شفق قطبی صدا دارد!

قرن‌ها است که افسانه‌هایی درباره شفق قطبی نقل می‌شود، افسانه‌هایی که می‌گویند شفق‌های قطبی صحبت می‌کنند و همزمان با اینکه طوفان‌های ژئومغناطیسی بر روی قطب‌های زمین می‌درخشند، صداهایی تولید می‌کنند.

دانشمندان مدت‌هاست که این پدیده‌ها را به عنوان پدیده‌های "روانی-صوتی" رد کرده‌اند و آنها را صداهایی می‌دانند که تنها در تصور افراد است و واقعا وجود ندارد.

اکنون یک مطالعه جدید توسط محققان دانشگاه "آلتو"(Aalto) در فنلاند این مبحث را دوباره باز کرده است و نشان داده است که یک ارتباط قوی بین نوسانات ژئومغناطیسی و "صداهای شفق قطبی" وجود دارد.

ثبت شفق قطبی

شفق قطبی شمالی(Aurora Borealis) و شفق قطبی جنوبی(Aurora Australis) توسط باد خورشیدی که ذرات باردار ساطع شده از خورشید که با میدان مغناطیسی زمین به تعامل درمی‌آید، ایجاد می‌شود. این امواج سبز رنگ چشمگیر زمانی ایجاد می‌شوند که ذرات باردار خورشیدی با مولکول‌های اکسیژنی که با سرعت‌های فوق‌العاده بالا در اتمسفر حرکت می‌کنند، برخورد می‌کنند.

محققان دانشگاه "آلتو" در مطالعه جدید خود می‌گویند که در شرایط مناسب، یک بسته از هوای گرم تقریباً ۷۵ متر بالاتر از سطح زمین می‌تواند بار ساکنی را در خود نگه دارد که وقتی هوایش پراکنده و تخلیه می‌شود، صدایی مانند ترک خوردن یخ یا شکستن شاخه درخت تولید و پخش می‌کند.

محققان می‌گویند، این صدا احتمالاً زمانی تولید می‌شود که شفق قطبی وجود دارد، اگرچه بسته به شرایط ژئومغناطیسی، در زمانی که آنها قابل رویت نیستند نیز ممکن است رخ دهد.

"آنتو لین" پروفسور دانشگاه "آلتو" و نویسنده اصلی این مقاله جدید توضیح داد: مطالعه ما این استدلال را که صداهای شفق قطبی بسیار نادر هستند و شفق قطبی باید به شکل استثنایی روشن و سرزنده باشد، کنار می‌زند.

محققان برای بررسی خود، چهار ساعت صداهای شفق قطبی را از نقطه‌ای در نزدیکی روستای "فیسکارس" در فنلاند واقع در تقریباً ۹۰ کیلومتری غرب شهر "هلسینکی" ضبط کردند. اگرچه هیچ نور شمالی در طول ضبط وجود نداشت، اما داده‌های موسسه هواشناسی فنلاند نشان داد که فعالیت ژئومغناطیسی مشابه شرایطی است که معمولاً شفق قطبی در آن آسمان را روشن می‌کند.

"صداهای شفق قطبی" بیشتر از آنچه قبلا تصور می‌شد، رایج هستند

"لین" می‌گوید: در واقع این مطالعه آن‌قدر موفق بود که ما اکنون بر این باوریم که می‌توانیم به دقت پیش‌بینی کنیم که شفق قطبی چه زمانی صدا ایجاد می‌کند و با استفاده از داده‌های ژئومغناطیسی که به طور مجزا اندازه‌گیری می‌شود، می‌توان با دقت ۹۰ درصد پیش‌بینی کرد که چه زمانی صداهای شفق قطبی تولید می‌شوند.

وی توضیح داد که این صداها بسیار رایج‌تر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، هستند. بیشتر اوقات کسی که آنها را می‌شنود، تصور می‌کند که این صداها صدای شکستن یخ یا شاخه‌ای است که حیوانی روی آن ایستاده است.

پیامد این مطالعه جدید این است که موج بعدی گردشگرانی که برای مشاهده شفق قطبی شمالی بین ماه‌های سپتامبر و مارس به مناطق قطبی سفر می‌کنند، همراه با مناظر باورنکردنی بالای سر خود، گوش‌هایشان را نیز برای شنیدن صداهای شفق قطبی تیز می‌کنند.

اگرچه اکثر این گردشگران، بدون شک تجربه شگفت انگیزی خواهند داشت، اما بعید است که هیچ یک از آنها به تجربه فضانوردان حاضر در ماموریت "کرو-۲" که توسط شرکت "اسپیس‌ایکس" انجام شد و اخیراً قبل از فرود بر روی زمین بر فراز یک شفق قطبی پرواز کردند، نزدیک شوند.

علاوه بر تحقیقات محققان دانشگاه "آلتو"، ناسا نیز به زودی دو موشک را به عنوان بخشی از ماموریت "INCAA" در تلاش برای درک بهتر این پدیده به سمت شفق قطبی شمالی پرتاب خواهد کرد.

شفق قطبی چیست؟

شفق قطبی یکی از پدیده‌های جوی کره زمین است. شفق قطبی پدیده ظهور نورهای رنگین و متحرک در آسمان شب است و معمولاً در عرض‌های نزدیک به دو قطب زمین بر اثر برخورد ذرات باردارِ باد خورشیدی و یونیزه شدن مولکول‌های موجود در یون‌سپهر (یونوسفر) زمین به وجود می‌آید.

شفق‌های قطبی نورهای زیبایی‌ هستند که به‌ طور طبیعی در آسمان دیده می‌شوند و معمولاً در شب و در عرض‌های جغرافیایی قطبی به چشم می‌خورند. آنها در یونوسفر تشکیل و در سپیده‌دم قطبی رویت می‌شوند.

در عرض جغرافیایی قطب شمال به آنها شفق‌های شمالی نیز گفته می‌شود که در سال ۱۶۲۱ توسط "پیر گاسندی" روی این پدیده طبیعی نهاده شد. به شفق‌های قطبی، "نور قطب شمال" هم گفته می‌شود، زیرا آنها اغلب در نیم کره شمالی دیده می‌شوند و هر قدر به قطب شمال نزدیک می‌شوید با توجه به مجاورت با قطب مغناطیسی شمالی زمین احتمال بیشتری می‌رود که بتوانید آنها را ببینید. برای نمونه، در شهرهای شمالی کانادا که بسیار نزدیک به قطب‌ هستند، امکان رویت آنها بسیار زیاد است.

شفق‌های قطبی در نزدیکی قطب مغناطیسی شمالی ممکن است خیلی بالا باشند، ولی در افق شمالی به صورت سبز برافروخته و در صورت طلوع خورشید به صورت سرخ کمرنگ دیده می‌شوند.

شفق‌های قطبی معمولاً از ماه سپتامبر تا اکتبر و از مارس تا آوریل روی می‌دهند. برخی از قبایل کانادایی به این پدیده "رقص ارواح" می‌گویند. شفق قطبی در طول چرخه خورشیدی و هنگام خروج جرم از تاج خورشیدی، بیشتر و درخشنده‌تر مشاهده می‌شوند.

این پدیده در قطب جنوب نیز روی می‌دهد، اما تنها در جنوبی‌ترین عرض جغرافیایی و گاهی نیز در آمریکای جنوبی و استرالیا، رویت‌شدنی است.