گنبد طلایی رودست گنبد آهنین خواهد آمد/اذعان به قدرت موشکی ایران

پارسینه- مجید سلطانی: سیستم دفاع موشکی «گنبد طلایی» قرار است حدود ۱۷۵ میلیارد دلار هزینه داشته باشد و ظرف کمتر از سه سال عملیاتی شود، به گفته ترامپ که بعدازظهر سه‌شنبه جزئیات جدیدی از این سپر دفاع موشکی جاه‌طلبانه، بسیار پرهزینه و بحث‌برانگیز برای خاک آمریکا ارائه داد. این طرح پس از یکی از اولین اقدامات رسمی ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش اعلام شد؛ دستوری برای ارتش آمریکا جهت پیشبرد برنامه‌های گسترش چشمگیر معماری دفاعی در برابر تهدیدات پیشرفته موشکی  خواهد بود.

ترامپ گفت: «وقتی گنبد طلایی کامل ساخته شود، قادر خواهد بود موشک‌ها را حتی اگر از سمت‌های دیگر جهان یا از فضا شلیک شوند، رهگیری کند و بهترین سیستم دفاعی ساخته شده تا به امروز خواهد بود.» این رقم هزینه در مقایسه با برآوردهای بیش از نیم تریلیون دلار بسیار کمتر است، اما نگرانی‌هایی درباره تسلیح فضا و گسترش سلاح‌های هسته‌ای به همراه دارد.

وزیر دفاع امریکا، پیت هگستث، در یک جلسه خبری کاخ سفید توضیح داد که این سیستم برای «حفاظت از میهن» در برابر موشک‌های کروز، بالستیک، هایپرسونیک، پهپادها و تهدیدات هسته‌ای یا متعارف طراحی می‌شود.

اولین مرحله تأمین بودجه، مبلغ ۲۵ میلیارد دلار، در قالب لایحه‌ای گسترده با عنوان «قانون یک لایحه بزرگ زیبا» تأمین خواهد شد که اولویت‌های مالیاتی و مهاجرتی دولت را نیز در بر دارد.

ژنرال مایکل گوتلین، معاون عملیات فضایی نیروهای فضایی آمریکا، به عنوان مدیر برنامه گزارش‌دهنده مستقیم گنبد طلایی انتخاب شده است. ترامپ درباره او گفت: او پیشینه بی‌نظیری در فناوری هشدار موشکی و تأمین تجهیزات دفاعی دارد.

مشکل اصلی ایران است

گوتلین گفت: «دشمنان ما روسیه و ایران به سرعت نیروهای هسته‌ای خود را مدرن می‌کنند، موشک‌های بالستیکی با کلاهک‌های چندگانه می‌سازند، موشک‌های هایپرسونیک با سرعت ۶۰۰۰ مایل بر ساعت تولید می‌کنند، موشک‌های کروز می‌سازند که می‌توانند از رادارها و سامانه‌های دفاعی عبور کنند، زیردریایی‌هایی می‌سازند که می‌توانند به ساحل‌های ما نفوذ کنند و حتی تسلیحات فضایی تولید می‌کنند. وقت آن است که ما معادله را تغییر دهیم و دو برابر تلاش کنیم برای حفاظت از منافع امریکا در جهان.

همه چیز در حد یک حرف است

جزئیات کمی درباره چگونگی عملکرد دقیق گنبد طلایی در جلسه خبری ارائه شد. ترامپ این سیستم را «فناوری فوق‌العاده» خواند و گفت که گنبد طلایی با سیستم‌های دفاعی موجود یکپارچه خواهد شد و باید تا پایان دوره ریاست‌جمهوری او عملیاتی شود.

این پروژه بخشی از عملیات در فضای مداری خواهد بود تا تهدیدات را پیش از رسیدن به خاک آمریکا، ترجیحاً در فاز پرتاب و نزدیک به نقطه آغاز رهگیری کند. ژنرال چانس سالتزمن، رئیس عملیات فضایی، در مصاحبه‌ای توضیح داد که فاز پرتاب جایی است که موشک‌های بالستیک و وسایل نقلیه هایپرسونیک، کندترین سرعت را دارند و آسیب‌پذیرترین حالت را دارند، همچنین به دلیل دود داغ قابل رویت هستند.

