.svg)
گرد و غبار؛ مهمان ناخوانده این روزهای تهران
افزایش پدیده گرد و غبار روزهای آلوده ای در تهران را رقم زده و سلامتی شهروندان را به خطر انداخته است.
تحریریه پارسینه: تابستان ۱۴۰۴ در تهران با افزایش چشمگیر گرد و غبار همراه شده و کیفیت هوا در پایتخت به سطحی هشداردهنده رسیده است؛ به طوری که شاخص آلودگی هوای تهران در روز گذشته در برخی از ایستگاه ها حتی 400 را نیز رد و عرصه را به شهروندان تنگ کرد. اگر در زمستان ها اینورژن هوای آلوده را مهمان کلانشهرها می کند، در تابستان این پدیده گرد و غبار است که مهمان ناخوانده شهرهایی همچون تهران می شود و روزهای آلوده و آمیخته با گرد و غبار را رقم می زند. این مساله سلامتی شهروندان را به خطر انداخت، آنچنان که در ۴۸ ساعت گذشته شاهد افزایش حدود ۱۵ درصدی تماس‌های تلفنی با مراکز اورژانس در استان‌های درگیر با آلودگی هوا و پدیده ریزگردها بوده‌ایم. بر اساس این گزارش، بیشترین میزان مأموریت‌ها و خدمات‌رسانی در این مدت در استان تهران ثبت شده و کمترین آن نیز مربوط به استان سمنان بوده است. بخش زیادی از این موارد به دلیل عدم آگاهی عمومی نسبت به شرایط بحرانی نظیر آلودگی شدید هوا، موج گرما و همچنین انجام ترددهای غیرضروری در فضای باز رخ داده است. در این میان، اما کارشناسان، مجموعه‌ای از عوامل داخلی و فرامرزی را در این بحران دخیل می‌دانند.
خشکسالی‌های پیاپی و کاهش بارندگی؛ داده‌های منتشرشده از سوی سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد که از ابتدای سال آبی جاری (یکم مهر، ۱۴۰۳ - ۳۱ شهریور، ۱۴۰۴) تا تاریخ ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، مجموع بارش‌های کشور به ۱۳۱.۵ میلی‌متر رسیده است. این رقم در مقایسه با میانگین بلندمدت بارش‌ها، کاهش ۴۰.۴ درصدی را نشان می‌دهد. درصد تأمین منابع آبی کشور بر پایه همین میزان بارش، تنها ۵۵.۹۹ درصد برآورد شده است، نمودار دایره‌ای درج‌شده در گزارش نیز به روشنی وضعیت پایین‌تر از حد نرمال منابع آبی را بازتاب می‌دهد.
بیابان‌زایی و نابودی پوشش گیاهی؛ به گفته رئیس سازمان منابع طبیعی نیمی از ۳۰ میلیون هکتار بیابان‌های کشور منشأ گرد و غبار است.
منشأ ریزگردها ؟
رضا شهبازی، معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به شدت و گستره بی‌سابقه پدیده گرد و غبار در سال جاری با تاکید بر اینکه وضعیت کنونی هوای تهران پدیده تازه‌ای نیست، گفت: این پدیده از سال‌های قبل اتفاق افتاده و در سال‌های اخیر شدت و گستره آن افزایش یافته ضمن آنکه بازه زمانی دوام آن در حال طولانی‌تر شدن است. این پدیده دو منشأ داخلی و خارجی دارد و از خارج تحت تاثیر به‌ویژه کشورهای همسایه غربی است. این کشور‌ها منشأ اغلب پدیده گرد و غباری است که مناطق وسیعی از کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. لیکن به دلیل کم‌آبی شدیدی که در سال‌های اخیر با آن مواجه بودیم، بخش قابل ملاحظه‌ای از کانون‌های گرد و غبار داخلی نیز فعال شده‌اند.در حال حاضر کانون‌های داخلی گرد و غبار نیز به‌شدت فعال شده‌اند. کافی است بادی از جنوب غرب، جنوب یا جنوب شرق در منطقه‌ای مانند تهران بوزد تا بخش‌های جنوبی، جنوب غربی و جنوب شرقی تهران -که عمدتاً بیابانی هستند- گرد و غبار قابل توجهی را وارد فضای شهری کنند. معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور خاطرنشان کرد: پایداری و پیوستگی وزش باد در این مناطق باعث شده است اکنون شاهد ماندگاری گرد و غبار در هوای تهران باشیم. یکی از مهمترین مناطق مشکل‌ساز، تالاب صالحیه در جنوب غربی تهران و جنوب البرز؛ محدوده‌ای بین تهران، کرج و قزوین است. این پهنه گسترده در سال‌های اخیر به مهمترین کانون گرد و غبار در غرب و جنوب غرب تهران تبدیل شده است. همچنین لکه‌هایی از کانون‌های گرد و غبار در جنوب تهران، جنوب شرق و جنوب ورامین نیز به عنوان کانون‌های فعال گرد و غبار به شمار می‌روند.
معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، مهمترین کانون گردوغبار تهران را تالاب صالحیه عنوان کرد و با اشاره به تداوم خشکسالی در کشور، تأکید کرد: شرایط خشکی در این مناطق بسیار بالاست و اراضی به‌شدت خشک شده‌اند. زمانی که این خشکی با باد مناسب ترکیب می‌شود، خروجی آن چیزی است که اکنون در تهران شاهد هستیم.مدیریت ناکافی منابع آب و خاک؛ ضعف در کنترل کانون‌های داخلی گرد و غبار، نبود برنامه‌ریزی یکپارچه و ناهماهنگی میان نهادها.
چاره چیست؟
کارشناسان محیط زیست تأکید دارند که بحران گرد و غبار راه‌حل فوری و مقطعی ندارد و نیازمند یک برنامه ملی و فراملی است.مهار کانون‌های گرد و غبار داخلی با پروژه‌های آبخیزداری و مدیریت مراتع، مذاکره و همکاری با کشورهای همسایه برای کنترل کانون‌های فرامرزی، تغییر الگوی مدیریت منابع آب برای حفظ رطوبت خاک، توسعه و اجرای برنامه‌های جامع کاهش آلودگی هوا و اطلاع‌رسانی شفاف و منظم به شهروندان برای کاهش اثرات بهداشتی از جمله اقداماتی است که می تواند باعث کاهش گرد و غبار شود.
ارسال نظر