از کجا بفهمیم تنبلی تخمدان داریم؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک مشکل هورمونی بسیار شایع برای زنان در سنین باروری است. زنان مبتلا به این بیماری ممکن است تخمک‌گذاری نداشته باشند، سطح آندروژن آن‌ها بالا باشد و کیست‌های کوچک زیادی روی تخمدان‌ها داشته باشند. نشانه‌های این بیماری بین زنان متفاوت است. یعنی ممکن است بعضی از آنها فقط چند علامت مرتبط با سندرم یا علائم خفیفی داشته باشند؛ در حالی که بعضی دیگر علائم شدید یا تمام علائم مرتبط با آن را دارند. مطالعات بیشتر برای درک مکانیسم دقیق بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک ضروری است، چون موضوع بسیار مهمی در تولید مثل زنان به شمار می‌رود. درباره تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک از سمیرا طاهری، کارشناس مامایی، سوالاتی پرسیدیم که در ادامه می‌خوانید.

تنبلی تخمدان چه موقع اتفاق می‌افتد و چه تفاوتی با کیست تخمدان دارد؟

تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک یک بیماری هورمونی شایع بین زنان است که منجر به اختلالات قاعدگی و تخمک‌گذاری می‌شود. در هر سیکل قاعدگی، به صورت ماهانه یک فولیکول به اندازه غالب خود (بین ۱۸ تا ۲۵ میلی‌متر) می‌رسد و پس از آنکه آزاد می‌شود تخمک‌گذاری اتفاق می‌افتد. اما در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان این فولیکول نمی‌تواند رشد مناسبی نداشته باشد و در نتیجه تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود. تخمک‌گذاری هر ماه تکرار می‌شود و نتیجه آن ایجاد فولیکول‌های ریز روی سطح تخمدان است که نمایی شبیه کیست ایجاد می‌کند و باید توجه داشته باشیم که تنبلی تخمدان با کیست تخمدان متفاوت است؛ تنبلی تخمدان باعث می‌شود تخمدان‌ها عملکرد مناسبی نداشته باشند و علائم آزاردهنده تخمدان پلی کیستیک آشکار شود. به طور کلی این بیماری در سنین جوانی و دوران باروری بیشتر مشاهده می‌شود.

علت تنبلی تخمدان چیست و چه عواملی در آن دخیل است؟

شاید به جرات بتوان گفت زندگی ماشینی عصر جدید، مهم‌ترین دلیل ایجاد این بیماری است. زندگی بدون تحرک، رژیم غذایی نامناسب، استرس بیش از حد، مصرف بی‌رویه فست‌فود، مصرف زیاد قند و شکرهای ساده، خواب ناکافی و نامناسب از دلایل ایجاد این بیماری هستند.

تنبلی تخمدان ارثی هم هست؟

ژنتیک در تنبلی تخمدان تا حدودی می‌تواند مؤثر باشد ولی علت اصلی ایجاد این مشکل، شیوه غلط زندگی امروزی ماست. یعنی خیلی از افراد مبتلا به این بیماری در بستگان درجه یک خود سابقه چنین بیماری را مشاهده نکرده‌اند.

تنبلی تخمدان چه علائمی دارد و چه تاثیری روی قدرت باروری می‌گذارد؟

اولین و شایع‌ترین علامت تنبلی تخمدان، پریودهای نامنظم است. همچنین تخمدان پلی کیستیک می‌تواند منجر به ایجاد آکنه، ریزش مو، رشد بیش از حد موهای زائد با الگوی مردانه شود که علت آن افزایش آندروژن یعنی هورمون مردانه است.

مهم‌ترین علامت تنبلی تخمدان تأخیر در باروری است که به دلیل عدم تخمک‌گذاری منظم اتفاق می‌افتد. البته تغییر در خلق‌وخو و درجاتی از افسردگی هم می‌تواند از علائم دیگر این بیماری باشد.

تنبلی تخمدان همیشگی است یا درمان قطعی دارد و اصلا چجوری تشخیص دهیم تنبلی تخمدان داریم؟

با رعایت اصول سبک زندگی سالم و تغییر شیوه زندگی، این بیماری به راحتی درمان می‌شود و نکته قابل توجه این است که برای درمان این بیماری نیاز به هیچ داروی هورمونی نیست. البته - با توجه به اینکه این بیماری بسیار فراگیر و شایع شده، زنان زیادی به آن مبتلا هستند- درمان‌های هورمونی نامناسب زیادی هم برای این بیماری توصیه می‌شود که گاهی شدت بیماری را افزایش می‌دهد.

درمان تنبلی تخمدان با رعایت موارد مهمی صورت می‌گیرد که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ رژیم غذایی مناسب، حذف فست‌فودها، غذاهای آماده و غذاهای کنسروی و مواد نگه دارنده و همچنین قند و شکرهای ساده. استفاده از میوه، سبزیجات تازه، مغزهای خام و صبحانه کامل پروتئینی هم می‌تواند در درمان تنبلی تخمدان مؤثر باشد.

درباره تشخیص این بیماری باید یادآور شوم که تشخیص تنبلی تخمدان با انجام سونوگرافی و آزمایشات هورمونی ممکن است.

استرس ریشه بسیاری از مشکلات جسمی هم هست، آیا می‌توانیم تنبلی تخمدان را به استرس هم ربط دهیم؟

بله؛ کنترل‌ استرس با انجام ورزش‌های هوازی و همچنین انجام حرکات ورزشی، یوگا، تنفس شکمی و مدیتیشن هم می‌تواند در درمان تنبلی تخمدان مؤثر باشد. در نظر داشته باشید روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش‌ به کنترل این بیماری کمک زیادی می‌کند. بهترین ورزش هم برای درمان تنبلی تخمدان، پیاده روی و ورزش‌های هوازی است. البته استراحت و خواب کافی و مناسب هم تأثیر زیادی در تنبلی تخمدان‌ها دارد. بهترین ساعت خواب شبانه نیز ‌ از ۱۱ شب تا ۸ صبح است. ضمن آنکه شب زنده داری و دیر بیدار شدن از خواب باعث به هم ریختگی هورمون‌ها می‌شود و شدت علائم تنبلی تخمدان‌ها را هم بیشتر خواهد کرد.

چاقی و اضافه وزن چطور؟ کاهش وزن تاثیری روی روند درمان این بیماری دارد؟

اگر بتوانیم فقط ۱۰ درصد از وزن خود را کاهش دهیم، گام مهمی برای درمان این بیماری برداشته‌ایم. ضمن آنکه استفاده از غذاهای ضد التهاب مثل زیتون، گوجه‌فرنگی، آجیل، پیاز قرمز، ماهی و سبزیجات دارای برگ سبز هم می‌تواند عامل مهمی برای تنبل نشدن تخمدان‌ها باشد.

مصرف روزانه ۷ تا ۸ لیوان آب و حذف روغن‌های ناسالم و کارخانه‌ای هم عامل مهم دیگری است که برای فعالیت بهتر تخمدان‌ها باید به آن توجه داشت.