نفوذ موشک‌ها و پهپادهای ایران از گنبد آهنین: بررسی ضعف‌های دفاع موشکی اسرائیل

به گزارش پارسینه؛  با وجود ادعای رهگیری بخش عمده‌ای از این تهدیدات، تصاویر و گزارش‌های میدانی از اصابت چندین موشک به اهداف حساس حکایت داشت؛ موضوعی که باردیگر پرسش‌هایی اساسی درباره کارآمدی واقعی این سامانه دفاعی و توان بازدارندگی آن مطرح می‌سازد.

ساختار و توانمندی‌های سامانه گنبد آهنین

سامانه "گنبد آهنین" که پس از جنگ ۲۰۰۶ لبنان توسعه یافت، در سال ۲۰۱۱ عملیاتی شد و به عنوان خط دفاعی اول اسرائیل در برابر راکت‌ها و موشک‌های کوتاه‌برد عمل می‌کند. این سامانه شامل رادار رهگیر، واحد فرماندهی و کنترل، و پرتابگرهایی است که موشک‌های رهگیر "تامیر" را شلیک می‌کنند. برد پوشش آن حدود ۷۰ کیلومتر است و به‌طور خاص برای رهگیری اهدافی طراحی شده که به‌سوی مناطق پرجمعیت در حال حرکت‌اند.

براساس داده‌های رسمی، گنبد آهنین دارای نرخ موفقیت بالای ۹۰ درصد است، اما این رقم تنها شامل راکت‌هایی است که سامانه تشخیص می‌دهد به مناطق پرخطر اصابت می‌کنند. در واقع، بسیاری از موشک‌هایی که به بیابان یا مناطق غیرمسکونی می‌افتند، رهگیری نمی‌شوند. همچنین هر موشک رهگیر حدود ۵۰ هزار دلار هزینه دارد، موضوعی که استمرار درگیری‌ها را برای اسرائیل از نظر اقتصادی دشوارتر می‌کند.

تسلیحات ایران: قدرت آتش متنوع و مدرن

در حمله خرداد ۱۴۰۴، ایران بار دیگر از تاکتیک ترکیبی خود بهره گرفت: نخست، صدها پهپاد انتحاری با بردهای متفاوت به سوی آسمان اسرائیل گسیل شدند. این پهپادها که عمدتاً از مسیرهای دور و با ارتفاع پایین حرکت می‌کنند، برای سامانه‌های پدافندی نظیر گنبد آهنین هدفی دشوار به‌شمار می‌آیند. در مرحله دوم، ایران موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد و میان‌برد را به پرواز درآورد. این موشک‌ها دارای سرجنگی‌های سنگین و دقت نسبتاً بالا هستند.

این ترکیب فنی، نوعی اشباع پدافندی ایجاد می‌کند که به سامانه‌های دفاعی اسرائیل فشار وارد کرده و امکان نفوذ برخی از موشک‌ها را فراهم می‌سازد. در حمله خرداد، تصاویری از اصابت به انبارهای سوخت، پایگاه‌های نظامی و اختلال در سامانه برق‌رسانی مناطقی از حیفا و بئرشبع منتشر شد. تحلیلگران معتقدند ایران با بهره‌گیری از موج‌های پیاپی حمله، توانسته لایه‌های دفاعی اسرائیل را حداقل در چند نقطه پشت سر بگذارد.

 

رسانه‌های اسرائیلی و غربی غالباً بر موفقیت گنبد آهنین تأکید دارند اما برخی رسانه‌های منطقه‌ای و حتی تحلیلگران غربی ضمن پذیرش موفقیت نسبی سامانه‌های پدافندی، تأکید کرده‌اند که "نرخ رهگیری بالا" لزوماً به معنای ناکامی دشمن نیست. به‌ویژه در صورتی که حتی یک یا دو موشک بتوانند به اهداف استراتژیک اصابت کنند، اثر روانی و عملیاتی قابل توجهی بر جای خواهد گذاشت.

در مقابل، انتشار تصاویر، ویدیوها درباره حملات دو شب گذشته گویای آن است که سامانه گنبد آهنین در برابر حملات ایران "ناکام" بوده و بسیاری از اهداف مورد نظر ایران به‌درستی انجام شده اند.

نقاط ضعف گنبد آهنین

اولین و بارزترین ضعف گنبد آهنین، محدودیت برد عملیاتی آن است. این سامانه تنها توان مقابله با راکت‌ها و موشک‌های کوتاه‌برد را دارد و برای مقابله با موشک‌های بالستیک یا کروز به سامانه‌های مکمل مانند آررو و دیوید اسلینگ نیاز است. دومین نقطه ضعف، ظرفیت محدود سامانه در رهگیری هم‌زمان چند هدف است. در صورتی که تعداد پرتابه‌ها از آستانه خاصی بیشتر شود، احتمال عبور برخی از آن‌ها افزایش می‌یابد.

مسئله سوم، هزینه بالای هر رهگیری است. درحالی که ایران از پهپادهایی با هزینه چند هزار دلار استفاده می‌کند، اسرائیل مجبور است از موشک‌هایی چند ده هزار دلاری برای مقابله استفاده کند. این معادله نابرابر به‌مرور توان اقتصادی طرف مدافع را تحلیل می‌برد.

دستاوردهای ایران و تغییر در موازنه بازدارندگی

حمله خرداد ۱۴۰۴ نه‌تنها از نظر نظامی بلکه از نظر روانی نیز اهمیت داشت. ایران با نمایش توان هماهنگ در حملات دوربرد، به‌ویژه با استفاده از پهپادهای انتحاری و موشک‌های نقطه‌زن، نشان داد که قادر به تهدید عمق جغرافیایی اسرائیل است. این نمایش قدرت می‌تواند موازنه بازدارندگی را تغییر داده و اسرائیل را در محاسبات راهبردی دچار تردید کند.

از سوی دیگر، در حالی که گنبد آهنین همچنان نقشی حیاتی در کاهش خسارات دارد، اثبات شد که این سامانه نمی‌تواند به‌تنهایی در برابر تهدیدات پیچیده و چندلایه عمل کند. همین موضوع ممکن است اسرائیل را وادار کند به جای اتکای صرف به دفاع، راهکارهای دیپلماتیک و تنش‌زدا را نیز مدنظر قرار دهد.

جمع‌بندی

حمله خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل، مرحله‌ای جدید در معادلات نظامی و روانی منطقه رقم زد. در این نبرد نامتقارن، ایران توانست با اتکا به فناوری‌های بومی و تاکتیک اشباع پدافندی، ضعف‌هایی در سامانه گنبد آهنین نمایان سازد. این واقعیت که موشک ها و پهپاد های ایرانی موفق به عبور از پدافند پیشرفته اسرائیل شدند، گواهی بر قدرت فزاینده تسلیحات ایرانی و ضرورت بازنگری در باور به شکست‌ناپذیری گنبد آهنین است. در آینده، موازنه بازدارندگی در منطقه احتمالاً بیش از هر زمان دیگری به توان سایبری، اطلاعاتی و تسلیحاتی طرفین بستگی خواهد داشت؛ جایی که ایران نشان داده آماده بازیگری فعال است.