پیام ظریف به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز جهانی صلح

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که برای شرکت در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک به سر می‌برد، روز شنبه با انتشار پیامی به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز جهانی صلح، به شهدا و ایثارگران ادای احترام کرد و جهانی سرشار از صلح، آرامش و تحقق عدالت و همدلی میان همه ملت‌ها و کشور‌ها را برای همگان آرزو کرد.

در پیام وزیر امور خارجه کشورمان آمده است:

بسم الله الرحمن الرحیم

حضار و دوستان گرامی.

با ادای احترام به شهدا و ایثارگران بمناسبت هفته دفاع مقدس، از اینکه به دلیل مشارکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک نمی‌توانم در میان شما باشم متاسفم.

از جناب آقای ایوبی دبیرکل محترم کمیسیون ملی یونسکو- ایران، جناب آقای جعفری مدیرعامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و همه دست اندرکاران به خاطر برگزاری این مراسم ارزشمند تشکر می‌کنم.

گرامیداشت و ارج نهادن به مفهوم صلح اقدامی ارزشمند و مهم در تحقق این مفهوم در عرصه جهانی است. صلح و امنیت یکی از مهمترین آمال و آروز‌های انسان‌ها در طول تاریخ، صرف نظر از زمان، مکان و نوع جامعه بوده است. نیاز به صلح و آرامش برخواسته از فطرت پاک انسانی است. خداوند انسان را صلح جو آفریده است. تردیدی نیست صلح واژه مقدسی است که بشریت همواره در طلب آن بوده و یک آرمان مشترک جهانی محسوب می‌شود. واقعیت این است که هدف صلح تنها فقدان جنگ نیست، بلکه احساس عدالت، برابری و امنیت است. در این مفهوم صلح یک فضیلت محسوب می‌شود. دوری انسان‌ها از آموزه‌ها و تعالیم الهی از جمله برادری، برابری، همزیستی مسالمت آمیز، صداقت، حق خواهی، عدالت و بردباری حلقه مفقوده تحقق صلح و آرامش است. ادیان الهی و مذاهب توحیدی صلح و عدالت را به عنوان بخش مهمی از شاخص‌های زندگی بشری مطرح کرده و پیامبران الهی بشریت را بدان فراخوانده اند. انسان به غریزه و عقل فطری چنین است که خوبی‌ها، هنجار‌ها و ارزش‌ها را می‌پسندد و دوست می‌دارد. خداوند متعال می‌فرماید: «(وَاللهُ یَدْعُوا إِلَى دَارِ السَّلاَمِ وَیَهْدِى مَنْ یَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیم) ; و خداوند به سراى صلح و آرامش دعوت مى‌کند؛ و هر کس را بخواهد (و شایسته ببیند)، به راه راست هدایت مى‌فرماید».

بسیاری از جنگ‌هایی که در طول تاریخ بشر رخ داده است ناشی از زیاده خواهی و افکار توسعه طلبانه بوده است هرچند بعضا با ادعای تامین صلح و امنیت یا دفاع از منافع یکی از طرف‌های منازعه همراه بوده است. در واقع برخی طرف‌ها تامین صلح برای خود را در ایجاد نا امنی برای طرف یا طرف‌های دیگر دیده یا می‌بینند. بر اساس همین تفکر در گذسته شاهد شکل گیری بلوک‌های سیاسی و نظامی مختلف در عرصه بین المللی بوده و امروز در یکجانبه گرایی تبلور یافته است.

در امتداد تحول اجتماعی و سیاسی در عرصه زندگی بشری به ویژه شکل گیری دولت-ملت ها، تشکیل سازوکار‌های جمعی برای حفظ صلح و امنیت و جلوگیری از بروز جنگ و حل و فصل منازعات از طریق صلح آمیز دغدغه اصلی جامعه بین المللی بوده است. تجارب تلخ و هزینه‌های سنگین جنگ جهانی اول باعث شد تا رهبران کشور‌ها برای نیل به صلح اقدام به تشکیل جامعه ملل کنند. متعاقب ناکارآمدی این ترتیبات و بروز جنگ جهانی دوم، سازمان ملل متحد تشکیل شد که حفظ صلح و امنیت بین المللی از مهمترین اهداف آن است و در منشور ملل متحد مقرراتی برای این منظور تدوین شده است. مسولیت اصلی این امر بر عهده شورای امنیت واگذار شده است. علاوه بر شورای امنیت، ارکان دیگر سازمان ملل و سازمان‌های تخصصی و وابسته به این سازمان نیز به این مقوله توجه جدی داشته اند.

