توکن‌سازی سکه

محورهای سنتی مداخله بانک مرکزی

تنظیم عرضه سکه و مدیریت انتظارات تورمی: در شرایط بی‌ثباتی اقتصاد کلان، به ویژه هنگام جهش تورمی، تقاضا برای سکه طلا به عنوان پناهگاه امن دارایی‌ها افزایش می‌یابد. بانک مرکزی، با بهره‌گیری از ابزارهایی چون ضرب جدید سکه یا بازتوزیع ذخایر موجود، تلاش می‌کند تا از ایجاد حباب قیمتی جلوگیری کند و از طریق تاثیرگذاری بر انتظارات عمومی، به ثبات روانی بازار یاری رساند. این سیاست، که در مطالعات تجربی موفق برخی کشورها از جمله ترکیه، هند و آفریقای جنوبی نیز توصیه شده، نیازمند زمان‌بندی دقیق و هماهنگی با سایر ارکان سیاست پولی است.

کنترل نرخ ارز و اثرگذاری غیرمستقیم بر قیمت سکه: قیمت سکه در ایران، تابعی از سه مؤلفه کلیدی است؛ قیمت جهانی هر اونس طلا، نرخ برابری ارز و مالیات و هزینه‌های معاملاتی داخلی. بانک مرکزی، از طریق کنترل بازار ارز، به طور غیرمستقیم ولی موثر، در قیمت‌گذاری سکه مداخله می‌کند. تجربه اثبات کرده است که کاهش نوسانات ارزی، به مهار التهابات قیمتی در بازار سکه و تعدیل رفتارهای هیجانی منجر می‌شود

ضرب و توزیع سکه؛ ابزار اجرایی سیاست پولی: بانک مرکزی از طریق ضرابخانه و شرکت‌های تابعه، وظیفه ضرب و توزیع سکه را بر عهده دارد. این توزیع می‌تواند در قالب حراج‌های عمومی، طرح‌های پیش‌فروش و توزیع هدفمند از طریق بانک‌های عامل صورت گیرد. این سیاست نه‌تنها امکان نقدشوندگی سریع برای متقاضیان را فراهم می‌آورد، بلکه از احتکار و سفته‌بازی می‌کاهد و موجب هدایت تقاضای واقعی به بازار رسمی می‌شود.

بازار سکه به‌عنوان ابزاری برای جذب نقدینگی: پیش‌فروش سکه در برخی مقاطع تاریخی، از سوی بانک مرکزی به‌عنوان راهکاری برای جذب نقدینگی و کنترل فشارهای تورمی به‌کار گرفته شده است. این روش با لحاظ پشتوانه منطقی، برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی با سیاست‌های کلان، می‌تواند به کنترل انتظارات تورمی و اعتمادسازی عمومی بیانجامد.

شفافیت داده‌ها و مدیریت اطلاعات بازار: انتشار منظم و دقیق آمار مرتبط با ضرب سکه، ذخایر طلای بانک مرکزی، روند قیمت‌گذاری، و سیاست‌های مداخله‌ای، نقشی محوری در مهار شایعات و مقابله با رفتارهای هیجانی بازار دارد. نبود شفافیت، خود به عاملی برای تشدید نااطمینانی و اختلال در رفتارهای سرمایه‌ای بدل می‌شود.

محورهای نوین مداخله توکن‌سازی سکه و اوراق پایه طلا

در کنار ابزارهای سنتی، بانک‌های مرکزی در برخی کشورها در دهه اخیر به بهره‌گیری از راهکارهای نوین، نظیر توکن‌سازی دارایی‌های واقعی و انتشار اوراق مبتنی بر طلا، روی آورده‌اند. این سیاست‌ها می‌توانند در ایران نیز مورد توجه قرار گیرند.

توکن سکه طلا: بازآفرینی اعتماد از مسیر دیجیتال: توکن‌سازی سکه، به‌معنای صدور دارایی دیجیتال مبتنی بر پشتوانه فیزیکی طلا، می‌تواند راهکاری برای شفاف‌سازی، افزایش دسترسی‌پذیری و کاهش هزینه‌های مبادله باشد. نمونه‌های موفق این سیاست را می‌توان در کشورهای امارات، سنگاپور و سوئیس مشاهده کرد. طراحی دقیق سازوکار فنی، تعریف قواعد مالکیت، و نظارت دقیق بر پشتوانه واقعی توکن، از الزامات پیاده‌سازی چنین سیاستی است.

اوراق بهادار مبتنی بر طلا (Gold-Backed Securities): در برخی اقتصادها، بانک مرکزی یا نهادهای مالی تحت نظارت آن، اقدام به انتشار اوراق بهادار با پشتوانه طلا (نظیر Gold Bonds یا Gold Savings Certificates) کرده‌اند. این ابزارها هم به جذب نقدینگی کمک می‌کنند، هم امکان سرمایه‌گذاری امن را برای خانوارها و سرمایه‌گذاران خرد فراهم می‌آورند و در عین حال، فشار تقاضا بر بازار فیزیکی طلا و سکه را تعدیل می‌نمایند. در ایران نیز طراحی اوراق پایه سکه یا طلا با امکان نقدشوندگی بالا و معافیت‌های مالیاتی محدود، می‌تواند به عنوان راهبرد مکمل در سیاست پولی مورد توجه قرار گیرد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با به‌کارگیری مجموعه‌ای از سیاست‌های سنتی و ابزارهای نوین در بازار سکه، تلاش دارد ثبات این بازار را حفظ کند و آن را در خدمت اهداف کلان پولی و مالی کشور قرار دهد. اما موفقیت این سیاست‌ها منوط به استقلال و اقتدار نهادی بانک مرکزی، هم‌راستایی با سیاست‌های ارزی، مالی و تجاری دولت، شفافیت حداکثری در داده‌ها و سیاستگذاری و جسارت در نوآوری و بهره‌گیری از تجربیات موفق جهانی خواهد بود. بازار سکه، اگرچه از جنس کالای سرمایه‌ای است، اما در بستر اقتصاد ایران، تبلور احساسات عمومی، شاخص انتظارات تورمی، و نمادی از میزان اعتماد جامعه به سیاستگذار پولی به‌شمار می‌آید. مدیریت هوشمندانه این بازار، می‌تواند گامی موثر در جهت ارتقای ثبات مالی و حفظ قدرت پول ملی باشد.

* معاون توسعه مدیریت و منابع بانک مرکزی