یخچال باستانی مهدی‌آباد؛ شاهکار مهندسی سنتی در دل زرندیه + عکس

به گزارش پارسینه،یخچال مهدی‌آباد یکی از بناهای ارزشمند به‌جامانده از دوران قاجار است که در شهرستان زرندیه و بخش مامونیه قرار دارد. این سازه باستانی نمونه‌ای برجسته از معماری سنتی ایران در زمینه ذخیره‌سازی و تولید یخ به شمار می‌رود.

در معماری قدیم ایران، سازه‌هایی با عنوان «یخدان» یا «یخچال» طراحی می‌شدند که با بهره‌گیری از اصول علمی و زیست‌محیطی، امکان تولید یخ در زمستان و نگهداری آن تا فصل گرما را فراهم می‌کردند. ساختار کلی این بناها شامل یک دیوار بلند سایه‌ساز، استخر یا حوضچه‌های تولید یخ، و یک مخزن گنبدی‌شکل برای ذخیره‌سازی یخ بود.

نقش دیوار بلند در این میان حیاتی بود؛ چرا که با ایجاد سایه دائمی روی استخر، از گرم شدن آب جلوگیری می‌کرد. در فصل زمستان، آب موجود در حوضچه‌ها یخ می‌زد و سپس قطعات یخ به داخل مخزن منتقل می‌شد تا در ماه‌های گرم سال مورد استفاده قرار گیرد.

یخچال‌ها از نظر معماری و دانش مهندسی، نمونه‌ای بارز از تعامل هوشمندانه انسان با طبیعت محسوب می‌شوند. طراحی این سازه‌ها باید به گونه‌ای می‌بود که ضمن عایق‌سازی مناسب، دمای پایین داخل مخزن حفظ شود.

بخش‌های اصلی تشکیل‌دهنده یخچال‌ها عبارتند از:

1. دیوار بلند برای ایجاد سایه

2. حوضچه‌های سطحی برای یخ‌سازی

3. مخزن مرکزی برای انبار یخ

گفتنی است یخچال مهدی‌آباد در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۵۹۷۵ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته است.