یونسکو نیز سهم بسزایی در تقویت و توسعه فرهنگ صلح دارد. با وجود تلاش‌ها و فعالیت‌های زیاد سازمان ملل متحد و برخی دستاورد‌ها در این زمینه، متاسفانه شاهد جنگ‌های خانمانسوز و منازعات حل نشده زیادی بوده ایم. دلایل این امر مختلف است. استفاده ابزاری برخی کشور‌ها از سازوکار‌های سازمان ملل به ویژه شورای امنیت سازمان ملل، عدم پایبندی برخی قدرت‌ها و اعضای سازمان ملل نسبت به مفاد منشور ملل متحد و عدم اقدام اساسی در اصلاحات ساختار سازمان ملل متحد از جمله دلایل این وضعیت است. از طرف دیگر واقعیت تلخ این است که فرهنگ صلح و حاکمیت قانون در عرصه جامعه بین المللی نهادینه نشده است. همچنان برخی کشور‌ها فکر می‌کنند، چون قدرت دارند حق اعمال نظرات و دیدگاه‌های سیاسی خود را دارند. رویکرد مداخله جویانه، انحصار طلبانه و یکجانبه گرایانه آن‌ها در عرصه روابط بین الملل ریشه عمده جنگ‌های قبلی و منازعات و چالش‌های جاری است.

جمهوری اسلامی ایران طی حدود ۴ دهه مورد هدف این نوع رویکرد خصمانه و یکجانبه گرایانه بوده است. عملکرد منفی شورای امنیت در خلال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و در قبال جنایات رژیم صدام علیه مردم ایران از جمله استفاده از سلاح شیمیایی یک مصداق بارز عملکرد نامطلوب شورای امنیت در قبال مقوله صلح و امنیت بین المللی بوده است. نمونه دیگر سوء استفاده از شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ایران، تحمیل مقررات تحریمی توسط شورای امنیت علیه ایران به بهانه اتهامات بی اساس هسته‌ای بود.

این وضعیت ناشی از برخورد سیاسی برخی از اعضای دایم شورای امنیت در خصوص موضوعات در دستورکار بود. خروج آمریکا از برجام، با وجود تعهدات آن کشور از جمله بر مبنای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مصداق دیگر برخورد سیاسی با شورای امنیت است. عدم پایبندی آمریکا به تعهدات بین المللی و توافقات دوجانبه با کشور‌های دیگر و اتخاذ رویکرد یکجانبه گرایانه از جمله عوامل اصلی تهدید کننده صلح و امنیت بین المللی است. عدم حل مسئله فلسطین بعد از بیش از ۷ دهه اشغال، کشتار و محروم کردن یک ملت از کلیه حقوق اساسی و آواره نمودن آن‌ها و وضعیت اسفناک جاری در یمن از حمله مصداق‌های بارز بی عدالتی فاحش در عرصه بین المللی است.

جمهوری اسلامی ایران بر اساس آموزه‌های دینی و ملی همواره تلاش نموده است تا در راستای تقویت صلح و امنیت منطقه‌ای و بین المللی گام بردارد. تایید پایبندی ایران به تعهدات ناشی از برجام موید این امر است. نقش کلیدی و اساسی ایران در مقابله با تروریسم به ویژه در مقابله با داعش در سوریه و عراق نمونه دیگری از اقدامات انجام شده ما برای مقابله با تهدیدات علیه صلح و امنیت است. جمهوری اسلامی ایران همواره در راستای تحقق اهداف منشور ملل متحد تلاش نموده است و در این راستا تعامل و همکاری فعال و سازنده‌ای با کشور‌های عضو و بخش‌های مختلف سازمان ملل داشته است. رئیس جمهور ایران با درک مخاطرات افراط گرایی و خشونت بر صلح و امنیت بین المللی ایده جهان علیه خشونت و افراط گرایی را مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۱۳ مطرح نمود که با استقبال اعضای سازمان مواجه شد.

به اعتقاد ما موثرترین راهکار برای اعاده و حفظ صلح و آرامش بازگشت انسان‌ها به فطرت پاک و تنظیم روابط میان خویش بر اساس معیار‌ها و ارزش‌های اصیل انسانی و دینی است. ترویج اندیشه و دیدگاه‌های اصیل نخبگان، فرهیختگان و عالمان نقش موثری در تقویت فرهنگ صلح و دوستی میان ملت‌ها و کشور‌ها دارد.

مفهوم صلح همواره در ادبیات ایران زمین جایگاه برجسته‌ای داشته است. مولانا شاعر شهیر ایرانی توجه خاصی به مفهوم صلح داشته است. ایشان در دفتر اول مثنوی معنوی می‌سرایند:

جنگِ خلقان همچو جنگِ کودکان

جمله بی‌معنی و بی‌مغز و مُهان

به امید جهانی سرشار از صلح آرامش و تحقق عدالت و همدلی میان همه ملت‌ها و کشورها.

متشکرم؛»