کدام یک از این سه شب، شب قدر است؟

خبرنگار- اشکان رازمند | شب قدر (ليلة القدر) شبی است که در آن قرآن به یک باره (جدا از وحی تدریجی) بر محمد رسول‌الله نازل شده‌است که در تعالیم دین اسلام به صورت احتمالی شب پیش از روز ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان شب قدر دانسته‌اند.

به بخشایش گناهان مسلمانان توسط خدا در شب قدر به صورت فوق‌العاده و استثنایی در صورت توبه آنان، در آیات، احادیث و روایات بسیار اشاره شده است. بنابر آموزه‌های اسلامی خوابیدن در شب قدر مذموم و شب‌زنده‌داری در آن سفارش شده‌است و دعا و استغفار به علت توجه فوق‌العاده خدا به بندگان برای بخشایش گناهان آنان در این شب توصیه شده‌است.

شب قدر در ماه رمضان است تردیدی وجود ندارد، چون خداوند می‌فرماید:

شَهْرُ رَمَضانَ اَلَّذِی اُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِلْنّاسِ وَ بَیِناتِ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ

ماه رمضان ماهی که قرآن بعنوان راهنمای مردم و نشانه‌های هدایت و جداکننده حق از باطل در آن نازل شده است؛ و در سوره قدر نیز می‌فرماید:

إِنا اَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْر

ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم

جمع میان این دو آیه شریفه به ما می‌گوید:

شب قدر در ماه رمضان است، ولی، در این که کدام شب از شب‌های ماه رمضان است؟ گفتگو بسیار است، و در این زمینه، تفسیر‌های زیادی شده، از جمله: شب اول، شب هفدهم، شب نوزدهم، شب بیست و یکم، شب بیست‌وسوم، شب بیست‌وهفتم، و شب بیست‌ونهم؛ لذا در روایتی می‌خوانیم: در دهه آخر ماه مبارک، پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) تمام شب‌ها را احیا می‌داشت و مشغول عبادت بود.

همچنین از امام باقر (ع) درباره (انا انزلناه فى لیله مبارکه)، سؤال کردند حضرت فرمود:

نَعَم لیله القدر و هِیَ فى کُلَّ سَنَه فى شهرِ رمضان فى العَشرِ الاواخر.

بله، این شب، شب قدر است و آن در هر سال در ماه رمضان و در دهه آخر آن است.

(فروع کافی، کلینی، ج ۴، ص ۱۵۸، باب فى لیله القدر)


اینکه کدام شب از شب‌های ماه رمضان، شب قدر است تفسیر‌های زیادی شده است، اما مشهور و معروف در روایات این است که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان و شب ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ است.

شب قدر در روایات شیعه:

در روایات شیعه آمده‌است که قدر یکی از سه شب ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ در ماه رمضان است که احتمال شب بیست‌وسوم بیش‌تر است، در حالی که روایات اهل سنت بیشتر روی «شب بیست‌وهفتم» دور می‌زند.. در اصول کافی نیز آمده‌است که تقدیر در شب نوزدهم و ابرام در شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است.

از محضر امام صادق (ع) شب قدر را پرسیدم:

فرمود: شب قدر را در میان شب ۲۱ و ۲۳ جست و جو کن.

ابو بصیر در محضر امام صادق (ع) به امام عرض کرد فدایت شوم آن شبی که امید رحمت و مغفرت و زیادی حسنات وجود دارد کدام شب است؟

فرمود: شب قدر، شب ۲۱ یا ۲۳ است.

راوی اصرار کرد کدام یک از این دو شب است و پرسید: اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت کنم کدام یک را انتخاب نمایم؟

امام صادق (ع) در پاسخ فرمود: چه آسان است دو شب برای آنچه می‌خواهی.

(نورالثقلین، ج ۵، ص ۶۲۵، ح ۵۸)

در روایتى، از امام صادق (علیه السلام) نیز نقل شده که فرمود:

أَلتَّقْدِیْرُ فِى لَیْلَةِ الْقَدْرِ تِسْعَةُ عَشَرَ، وَ الْاِبْرامُ فِى لَیْلَةِ اِحْدى وَ عِشْرِیْنَ وَ الْاِمْضاءُ فِى لَیْلَةِ ثَلاثُ وَ عِشْرِیْنَ:

تقدیر مقدرات، در شب نوزدهم، تحکیم آن در شب بیست و یکم، و امضاء در شب بیست و سوم است.

(«نور الثقلین»، جلد ۵، صفحه ۶۲۶، حدیث ۶۲)

مخفی بودن شب قدر در میان شب‌های سال، یا در میان شب‌های ماه مبارک رمضان، برای این است که: مردم به همه این شب‌ها اهمیت دهند، همانگونه که خداوند: رضای خود را در میان انواع طاعات پنهان کرده، تا مردم به همه طاعات روی آورند غضبش را در میان معاصی پنهان کرده، تا از همه بپرهیزند، دوستانش را در میان مردم مخفی کرده، تا همه را احترام کنند اجابت را در میان دعا‌ها پنهان کرده، تا به همه دعا‌ها روی آورند اسم اعظم را در میان اسمائش مخفی ساخته، تا همه را بزرگ دارند و وقت مرگ را مخفی ساخته، تا در همه حال آماده باشند و این، فلسفه مناسبی به نظر می‌رسد.