چرا آفریقایی ها در مهار ایدز موفق شدند و ما نشدیم؟

ایدز به دلایل فرهنگی و اجتماعی، درکشورهایی چون ایران دیرتر ازجوامع غربی دیده شد. به دلیل وضعیت این بیماری که تا مدت‌ها اثرات خود را بروز نمی‌دهد، درجوامع غربی نیز هنگامی متوجه ماجرا شدند که بیماری تا حد زیادی گسترش یافته بود.

از آنجا كه منشأ و شيوه غالب انتقال آن در روابط جنسي خلاف قاعده معرفي شد، بازتابي كه از اين بيماري در ايران ديده شد، نوعي بي‌تفاوتي اوليه و حتي درميان برخي نيروهاي تندروي فرهنگي، نوعي خوشحالي از وجود چنين بيماري در غرب ابراز شد و آن را نشانه خشم و غضب خداوندي عليه فساد و بي‌بندوباري غربي‌ها دانستند. بنابراين از ابتدا نيز انگ اخلاقي برچنين بيماراني زده شد. نتيجه اين فرآيند چه بود؟
غربي‌ها زود دست به كار شدند و پس از چند ‌سال آن را كنترل كردند و اجازه ندادند كه بيش ازحد گسترش پيدا كند. كشورهاي ضعيف مثل آفريقا، بي‌احتياطي كردند و به دليل همان مسائل فرهنگي و ضعف خدمات بهداشتي، به سرعت آلوده شدند و دربرخي ازكشورها تا حدود ٢٠ تا ٣٠‌درصد مردم به نحوي در ارتباط با اين بيماري بودند و بخش مهمي از توليد ناخالص داخلي كشورشان به آن اختصاص يافت و تاکنون بیش از ٢٥‌میلیون نفر بر اثر این بیماری در این قاره مرده‌اند. این بیماری در ايران ابتدا انكار شد، حداقل درعرصه عمومي به وجود آن اذعان نكردند. كم‌كم علايم و گستره اين بيماري آشكار شد ولي مبتلايان به آن از اذعان به بيماري ترس و شرم، اكراه داشتند. بخشي از اين ترس معلول ذهنيت‌هاي غلط ناشي از سرايت ايدز به ديگران بود. ذهنيتي كه معلول تابوبودن آموزش مسائل مربوط به ايدز بود. بخشي نيز به دليل برچسب اخلاقي بود كه به اين بيماران زده می‌شد. درحالي كه تعداد زيادي ازطريق خون‌هاي آلوده بيمار شده بودند.
پرهيز از آموزش راه‌هاي جلوگيري از ايدز موجب شد كه به مرورزمان تعداد اين بيماران زيادتر شود. آموزش آن را مترادف با به رسميت شناختن رفتارهاي منجر به آن برچسب اخلاقي مي‌دانستند. در ادامه اقدامات عملي براي كاهش ايدز انجام شد، ازجمله توزيع سرنگ مجاني ميان معتادان، ولي برخي از مقامات وقت حتي با اين اقدام مخالفت كردند و آن را هزينه اموال عمومي براي كساني دانستند كه مرتكب رفتار خلاف مي‌شوند!
نتيجه اين وضع چه شده است؟ اكنون با بيش از ٣٣‌هزار بيمار شناسايي‌شده ايدز مواجهيم كه برآورد مي‌شود تعداد افراد مبتلا به اين بيماري حدود ٨٠ تا ١٠٠‌هزار نفر باشند. با افزايش روابط جنسي خارج از قاعده در ايران، انتظار مي‌رود كه تعداد مبتلايان به آن بيشتر نيز بشود. همچنين به دلايل ديگري ازجمله با هدف افزايش جمعيت، دسترسي به برخي از وسايل پيشگيري سخت‌تر شده است، ولي عوارض اين مسأله در ايدز بيش از افزايش فرزندآوري خود را نشان خواهد داد. درنهايت ما وارد مرحله موج سوم گسترش بيماري ايدز شده‌ايم. موجي كه روابط جنسي شيوه اصلي انتقال ويروس آن است و زنان نسبت به گذشته نقش مهم‌تري را در انتقال اين ويروس به عهده خواهند گرفت. ازهمه بدتر متولدشدن تعداد قابل توجهي از نوزادان مبتلا به ايدز است.
با اين وضعيت هنوز به مرحله‌اي نرسيده‌ايم كه تعداد بيماران مبتلا به ایدز ثابت بماند و افزايش پيدا نكند. به عبارت ديگر، ايران هنوز درگير امواج ايدز است، ولي درهمان كشورهاي فقير آفريقايي اين مرحله را عبور كرده‌اند و برخي از آنها موفق به كنترل بيماري شده‌اند؛ چراكه نگاه خودشان را نسبت به موضوع درست كرده‌اند. ايدز مثل سرطان است. اگر زود اقدام شود، مي‌توان مانع گسترش آن شد، ولي درصورت پيشرفت هم هزينه زيادي را بايد تقبل كرد و هم اينكه معلوم نيست اقدامات پيشگيرانه كارساز باشد.