کابوس پس از کابوس؛ نتیجه ۲۰ سال اشغال افغانستان توسط آمریکا

به گزارش «پارسینه» به نقل از «آبزرور»، جنگ افغانستان که طولانی‌ترین درگیری خارجی آمریکا است در حال پایان است و ممکن است جو بایدن رسما این موضوع را این هفته اعلام کند. این نبرد که به بهانه حملات تروریستی القاعده به برج‌های تجارت جهانی و اهدافی دیگر در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آغاز شد، نه تنها به درگیری‌ها در افغانستان پایان نداد، بلکه آن را بیشتر هم کرد و تنها چیزی که تغییر کرده این است که کشور‌های غربی در حال کناره گیری از آن هستند.

در واقع جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، اندکی پس از نشستن بر صندلی ریاست جمهوری، خروج بدون قید و شرط سربازان آمریکایی تا تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ را اعلام کرد که دیگر اعضای ناتو هم به آن پیوستند. به نظر می‌رسد تا امروز بیشتر این نیرو‌ها بدون هیچ مراسمی و بزرگداشتی و به نوعی از درب پشتی افغانستان را ترک کردند. چهارم ژوئیه سالروز استقلال آمریکاست، اما در عین حال می‌تواند به عنوان روز ویران سازی افغانستان هم به یاد سپرده شود.

سکوت رسمی در انگلیس درباره این عقب نشینی نیمه پنهان کر کننده است. بخشی از این سکوت به دلایل امنیتی قابل توجیه است، اما علت دیگر آن خجالت سیاسی محض است. دولت بوریس جانسون که به شکل دردناکی به واشنگتن وابسته است جرات انتقاد آشکار از بایدن را ندارد، اما وزرا و فرماندهان ارتش می‌دانند که تصمیم یک جانبه برای خروج از افغانستان بدون دستیابی به یک توافق صلح یا حتی آتش بس سراسری، به شکل خطرناکی غیرمسئولانه است.

این عقب نشینی افغانستان را در مسیر ترور، آشوب و تجزیه قرار داده و فاجعه‌ای در راه است. ژنرال آستین میلر، فرمانده نیرو‌های آمریکایی، هفته گذشته درباره فراگیر شدن هرج و مرج هشدار داد و گفت: «در صورت ادامه این مسیر، می‌توان جنگ داخلی را پیش رو دید. این موضوع باید جهان را نگران کند.»

حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان هم بدبین است: «به صحنه نگاه کنید. ما در قتلگاهیم. کشور درگیر است. رنج‌های عظیم وجود دارد ... کسانی که ۲۰ سال پیش به نام مبارزه با افراط گرایی و تروریسم به اینجا آمده اند، نه تنها در پایان دادن به آن ناکام ماندند، بلکه پیش چشم آن‌ها، افراط گرایی شکوفا شده است. این همان چیزی است که من آن را شکست می‌نامم.»

واقعیات میدانی هم همین را نشان می‌دهند. «اما گرهام هریسون»، خبرنگار «آبزرور»، می‌گوید طالبان در حالی که به شکل ماهرانه‌ای از درگیری با نیرو‌های در حال خروج ناتو خودداری می‌کند، حملات گسترده‌ای را در هفته‌های گذشته انجام داده و مناطق متعددی را تسخیر کرده است. نزدیک به نیمی از مناطق روستایی افغانستان توسط طالبان کنترل می‌شود یا بر سر آن‌ها درگیری وجود دارد. مراکز ولایات، حتی کابل، می‌توانند گزینه‌های بعدی باشند.

دولت اشرف غنی ناتوان به نظر می‌رسد و سربازان آن که توسط ناتو آموزش داده شده و تجهیز شده اند، در برابر حملات طالبان فرار می‌کنند یا تسلیم می‌شوند. در مواجهه با این بی اختیاری، شبه نظامیان مسلح محلی در حال شکل گیری دوباره اند و اکثر گروه‌های غیر پشتون در شمال نیز تهدید کرده اند که مبارزات دهه ۱۹۹۰ خود علیه طالبان را از سر خواهند گرفت.

بایدن ماه گذشته به غنی اطمینان داد که ایالات متحده به ارائه کمک‌های مالی و پشتیبانی نظامی ادامه خواهد داد. با وجود این، بدون پایگاهی در کشور‌های همسایه، دشوار است که هواپیما‌ها و پهپاد‌های ایالات متحده بتوانند پشتیبانی به موقع و معناداری فراهم کنند.

در هر صورت پنتاگون می‌گوید که اولویت آن محدود نگه داشتن داعش و القاعده است که ممکن است به زودی آزادانه در فضا‌های خارج از کنترل دولت افغانستان پرسه بزنند.

پس از شکست گفتگو‌های صلح آمریکا در دوحه قطر، رئیس ستاد دفاعی ارتش انگلیس و دیپلمات‌های این کشور در کابل بی سر و صدا به تشویق افزایش همکاری‌های امنیتی و سیاسی بین دولت افغانستان و پاکستان، پشتیبان تاثیرگذار کلیدی طالبان، پرداختند. مسئله طعنه آمیزی است که بعد از هیاهوی بایدن در مورد «بازگشت» آمریکا به صحنه بین الملل، آن‌ها افغانستان را ترک می‌کنند و انگلیس را برای مدیریت هرج و مرج رها می‌کند.

احتمال بروز دوباره هرج و مرج برای مردم افغانستان ترسناک و دردآور است. دستاورد‌های محدود اخیر همچون حاکمیت دموکراتیک، آزادی بیان و بهبود مراقبت‌های بهداشتی، آموزشی و حقوق شهروندی و زنان، همه در معرض خطرند.

برای کشور‌های غربی که تغییر رژیم خصمانه را به کابل تحمیل کردند و سپس قول دادند که کشور قانونند جدید ساخته ذهن خود را ایجاد کنند، این آخر هفته لحظه مجازات است. چه کسی می‌داند مورخان از ماجراجویی بد طراحی شده و بسیار پرهزینه جرج دبلیو بوش در افغانستان چه خواهند گفت؟ البته با توجه به شرایط موجود، خوشبختانه بعید است که رهبر غربی دیگری وارد قمار مشابهی شود.

مرگ هفته گذشته دونالد رامسفلد، وزیر دفاع آمریکا که ناظر حمله به افغانستان و عراق بود، یادآور صدمات بی اندازه، مرگبار و ماندگاری است که او و دیگر نومحافظه کاران و ایدئولوگ‌های بی پروا در دولت بوش- چنی به غرب آسیا تحمیل کردند و هیچ یک از آن‌ها هم به شکلی رضایت بخش پاسخگوی اعمال خود نبودند. آینده افغنستان پس از آمریکا دلهره آور است، مانند عراق، ۱۰ سال پیش به شکلی بی رحمانه به حال خود رها شد.