منافع متقابل ایران و فرانسه

این نخستین سفر جناب روحانی به پاریس به عنوان رئیس جمهوری است.البته وی قبلاً در سمت دیگری از فرانسه دیدار کرده و در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی در تهران میزبان وزیر خارجه فرانسه بوده است.

آقای رئیس جمهوری و چندین وزیر دولت او با همتایان خود دیدار کاری خواهند داشت و دکتر ظریف و معاون او (تخت روانچی)، در مجلسین فرانسه با نمایندگان کمیسیون های خارجی ملاقات خواهند داشت. رئیس جمهوری کشورمان در شب ورود با شماری از ایرانیان مقیم نیز دیدار خواهد داشت.

قرار بود این سفر در ماه نوامبر2015 انجام شود لیکن به علت مصادف شدن روز ورود با انفجارهای تروریستی پاریس سفر رئیس جمهوری از طرف خود ایشان لغو شد. البته تعویق سفر این حکمت را داشت که رئیس جمهوری اسلامی ایران از نظر سیاسی در موضع قوی تری با همتای خود دیدار کند، زیرا اولاً کشورتحریم ها را پشت سرگذاشته است. ثانیاً پس از میزبانی رئیس جمهوری دومین قدرت بزرگ جهان (چین) با رئیس جمهوری سوسیالیست فرانسه دیدار می کند.

فرانسوا اولاند پس از بازگشت از سفر رسمی به هند، پذیرا و میزبان جناب روحانی خواهد بود.

مطبوعات و دیگر رسانه های فرانسه از چند روز پیش به اوضاع ایران پرداخته و به این سفر اشاره کرده اند، لیکن پس از انتشار دو خبر، این دیدار از پوشش بیشتری برخوردار شده است.نخست، پخش خبر رد صلاحیت های وسیع نامزدهای نمایندگی مجلس در ایران و دوم، پخش سخنان دکتر آخوندی مبنی بر این که ایران در نظر دارد 114 فروند هواپیمای مسافربری ایرباس از فرانسه خریداری کند. خبر دوم با استقبال به مراتب بیشتری مواجه شده است، به ویژه که فروش 36 فروند هواپیمای مدرن نظامی رافال ساخت فرانسه به هندوستان با اما و اگرهای دهلی نو سختگیر در معاملات خارجی روبرو شده است.

باروندرا مودی نخست وزیر هند در دیدار ماه آوریل 2015 خود از پاریس اعلام کرده بود که کشورش قصد دارد 36 فروند هواپیمای جنگی یاد شده را از فرانسه خریداری کند و علیرغم علاقمندی زیاد فرانسویان به این معامله، هند ظاهراً آن را به انتقال تکنولوژی و ساخت آنها در هندوستان پیوند زده است. این عادت هندی هاست که در خرید های خارجی چنین شرط و شروطی را تحمیل می کنند.

بعد از تردیدی که دهلی در انجام معامله رافال ایجاد کرده است،رسانه های فرانسوی ضمن انتشار خبر اظهارات آخوندی آن را با جملات مشروط منتقل می کنند. به قرار اطلاع، ارتش هند برای خرید فوق، دولت را زیر فشار گذاشته است چون ادعا می شود که نیروی هوایی پاکستان رقیب، به جنگنده های پیشرفته مجهز شده است.

دکتر روحانی به کشوری وارد می شود که در حالت فوق العاده به سر می برد و به قرار اطلاع ممکن است که وضع اضطراری اعلام شده در انقضای نوبت اول تمدید شود.

فرانسوا اولاند برخلاف دکتر روحانی که به یکی از اصلی ترین وعده های انتخاباتی خود عمل کرده است، در دوره بیشتر از سه سال زمامداری خود دارای دستاورد قابل ملاحظه ای نبوده و نتوانسته است به وعده خود که پاییین آوردن نرخ بیکاری در کشوراست،جامه عمل بپوشاند. به علاوه وی گفته است که اگر نتواند بیکاری را کاهش دهد در انتخابات آینده ریاست جهوری نامزد نخواهد شد. به همین سبب سفر هیأت ایرانی از آن نظر دارای اهمیت است که انعقاد هرگونه قرارداد خرید با دولت فرانسه به موفقیت رئیس جمهوری این کشور و ایجاد کار در فرانسه کمک خواهد کرد. یکی از انگیزه های اولاند در سفربه هند، تشویق سرمایه داران هندی به آوردن پول های خود برای سرمایه گذاری در فرانسه بود که ظاهرا این منظور برآورده نشده است زیرا هندی ها به صورت سنتی علاقمندند در انگلیس سرمایه گذاری کنند.

حتی اگر علاقه مندی خرید 114 فروند ایرباس توسط وزارت راه و شهرسازی ایران به عقد قرارداد خرید بین دو دولت منجر شود و در چارچوب تحقق اقتصاد مقاومتی با انتقال فن آوری همراه باشد، تمام اهمیت سفر دکتر روحانی در انجام این معامله بزرگ خلاصه نمی شود، زیرا فرانسویان که کشورشان با حملات تروریست های داعش مواجه است، خوب می دانند که در انتقال تجربه های مبارزه ضد تروریستی می توانند از تجارب ایران بهره مند شوند. به علاوه فرانسه که لااقل از جنگ جهانی اول به بعد در لبنان وسوریه حضور داشته و در عراق نیز حاضر بوده است، با توجه به نفوذ جمهوری اسلامی در این سه کشور، اهمیت ویژه ای برای سفر دکتر روحانی قائل خواهد شد.