برای اجرای این طرح، سامانه‌های پیشرفته هشدار و ردیابی ماهواره‌ای در مدار لازم است که در حال حاضر بخش زیادی از آن در حال توسعه است، ولی احتمالاً تحت برنامه جدید دولت ترامپ با سرعت و دامنه بیشتری پیش خواهد رفت. سامانه‌های رهگیری و حسگرهای زمینی نیز در معماری گنبد طلایی نقش خواهند داشت تا موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک را در فازهای نهایی و میانی رهگیری کنند. همچنین تهدیدات موشک‌های کروز و پهپادها نیز پوشش داده می‌شوند.

گنبد طلایی به صورت معماری باز طراحی می‌شود تا وابسته به یک شرکت خاص نباشد و بتواند فناوری‌های جدید را سریع‌تر وارد کند و خرید و نگهداری سیستم‌ها رقابتی‌تر و کارآمدتر شود.

اداره اطلاعات دفاعی آمریکا (DIA) اخیراً گزارشی منتشر کرده است که تهدیدات موشکی مختلفی از جمله موشک‌های بالستیک، کروز بلندبرد و هایپرسونیک که از هوا، زمین و زیر دریا شلیک می‌شوند را شناسایی کرده است. این تهدیدات طی دهه آینده از نظر تعداد و پیچیدگی افزایش خواهند یافت. چین و روسیه در حال توسعه سیستم‌های نوین موشکی برای شکاف‌های دفاعی فعلی آمریکا هستند، در حالی که موشک‌های بالستیک سنتی همچنان تهدید اصلی باقی می‌مانند. کره شمالی موشک‌هایی با برد کافی برای رسیدن به کل خاک آمریکا آزمایش کرده و ایران نیز فناوری موشک‌های فضایی دارد که می‌تواند تا سال ۲۰۳۵ برای توسعه موشک‌های قاره‌پیما مورد استفاده قرار دهد.

ترامپ گفت: کانادا با ما تماس گرفته و خواهان مشارکت در این پروژه است. ما هم مثل همیشه سعی می‌کنیم به بهترین شکل از کانادا حمایت کنیم.

ژنرال گریگوری گیلو، فرمانده نیروهای آمریکایی در منطقه شمال آمریکا، نیز خواهان حضور کانادا در توسعه دفاع موشکی قاره‌ای، از جمله در فضا، شده است.

این پروژه تلاش چندمی است که ارتش آمریکا برای توسعه قابلیت‌های دفاعی ضد موشکی فضایی انجام می‌دهد، اما تلاش‌های قبلی به دلیل پیچیدگی‌های فنی و هزینه‌های بالا متوقف شده‌اند. طرح دوران ریگان به نام ابتکار دفاع استراتژیک (که به «جنگ ستارگان» معروف شد) هرگز به اهداف بلندپروازانه خود نرسید.

ژنرال سالتزمن چالش‌های فنی این پروژه را پذیرفته اما به نوآوری‌های صنعت فضایی آمریکا امیدوار است و پیش‌بینی کرده هزینه آن می‌تواند بیش از نیم تریلیون دلار باشد.

وزارت دفاع آمریکا در بیانیه‌ای به سی‌ان‌ان گفت که طرح کلی و برنامه اجرایی پیش‌نویس گنبد طلایی برای محافظت از مردم آمریکا و میهن آن‌ها در برابر طیف گسترده‌ای از تهدیدات موشکی جهان آماده شده است و به زودی مسیر اجرایی آن اعلام خواهد شد.

با این حال، این پروژه بسیار بزرگ و پرخطر است و سال‌ها طول می‌کشد تا تمام اجزای آن کنار هم قرار گیرند و برای حفظ کارایی باید مدام به‌روزرسانی و توسعه پیدا کند.

