اعضای نجات دهنده ای که دفن می شوند!

تحریریه پارسینه: آمارها تکان دهنده هستند؛ اعداد و ارقامی که می گویند سالانه 7 هزار عضو سالم که قابل پیوند هستند و می توانند جان های زیادی را از کام مرگ بیرون بکشاند، زیر خاک دفن می شوند و ردپایی از آنها باقی نمی ماند. دلیل این موضوع نیز به خوبی روشن است، زیرا بسیاری از خانواده ها زیر بار اهدای عضو عزیز خود نمی روند و اصرار دارند که جسد آنها آسیبی نبیند و دفن شود. هرچند در سال های اخیر، تمایل به اهدای عضو افرادی که دچار مرگ مغزی شده اند، توسط خانواده های آنها افزایش یافته است، اما آمارها همچنان نشان دهنده این است که این فرهنگ هنوز و آنطور که باید و شاید در بین شهروندان ایرانی جا نیفتاده است.

قانون چه می گوید؟

 قانون اهدای عضو در مجلس در سال ۱۳۷۹ و آیین‌نامه اجرایی آن در دولت در سال ۱۳۸۱ به تصویب رسید. گزارش ها حاکی از این است که از زمان تصویب این قانون تاکنون، ۱۲ هزار و ۸۰۰ نفر با اهدای عضو موافقت کرده‌اند که نتیجه آن انجام حدود ۸۵ هزار پیوند بوده است. به گفته امید قبادی،نایب‌رئیس هیأت‌مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان،  این امر معادل ذخیره‌ای ملی به ارزش ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است. مدفون شدن 7 هزار عضو قابل اهدا زیر خاک در حالی است که سالانه ۵ تا ۸ هزار مورد مرگ مغزی در کشور ثبت می‌شود و اما تنها یک سوم این موارد به اهدای عضو ختم می‌شود. از سوی دیگر، گزارش ها حاکی از این است که هر دو تا سه ساعت، یک بیمار در لیست انتظار پیوند عضو جان خود را از دست می‌دهد.

چرا خانواده ها حاضر به اهدای عضو عزیزان خود نمی شوند؟

بسیاری از افراد شناخت درستی از مرگ مغزی ندارند و گمان می کنند فردی که دچار این مشکل شده است، به مرور زمان و با طی شدن یک دوره، به زندگی باز می گردد. این درحالی است که این تصور کاملا اشتباه است و بازگشت افرادی که دچار مرگ مغزی شده اند به زندگی غیرممکن است. مرگ مغزی وضعیتی از مرگ است که خون‌رسانی به مغز متوقف شده و اکسیژن‌رسانی به آن انجام نمی‌گیرد و همه‌ی اعمال و حواس فرد مختل می‌شود، در واقع مغز تمام کارکرد خود را از دست می‌دهد و دچار تخریب غیرقابل‌برگشت می‌گردد. به دلیل تخریب کامل سلول‌ها در شرایط مرگ مغزی امکان بازگشت عملکرد سلول‌ها و بازگشت فرد به زندگی، به‌هیچ‌عنوان وجود ندارد؛ که این تفاوت اصلی مرگ مغزی با کما، زندگی نباتی و سایر حالت‌ها است. هرگونه آسیب شدید به مغز می‌تواند باعث تورم مغز شود. در این شرایط چون مغز درون یک فضای بسته (استخوان جمجمه) است و جایی برای افزایش حجم ندارد، به‌اجبار به بخش‌های پایین‌تر (ساقه‌ی مغز) فشار می‌آورد که مسیر رگ‌های خونی را بسته و خون‌رسانی (تامین غذا و اکسیژن) به مغز را متوقف می‌کند. اگر به مدت 6 تا 8 دقیقه اکسیژن به مغز نرسد بافت مغز و ساقه‌ی مغز (که کنترل تنفس و ضربان قلب را بر عهده دارد) دچار تخریب غیرقابل‌برگشت شده و مرگ مغزی رخ می‌دهد. فرد مرگ مغزی هیچ‌گونه حس و احساسی ندارد (نه می‌بیند، نه می‌شنود و نه درد می‌کشد) و امکان بهبودی و بازگشت مرگ مغزی به‌هیچ‌عنوان وجود ندارد.

پس از مرگ مغزی در چه مدت زمانی امکان پیوند عضو وجود دارد؟

آنطور که گزارش های پزشکی نشان می دهند زمان طلایی برای پیوند برخی اعضا، بسیار محدود است؛ ریه تنها در ۲۴ ساعت اول و قلب در بازه ۴۸ تا ۷۲ ساعت قابل استفاده‌اند. تأخیر در کسب رضایت، به از دست رفتن کیفیت اعضا منجر شده و در عمل، فقط کلیه، کبد و روده برای پیوند باقی می‌ماند.

چه اعضایی قابلیت اهدا دارند؟

کلیه‌ها، قلب، کبد، پانکراس، روده، ریه‌ها، استخوان، مغز استخوان، پوست و قرنیه قابل اهدا هستند.

چگونه کارت اهدای عضو بگیریم؟

در حال حاضر روش دریافت کارت در ایران بسیار راحت است؛ یعنی کافی است مردم کد ملی خود را به شماره پیامکی ۳۴۳۲ ارسال کنند و در عرض کمتر از یک دقیقه لینک دریافت کارت برایشان ارسال می‌شود که می‌توانند این تصویر را ذخیره یا چاپ کنند. شیوه دیگر دریافت کارت اهدای عضو این است که به سامانه ملی www.ehdacenter.ir مراجعه کنند. درصورتی هم که فردی مایل به دیافت کارت فیزیکی اهدای عضو باشد، می‌تواند به غرفه‌های کارت فیزیکی که در مناسبت‌های مختلف دایر می‌شود و یا انجمن اهدای عضو در تهران و شهرستان‌ها مراجعه کنند.