها و تشکل های کشاورزی ظلم می‌شود و هیچ یک از اهالی دولت و سازمان های ذی ربط نگران این اتفاقات نیستند.
سال ۸۸ برای کشاورزان چگونه گذشت؟
پس از اتفاقات سال ۸۷ در سال ۸۸ برخی افراد با استفاده از دور ریز سیب زمینی ها دست به کشت سیب‌زمینی زدند. برخی ها که بذر کار بودند، به اندازه کشت می‌کاشتند اما عده ای با استفاده از دور ریز سیب زمینی، این محصول را در ۲ هکتار کشت کرده و ۳۰ تا ۴۰ تن برداشت کردند. این محصول کیفیتی نداشت و بازار تولید کننده را زایل کرد.
این اتفاق در سال زراعی ۸۸ اثر بسیار منفی گذاشت و بازار سیب زمینی نامتعادل ساخت. به اعتقاد من خرید تضمینی یک نوع ریخت و پاش بود.
با وضعیت فعلی چه باید کرد؟
دولت باید کشاورزان را دریابد و برایشان برنامه ریزی کند. بازارهای هدف را مانند روسیه ، کردستان عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس برای صادرات سیب زمینی جستجو کند. همچنین دولت باید از صادرکنندگان حمایت کند - به عنوان مثال جایزه صادراتی بدهد - تا با سودی که وارد کشور می شود، زحمت کشاورزان جبران شود.
کشاورزان هم همچون سایر افرادی که حقوق نجومی می‌گیرند، شهروندان ایرانی هستند. برای مدیرانی که حقوق نجومی دریافت کردند قانونی مصوب شد که بالاتر از ۱۰ میلیون حقوق دریافت نکنند اما حقوق ما کشاورزان چه می شود؟
قیمت تمام شده سیب زمینی حدود ۴ سال است که ثابت مانده و با قیمت هزار تومان به فروش می‌رسد. در برخی استان ها سیب زمینی را بسیار ارزان و پایین تر از قیمت تمام شده حدود ۳۵۰ تومان از کشاورزان خریداری میکنند اما در بازار به مصرف کنندگان ۱۵۰۰ تومان می فروشند.
در این میان حقوق ما کشاورزان و مصرف کنندگان به جیب دلالان می رود. عرق جبین کشاورز پای محصول ریخته می‌شود اما عده ای دیگر سود آن را می برند.
اگر می خواهند این وضعیت ادامه پیدا نکند و لطمه ای به کشاورزان وارد نشود باید شرایط صادرات فراهم شود و حتی اگر امکان دارد به صورت لاک پشتی صورت گیرد. همچنین همانطور که شعار داده بودند، دست دلالان را از بازار کوتاه کنند.
باز دم اون قبلی گرم مفتی داد به مردم درسته اسم دولت واسه مسخره میگفتن دولت سیب زمینی نمیخوایم نمیخوایم. اما دولت فعلی فقط نابود میکنه و معدوم..همین مفت برن بدن محله حالبی اباد یا موسسات نگهداری از سالمندان و معلولین..چرا نابود میکنن
نمیشه وزارت کشاورزی برنامه ای بدهد که بروند عدس و لوبیا وحبوبات بکارند ؟؟
دولت به جای امحا می توانست سیب زمینی ها را بین اقشار ضعیف تقسیم می کرد....
متاسفانه دولت اقای روحانی فقط بدنبال شعار دادنه... کار عملی با برنامه ای صورت نداده... ما از احمدی نژاد به سوی روحانی فرار کردیم... ولی تفاوت چندانی نداشتن...
هميشه همين طور بوده ! يك سال يك محصول گرون ميشه ( البته براي كشاورز نسبت به دلال ، زياد نيست ) براي سال ديگه همه كشاورزها و در سطح بيشتر اون محصول را ميكارند
اشكال از كجا هست ؟ دلالي و بازار ؟ تصميم هاي آني منطقه اي و كشور ؟ بحث سياستگذاري كلان ؟ ( كه البته به دو مورد قبلي تا حدود زيادي مرتبطه ) چيه نميدونم ؟؟؟
البته فراموش نشه همين كشاورز كه محصول رو دستش مونده و ارزان ميخرن ، امسالش كلا نابود شده وقتي داغ دلش بيشتر ميشه ، سيب زميني (هر محصول ديگه ) شش ماه ديگه ، شب عيد عجيب و غريب گرون ميشه