همانگونه که رئیس سازمان انرژی اتمی اظهارداشته است، بعد از رفع تحریم ها،کشورهای گوناگون برای همکاری با ایران در زمینه تولید انرژی هسته ای پیشنهاد همکاری می دهند. فرانسه به عنوان کشوری صاحب تکنولوژی و تجربه در تولید برق اتمی می تواند برای ایران طرف مناسبی باشد به ویژه که در سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بین تهران و پاریس در این زمینه عقد قراردادهای بزرگ صورت گرفته و ایران، هم برای تاسیس کارخانجات غنی سازی اورانیوم به فرانسه یک میلیارد دلار وام داده و هم برای خرید 10 درصد از سهام شرکت بزرگ چندملیتی اورودیف که قرار بوده غنی سازی کند، یک میلیارد فرانک فرانسه تعهد پرداخت کرده است.

به علاوه تهران برای تسریع و تسهیل در خرید های ساخت دو واحد نیروگاه هسته ای در دارخوین یک میلیارد دلار دیگر در بانک دوفرانس تعهد سپرده گذاری کرده است. اگر رفتار فرانسویان در همراهی با امریکا در ایجاد تحریم ها به گونه ای دیگر می بود چه بسا که روابط تجاری صنعتی بهتر و حجم معاملات بین دو کشور از میزانی به مراتب بالاتر برخوردار می بود.

شرکت های بزرگ تولید هیدروکربور فرانسوی به نوبه خود در گذشته در بهره برداری از منابع نفت و گاز ایران فعال بوده اند واز سابقه خوب عملکردی هم برخوردارند. فرانسویان پس از کودتای 28 مرداد سال 1332 و تشکیل کنسرسیوم نفت 6 در صد سهام کنسرسیوم را به دست آوردند و از آن زمان با شرکت ملی نفت ایران و متعاقباً با وزارت نفت همکاری داشته اند. بدون تردید در دوران پساتحریم فرانسویان و شرکت های بزرگ آنها مانند توتال و اراپ می توانند از شرکای ایران محسوب شوند. حضور وزیر نفت در هیأت همراه روحانی گویای این واقعیت است که دو کشور چون گذشته به تداوم همکاری ها علاقمندند.

فرانسویان در صنعت برق ایران دارای سابقه حضور فعال بوده اند و شرکت بزرگ فرانسوی آلستوم طرف تأمین موتورها و ژنراتورهای نیروگاه های وزارت نیرو بوده است.همچنین در گذشته ایران و فرانسه در صنعت راه آهن همکاری داشته اند و قرار بود مترو تهران و دیگر شهرها توسط آنها ساخته شود. اگر فرانسویان در تحریم ما در کنار آمریکا قرار نگرفته بودند چه بسا مناقصه بزرگ یکهزار کیلومتری برقی کردن راه آهن تهران ـ مشهد را که نصیب چینی ها شد و ارزش آن دو میلیارد دلار است، برنده می شدند.

ما سیستم تلویزیونی سکام را از فرانسویان اقتباس کرده ایم و شرکت تامسون آنها در گذشته از تأمین کنندگان اصلی نیاز های فنی صدا و سیما بوده است. جشنواره های کن و آوینیون در سال های پس از پیروزی انقلاب تولیدات سینمایی و تئاتری ما را به دنیا معرفی کرده اند. شمار بسیاری از اساتید دانشگاهی ما در رشته های مختلف در فرانسه تحصیل کرده اند.

بخش بزرگی از باستان شناسی ما را فرانسویان انجام داده اند و بسیاری از آثار تاریخی کشف شده ما در موزه لوور پاریس نگاهداری می شود. مستشرقان معروف فرانسوی در معرفی زبان و ادبیات ما و نیز ترجمه آثار نویسندگان و شاعران و فلاسفه و عرفای ما نقش بزرگی ایفا کرده اند و متقابلاً ایرانیان آثار نویسندگان، جامعه شناسان، شاعران و فیلسوفان معروف فرانسه را به زبان فارسی برگردانده اند.

با چنین زمینه های همکاری متقابل، تهران و پاریس می توانند روابط بین دو کشور را گسترش دهند ورایزنی های تهران ـ پاریس می تواند در ایجاد ثبات و صلح و آرامش در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس مؤثر باشد.

البته علیرغم محبوبیتی که فرانسه در 118 روز اقامت امام خمینی در دهکده نوفل لوشاتو به دست آورد، ماه عسل تهران و پاریس دیرپا نبود و در سال های بعد از انقلاب روابط دو کشور دچار چندین تنش شدید شد. لیکن واقع بینی های متقابل موجب شد هر بار اراده دو دولت به بازسازی متقابل تعلق گیرد و اکنون که تحریم ها پایان گرفته است، با توجه به علایق تاریخی دو کشور، باید در دوران پساتحریم روابط هر چه بیشتر گسترش یابد و گرچه زمان سفر رئیس جمهوری ما کوتاه است، اما دیگر دلیلی وجود ندارد که این سفر طلیعه رفت و آمد های سطح بالای بیشتری نشود.

نکته پایانی به روابط فرانسه با دولت های عرب برمی گردد. فرانسه محل سرمایه گذاری وسیع قطر است و سرمایه داران سعودی و مصری دارای میلیاردها دلار سرمایه در فرانسه اند. به علاوه پاریس از تأمین کنندگان اصلی تسلیحات در کشورهای عربی است که خزانه سعودی ها آنها را تأمین می کنند. پس از روی کار آمدن دولت کودتا در مصر دولت فرانسه چندین فروند هواپیمای رافال و یک ناو هواپیمابر را به دولت ژنرال السیسی تحویل داده است.روابط فرانسه با جهان عرب سنتی است و نگارنده قصد پرداختن مفصل به آ ن را ندارد. نکته قابل ذکر این است که گسترش روابط پاریس با تهران می تواند در روابط فرانسه با کشورهای عرب همسایه ما تعادل ایجاد کند.

*منبع: روزنامه اطلاعات