خلاصه زندگینامه میرزا کوچک خان جنگلی

زندگینامه میرزا کوچک خان جنگلی

خانواده میرزا کوچک خان

پدر میرزا کوچک خان ، میرزا بزرگ، از روحانیون شهر رشت بود.او دارای دو خواهر به نام‌های کربلایی خانم و سارا خانم و دو برادر به نام‌های میرزا محمدعلی خان و میرزا رحیم خان بود

به علت تفاوت در سن و جایگاه با پدرش که معروف به میرزا بزرگ بود، او را به نام میرزا کوچک خان صدا می زدند. میرزا کوچک خان، از نظر ظاهری، یک مرد خوش قیافه و با بنیان قوی بود. وی یک چهره با لبخند دل‌انگیز، بازوهای ورزیده و پیشانی باز داشت. از لحاظ اخلاقی، او فردی مؤدب، متواضع و با روی زیبا و خوش برخورد بود. همچنین، وی دارای روحی پاک و معتقد به فرایض دینی بود و به اصول اخلاقی اعتقاد داشت.

همسر میرزا کوچک خان

گفته می شود که میرزا کوچک خان جنگلی یک سال و چند ماه قبل از شهادت همسری به نام بانو «جواهر» برگزید که او را «صدیقه» هم صدا می‌زدند. ایشان لباس چریکی می‌پوشید و گاه در مبارزات میرزا در کنار او بود.

ابراهیم فخرایی منشی مخصوص میرزا، در کتابش با نام «سردار جنگل»، درباره آخرین دیدار میرزا کوچک خان و همسرش نوشته و روایت کرده که ایشان به همسرش پیشنهاد طلاق داد اما همسرش گفت:من این پیشنهاد را نمى‌ پذیرم، زیرا مایل نیستم به پیمان ‌شکنى و بى ‌وفایى متهم شوم .
درباره همسر میرزا کوچک خان اطلاعات اندک بوده و عکس میرزا کوچک خان جنگلی و همسرش منتشر نشده است.

فرزندان میرزا کوچک خان جنگلی

سال‌ها بعد از شهادت میرزا کوچک خان فردی در جلسات خانه فخرایی حضور پیدا کرده و خود را فرزند میرزا کوچک خان معرفی کرده است. گویا میرزا کوچک خان تنها یک پسر به نام کوچک لشگرآرا داشته که از لحاظ چهره، چشم، قد و هیکل شباهت زیادی به پدرش داشته است.

گفته می شود همسر میرزا با کودک خود در «گوراب زرمخ» می زیست ولی بر اثر تأثر و اندوه بزرگی که نسبت به «میرزا کوچک خان» داشت، پس از شش ماه درگذشت و فرزند او به سرپرستی «علیخان دیلمی» و «علیخان دیوسالار» (سالار فاتح)، که هر دو منسوب و از دوستان صمیمی میرزا بودند، بزرگ شد. کوچک لشکر آرا در تهران بزرگ شد و با تحصیل در رشته حقوق، وکیل شد.

تحصیلات میرزا کوچک خان جنگلی

میرزا کوچک خان، با نام شیخ یونس، در مدارسی مانند مدرسه حاج حسن در صالح آباد رشت و مدرسه جامع با رونق خوب در آن زمان، تحصیلات ابتدایی خود را به پایان رساند. سپس او به تهران رفت و در مدرسه محمودیه محلی برای تحصیل یک حجره اختصاصی دریافت کرد و تحصیلات خود را ادامه داد.

بر اساس گفته‌های رضا مظفری در کتاب "مشاهیر گیلان"، میرزا کوچک خان در آستانه دستیابی به مرتبه اجتهاد قرار داشت، اما تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در آن زمان، مسیر زندگی و تحصیلات او را تغییر داد. شیخ یونس اکثر تحصیلات خود را زیر نظر استادی به نام خلخالی به پایان رساند و تحت تأثیر قوی استاد و سخنان دلنشین او قرار گرفت.

فعالیت های میرزا کوچک خان جنگلی

میرزا کوچک خان جنگلی در زمان کدام پادشاه بود؟

میرزا کوچک خان در ۱۲۸۶ خورشیدی با پیوستن به صفوف آزادی‌خواهان گیلان، در فتح قزوین شرکت کرد و برای سرکوبی محمد‌علی شاه قاجار به تهران آمد.

آغاز فعالیت میرزا کوچک خان

فعالیت های میرزا کوچک خان آغاز شد و با اقامت در تهران، با شرایط اجتماعی و سیاسی آن زمان آشنا شد. پس از بررسی و بررسی وضعیت و رویدادهای موجود، او به این نتیجه رسید که زمان تلاش و فعالیت برای روشن کردن ذهنیت عمومی و مبارزه با زور و استبداد در سرنوشت ملت و مردم رسیده است.

به همین دلیل، او به شهر رشت سفر کرد و بلافاصله با دوستان و آشنایان، به ویژه طلاب مدرسه حاجی حسن، شروع به تبلیغات و روشنگری کرد. در همان زمان، سید عبدالمجید، خطیب آزادی‌خواه، در تهران به قتل رسید. این حادثه، موجب تشدید فعالیت‌های میرزا شد. وی احساسات مردم را به رنجه کشید و با یاری یکی از طلاب، مجمع روحانیان را تأسیس کرد. این مجمع آماده مبارزه با عوامل استعمار، استبداد و نابسامانی شد.

