راز دیسک باستانی فایستوس؛ لوحی عجیب با خطی ناشناخته + عکس

آذین گودرزی

به گزارش پارسینه به نقل از GreekReporter، دیسک باستانی فایستوس که در سال ۱۹۰۸ در کرت کشف شد، به دلیل نمادهای رمزگشایی نشده که به صورت مارپیچی چیده شده‌اند، مدت‌هاست که مورد توجه قرار گرفته است در طول سال‌ها، محققان زیادی تلاش کرده‌اند تا معنای آن را تفسیر کنند.

نکته قابل توجه این است که دکتر گرت اوونز، زبان‌شناس، که بیش از سه دهه را به مطالعه این دیسک اختصاص داده است، در سال ۲۰۲۴ ادعا کرد که ۹۹ درصد از محتوای آن را رمزگشایی کرده است، که نشان می‌دهد این دیسک باستانی، دعایی برای یک الهه مادر است.

اوونز استدلال می‌کند که الهه عشق مینوئن، آستارته، که با الهه شرقی ایشتار مرتبط است، چهره کلیدی است که راز دیسک باستانی فایستوس را آشکار می‌کند.

دیسک باستانی فایستوس، لوحی از گل رس پخته شده در جزیره کرت است که احتمالاً به اواسط یا اواخر عصر برنز مینوئن (هزاره دوم پیش از میلاد) مربوط می‌شود.

دیسک فایستوس: یکی از بزرگترین اسرار باستان شناسی

قطر این دیسک حدود ۱۵ سانتی‌متر (۵.۹ اینچ) است و از دو طرف با مارپیچی از نمادهای مهر شده، پوشیده شده است.

زبانی که بر روی صفحه این دیسک باستانی مرموز حک شده است، هرگز به طور کامل رمزگشایی نشده است و نمادهای آن بخشی از هیچ الفبای شناخته شده‌ای، چه باستانی و چه مدرن، نیستند.

با این حال، برخی از نمادها شباهتی به نمادهای موجود در Linear A و Linear B دارند که زبان‌های باستانی تمدن مینوئن بوده‌اند.

برخی دیگر شبیه به هیروگلیف‌های یافت شده در مکان‌های باستانی آناتولی هستند.

اگرچه اکثریت قریب به اتفاق محققان معتقدند که دیسک باستانی فایستوس معتبر است، اما تعداد کمی از باستان شناسان در مورد اصالت آن مطمئن نیستند.

هدف و معنای آن، و حتی محل جغرافیایی اولیه ساخت آن، همچنان مورد اختلاف است و آن را به یکی از معروف‌ترین اسرار باستان‌شناسی تبدیل کرده است.

این شیء منحصر به فرد اکنون در موزه باستان شناسی هراکلیون به نمایش گذاشته شده است.

آیا الهه عشق کلید رمزگشایی دیسک باستانی است؟

اوونز می‌گوید: «ما دیسک فایستوس را با ارزش‌های صوتی خط B و با کمک زبان‌شناسی تطبیقی، یعنی مقایسه با سایر زبان‌های خویشاوند از خانواده زبان‌های هند و اروپایی، می‌خوانیم. با این حال، خواندن چیزی به معنای فهمیدن آن نیست.»

طبق داده‌های او، این دیسک یک متن مذهبی خطاب به «الهه باروری» است که در مقابل آستارته، یعنی الهه عشق، قرار می گیرد.

اوونز فاش می‌کند: «شکی نیست که ما درباره یک متن مذهبی صحبت می‌کنیم. این موضوع از مقایسه‌ای که با کلمات مذهبی از کتیبه‌های دیگر از کوه‌های مقدس کرت انجام شده، مشخص است. ما کلماتی داریم که دقیقاً یکسان هستند.»

این محقق اضافه می‌کند که گمان می‌کند «دیسک فایستوس سرودی برای آستارته، الهه عشق، باشد. کلماتی مانند آنچه در دیسک ذکر شده است، در پیشکش‌های مینوئن نیز یافت شده است.»

او می‌گوید: «مانند نذورات امروزی، مردم وقتی دچار مشکل می‌شوند، چه به دلیل مشکلات سلامتی و چه به دلایل شخصی، دعا می‌کنند.»

این باستان‌شناس می‌گوید که معتقد است یک طرف دیسک فایستوس به یک الهه مادر باردار و طرف دیگر به الهه مینوئن، آستارته اختصاص داده شده است.

اوونز در مورد اهمیت این پیکره خاطرنشان کرد که آستارته، الهه عشق، جنگ و کوهستان بوده و خاستگاه او در شرق نهفته است. او توضیح داد که ریشه‌های این الهه «از بین‌النهرین باستان، واقع در ترکیه امروزی، است.

علیرغم چنین ادعاهایی، جامعه دانشگاهی همچنان محتاط است. ماهیت منحصر به فرد این دیسک، همراه با عدم وجود مصنوعات مشابه دیگر، تأیید قطعی را چالش برانگیز می‌کند. در نتیجه، اگرچه نظریه‌های جذابی وجود دارد، اما راز معنای واقعی دیسک باستانی فایستوس همچنان موضوع بحث و تحقیق است.