هزینه توسعه، تهیه تجهیزات و عملیاتی کردن گنبد طلایی فقط بخشی از هزینه‌های کلانی است که نظامی آمریکا باید تقبل کند. این سیستم پس از استقرار باید به طور مداوم نگهداری و به‌روزرسانی شود و نیروی انسانی آموزش دیده داشته باشد، در حالی که بودجه نظامی با برنامه‌های مهم و ضروری دیگری نیز درگیر است، از جمله نوسازی تسلیحات هسته‌ای که هزینه سنگینی دارد. حتی با تزریق اولیه ۲۵ میلیارد دلار در سال مالی ۲۰۲۶، تداوم تأمین بودجه در سال‌های بعد با توجه به کسری بودجه بالا، محل تردید است.

از نظر استراتژیک، گنبد طلایی تأثیر مهمی دارد، اما به چالش کشیدن بازدارندگی دشمن باعث می‌شود که طرف مقابل موشک‌ها و کلاهک‌های هسته‌ای بیشتری تولید کند تا سیستم دفاعی را از کار بیندازد. به عبارتی، گسترش سپر دفاع موشکی می‌تواند به افزایش بی‌رویه تسلیحات منجر شود، زیرا ساخت تعداد زیادی موشک معمولاً ارزان‌تر از توسعه سامانه‌های رهگیری است. البته استفاده از فناوری‌های نوین فضایی و انرژی هدایت شده می‌تواند این معادله را تغییر دهد، ولی هزینه‌ها و ریسک‌های فناوری بسیار بالاست.

از سوی دیگر، این طرح با مخالفت‌هایی نیز روبرو شده است. برخی می‌گویند این پروژه اصول مهمی مانند ارتباط بین تسلیحات تهاجمی و تدافعی استراتژیک را نادیده می‌گیرد و به توسعه سلاح‌های فضایی می‌انجامد که فضای بیرونی را به محیطی برای تسلیحات و میدان جنگ تبدیل می‌کند.

عده‌ای معتقدند هزینه‌های سرسام‌آور این پروژه بهتر است صرف توسعه توانمندی‌های متعارف و استراتژیک شود تا بازدارندگی واقعی را پیش از حمله تقویت کند.

در شرایطی که جهان وارد دوره‌ای پرتنش شده و قدرت‌های قدیمی دوباره فعال شده‌اند، و بازیگران جدید تسلیحات هسته‌ای و توان نظامی خود را افزایش می‌دهند، گنبد طلایی در این محیط پرریسک و رقابتی مطرح شده است. کره شمالی اکنون به طور کامل یک کشور هسته‌ای است و نگرانی‌ها درباره ایران نیز افزایش یافته است.

در نهایت، برندگان اصلی این پروژه، صنایع دفاعی خواهند بود، چون برای تحقق این طرح به بودجه کلان و برنامه‌های جدید پژوهشی و تأمین تجهیزات نیاز است که قبل از دوره ترامپ مطرح نبوده است.

سناتور دَن سالیوان از آلاسکا به شرکت‌هایی اشاره کرد که ممکن است در این پروژه مشارکت کنند: شرکت‌های بزرگ دفاعی مثل لاکهید مارتین و ریتئون که رهگیرهای زمینی را می‌سازند، همچنین شرکت‌های فناوری نوین که در بخش‌های فضایی فعالیت دارند.

به طور خاص، رویترز گزارش داده است که شرکت اسپیس‌ایکس ایلان ماسک همراه با شرکت نرم‌افزاری پالانتیر و سازنده پهپاد آندوریل از پیشتازان ساخت بخش‌های کلیدی گنبد طلایی هستند.

همچنین ممکن است خود طرح ساخت چنین سیستم دفاعی استراتژیکی، کشورهای رقیب را به میز مذاکرات کاهش تسلیحات هسته‌ای بازگرداند. توافقات قبلی برای محدود کردن تسلیحات هسته‌ای در حال فرسایش بوده و تهدید گنبد طلایی می‌تواند روسیه و به ویژه چین را که تاکنون در این مذاکرات غایب بوده، وارد معادله کند.

ترامپ بارها نگرانی خود را از سلاح‌های هسته‌ای ابراز کرده و خواهان کاهش ریسک یک جنگ هسته‌ای با یک توافق بزرگ استراتژیک شده است.

فعلاً بیشتر درباره آنچه دولت به عنوان طرح گنبد طلایی ارائه کرده می‌دانیم، ولی اینکه این طرح چقدر عملی و موفق شود، سال‌ها طول می‌کشد تا مشخص شود.