یاران میرزا کوچک خان جنگلی

بعضی از اعضای نهضت جنگل به دلیل نقش و عملکرد خاص خود در تاریخ، بیشتر از دیگران به یاد مانده‌اند. یاران جنگلی یا همان میرزا کوچک خان جنگلی به شرح زیر بود:

میرزا کوچک خان جنگلی و یارانش

احسان‌الله خان دوستدار

عضو نهضت جنگل و مبارزان مشروطه بود و در براندازی محمد علی شاه نقش داشت. نظرات متفاوت و همکاری نزدیک او با شوروی و حزب کمونیست، باعث اختلاف در نهضت جنگل شد. او در سال 1300 خورشیدی به آذربایجان شوروی گریخت و در تصفیه‌های استالینی به قتل رسید.

خالو قربان هرسینی

از یاران نزدیک میرزا کوچک و سران حزب جنگل بود. او در طول زمان به گروه بلشویک‌ها پیوست و پس از تلاش‌هایی برای سازش جنگلی‌ها، در نهایت به رضاخان پیوست و در سال 1301 خورشیدی به قتل رسید.

حیدرخان عمو اوغلی

رهبر حزب کمونیست ایران و فعال مشروطه، در نهضت جنگل نیز نقش بسزایی داشت. او تلاش کرد تا اختلافات را در جنگل برطرف کرده و وحدت را حفظ کند. او نیز در سال 1300 خورشیدی در یکی از روستاهای گیلان به قتل رسید.

حاج احمد کسمایی

رهبر جناح راست نهضت جنگل، تامین مالی نهضت را برعهده داشت و پس از اختلاف با میرزا، به دست نیروهای دولتی تسلیم شد و توسط نیروهای استاروسلسکی دستگیر و زندانی شد.

دکتر حشمت جنگلی

سردار حشمت و یار وفادار میرزا کوچک خان. او از ابتدای تشکیل نهضت جنگل همراه جنگلی‌ها بود و در تلاش برای وحدت و سازش درونی نقش مهمی داشت. در نهایت، در سال 1296 خورشیدی در رشت اعدام شد.

میرزا کوچک خان جنگلی با چه کسانی جنگید؟

جنبش جنگل، نهضت جنگل یا قیام در پی انقلاب مشروطه، به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی در پاسخ به زوال سیاسی به وجود آمده از پیدایش جنگ جهانی اول و اشغال ایران به دست نیروهای روس، انگلیسی و عثمانی شکل گرفت و به مبارزه مسلحانه ضد ارتش خارجی داخل خاک ایران و بریگاد قزاق، که زیر دست افسران روسی تعلیم و تربیت شده بودند، پرداخت.

میرزا کوچک خان جنگلی چگونه کشته شد؟

در پایان روزهای آبان ماه سال 1300 خورشیدی، نیروهای قزاق داخلی به رهبری رضاخان سردار سپه به همراه نیروهای تسلیم شده جنگلی و خوانین محلی، یکپارچه شده و با حملات مکرر، نیروهای جنگل را به عقب محکوم کردند. در پی این درگیری‌ها، برخی از رهبران جنگل به تسلیم رفتند یا پنهان شدند، و همچنین میرزا کوچک خان نیز خود را به مدت 10 روز پنهان کرد.

میرزا کوچک خان جنگلی و همراهش، گائوک، قصد داشتند از طریق کوه‌های تالش به خلخال بروند. اما طبیعت خشمگین آن‌ها را در برابر خود قرار داد. میرزا در شرایط سختی که برف و طوفان آن را تحت تأثیر قرار داد، گائوک را بر دوش خود برد و تا جایی که ممکن بود، پیش قدم شد. در نهایت، آن‌ها در آذر ماه سال 1300 خورشیدی در میان برف و یخ جان خود را از دست دادند.

 

آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

 

ماجرای دفن جداگانه سر و بدن میرزا کوچک خان جنگلی

پس از مرگ آن‌ها، به دستور "محمد خان سالار شجاع"، اهالی ممنوعیت دفن جساد را تحمل کردند و سر بریده میرزا توسط خالو قربان هرسینی جدا شد. سر کوچک جنگلی به امیر مقتدر طالش ارسال شد و در رشت، به فرماندهان نظامی تحویل داده شد. جسد بدون سر در گورستان دهکده دفن شد و سر به مدتی در نزدیکی سربازخانه رشت قرار گرفت.

سپس سر بریده میرزا به تهران فرستاده شد و بر اساس دستور وی در گورستان حسن‌آباد دفن شد. مشهدی کاس آقا حسام، یکی از یاران قدیمی میرزا، سر را به طور محرمانه از گورگن دریافت کرد و به رشت برد. سپس در مکانی به نام سلیمان داراب در رشت، سر را به خاک سپرد. در ماه شهریور سال 1320 خورشیدی، آزادی‌خواهان گیلان جسد را به رشت منتقل کردند و کنار سر آن را به خاک سپردند.

محل دفن و آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

پس از انتقال، جسم میرزا کوچک جنگلی به شهر رشت، زادگاه او، منتقل شد و در قبرستان سلیمان داراب به خاک سپرده شد. در سال 1360 خورشیدی، طرح ساخت یک مقبره بر روی مزار میرزا کوچک مطرح شد و پس از گذشت 11 سال، ساختمانی برای یادبود او احداث شد. این مقبره، از نظر معماری سنتی، اصولی رعایت شده است و از طراحی ساده اما جذابی برخوردار است. در خرداد ماه سال 1382 خورشیدی، آرامگاه میرزا کوچک خان به ثبت میراث ملی ایران درآمد.